Zastupljenost oganohlornih pesticida u filetima oslića

Organohlorni pesticidi (OCP) su grupa jedinjenja široko zastupljena u prirodi a samim tim i u hrani koju konzumiramo. Da bismo za proizvod rekli da je bezbedan za upotrebu neophodno je da sadržaj OCP-a u njemu bude manji od maksimalno dozvoljenih vrednosti koje su propisane važećim Pravilnikom. Identifikacija ove grupe jedinjenja se vrši gasnom hromatografijom sa masenim detektorom. Priprema uzoraka za analizu sa brzom QuECHERS metodom obezbeđuje da za kratko vreme, pouzdano ekstrahujemo analite od interesa. U našoj studiji ispitivali smo sadžaj 19 organohlornih pesticida u filetima oslića, ribljem proizvodu popularnom u našoj zemlji. Ispitivanja su pokazala da se koncentracija OCP-ova u ovim proizvodima nalazi znatno ispod maksimalno dozvoljenih koncentracija. Organohlorni pesticidi se akumuliraju u hrani i okruženju što izaziva zabrinutost zbog potencijalnih rizika po ljudsko zdravlje kao i zbog narušavanja ekološke ravnoteže (Kartalovic et al, 2015). U predhodnim decenijama organohlorni pesticidi su se koristili širom sveta kako bi unapredili poljoprivrednu proizvodnju. Globalna upotreba ove grupe jedinjenja je od 1950. godine dovela je do povećanja njihove potrošnje i do pedeset puta, paralelno sa rastom stanovništva (Nath, 2013). U našoj studiji ispitivali smo slučajno izabrane uzorke iz marketa. Uzorci su do ispitivanja čuvani u orginalnom pakovanju u skladu sa preporukom proizvođača. Na osnovu ispitivanja 18 uzoraka zaključeno je da je sadržaj organohlornih pesticida znatno niži od maksimalno dozvoljenih koncentracija u ribi, koje su propisane važećim Pravilnikom Republike Srbije. Opseg koncentracija OCP-a se kretao od 0.0065-0.0097 mg/kg. Generalno, svi pesticidi su toksične supstance dizajnirane da ubiju štetočine sa svojim otrovnim ili štetnim efektima. Direktno ili indirektno pesticidi mogu ući u ljudsko telo kroz lanac ishrane i konačno, mogu prouzrokovati različite efekte na ljudsko zdravlje, poput alergijskih reakcija uključujući i sterilitet i kancer. Zagađivanje hrane sa ovim supstancama se smatra jednim od najopasnijih aspekata u poslednjih nekoliko godina. Riba i riblji proizvodi mogu biti kontaminirani sa hloriovanim ostacima kroz različite izvore. Ovi kvaliteti ih čine najopasnijom grupom hemikalija kojima prirodni sistemi mogu biti izloženi i funkcionišu kao hemijski indikatori antropogenog pritiska i zagađenja (Baiarri i dr., 2001; Storelli et al.,2004). Zbog činjenice da su OCP ipak prisutni u ovim proizodima neophodno je iste izloziti stalnom monitoringu s ciljem obezbeđivanja plasmana samo bezbednih proizvoda na naše trzište

Model zaštite prirodnih resursa integracijom upravljačkih funkcija ribarskog i lovnog područja

Ribarska i lovna područja u zakonodavnom, organizacionom i funkcionalnom smislu ispoljavaju veliku sličnost, koja proistiće iz zakonskih definicija. Kvalitet upravljanje obnovljivim resursima u oblasti ribarstva i lovstva uslovljen je političko-zakonodavnim, ekonomskim, socijalnim i tehnološko-ekološkim parametrima (kategorijama) određenim širokim spektrom različitih interesa i potreba. Zato je veoma važno odabrati model upravljanja pomenutim prirodnim resursima koji može zadovoljiti više ciljnih grupa, a da pri tome bude efikasan i ekonomičan. Cilj ovog rada je da se na realan i praktičan način prikažu kriterijumi i alternative za poboljšanje upravljačkih funkcija kroz model zaštite prirodnih resursa integracijom upravljačkih funkcija ribarskog i lovnog područja. Kao polazni materijal u ovom radu korišćeni su zakonska i planska dokumenta iz oblasti održivog korišćenja ribljeg fonda i lovstva. Izvršena je višekriterijumska analiza na osnovu kriterijuma PEST analize u odnosu na moguće alternative (posebno ribarsko, posebno lovno, integralno upravljanje ribarsko-lovnim područjem). PEST analiza se zasniva na analizi eksternih uticaja (Političko-zakonodavna, Ekonomska, Sociološka i Tehnološko-ekološka analiza) koji utiču na izbor organizacionog oblika upravljanja ribarskim i lovnim područijima. Kao kontrolni metod korišćen je analitičko hijerarhijski proces (AHP), sa namerom da se utvrdi u kojoj meri eksterni kriterijumi okruženja deluju na izbor ponuđenih alternativa (Saaty, 1980). Prema većini autora u Srbijii postoji potreba integralnog upravljanja vodnim resursima i vodoprivrednim objektima, koja bi kroz adekvatnu pravnu regulativu ostvarila svoj puni tehnološko-tehnički kapacitet, ekonomičnost, efikasnost i efektivnost. Srbija raspolaže velikim brojem reka, prirodnih i veštačkih akumulacija. Integralno upravljanje rečnim slivom pretpostavlja plansko upravljanje i izradu monitoringa baziranih na ekološkim karakteristikama i kontinuiranom praćenju biotičkih i abiotičkih faktora (Simonović i sar., 2005). U Srbiji je ustanovljeno oko 300 lovišta, u kojima su uočeni kao najčešći nedostaci: nedosledna primena i nepoštovanje zakonskih propisa, monopolizam određenih organizacija i interesnih grupa, nizak nivo tehničko-tehnološkog i institucionalnog razvoja, nepostojanje dokumenta strateškog planiranja u lovstvu, nerazvijeni monitoring divljači i njihovih staništa Sa aspekta održivog upravljanja lovnim područjima osnovni ciljevi su: povećanje brojnosti populacije sitne i krupne divljači, poboljšanje polne i starosne strukture populacija, očuvanje retkih i ugroženih vrsta lovne divljači (Medarević i sar., 2008). Radovi i dokumenta, kao i iskustva drugih zemalja upućuju na potrebu objedinjenog upravljanja pomenutim obnovljivim resursima. Može se zaključiti da bi integralno gazdovanje ribarskim i lovnim područjima poboljšalo upravljačke funkcije, smanjilo troškove i povećalo efikasnost poslovanja. Sigurno bi pozitivno uticalo i na socijalni aspekt i promenu svesti u javnosti da ribolov i lov nisu samo socijalna već i značajna privredna kategorija. Integralnim upravljanjem ribarskim i lovnim područjima bio bi olakšan monitoring sa jasnijim i uporedivim rezultatima, a kontrola i korišćenje finansijskih sredstava bila bi neuporedivo bolja i racionalnija. U pogledu funkcionisanja stručnih i čuvarskih službi potrebno je izvršiti detaljnu analizu geografskog rasporeda, veličine i broja lovnih tj. ribolovnih područja, sa ciljem optimizacije upravljanja istim na ekonomskim i ekološkim principima. Potencijalna korist za državu se vidi u smanjenju troškova uprave, pri čemu bi se mogli formirati regionalni centri na nivou jednog ili više područja, a koji bi služili za obuku kadrova, organizaciju monitoringa, reagovanja u akcidentnim situacijama i slično. Pre toga potrebno je zakonsku regulativu, a potom ribarska i lovna područja učiniti međusobno kompatibilnim

Sadržaj i distribucija teških metala u organima i tkivima slatkovodnih riba Zapadne Morave

Uzimajući u obzir da se u vodenoj sredini ribe nalaze na vrhu lanca ishrane, česta je pojava da u svom organizmu akumuliraju određene količine teških metala zbog čega se smatraju jednim od najosetljivijih akvatičnih organizama na prisustvo toksičnih materija. Pošto meso ribe predstavlja jednu od značajnih komponenti ljudske ishrane, prekomerna akumulacija teških metala u muskulaturi riba čini ovu namirnicu zdravstveno nebezbednom za ishranu ljudi. U radu su analizirane koncentracije teških metala kadmijuma (Cd), olova (Pb), žive (Hg) i cinka (Zn) u mišićnom tkivu i jetri bentosnih i omnivormih vrsta riba, uzorkovanih u ekosistemu Zapadna Morava. Cilj rada bio je dobijanje potpunijeg uvida u stepen akumulativnosti ili opterećenosti teškim metalima, kako vode kao ambijenta u kojoj ribe žive, tako i ribljeg mesa kao namirnice. Na osnovu ispitivanja prisustva teških metala u srebrnom karašu (Carassius gibelio) i deverici (Abramis brama) utvrđeno je prisustvo sva četiri analizirana metala, ali u koncentracijama ispod maksimalno dozvoljenih količina (MDK). Na osnovu utvrđenih rezultata može se konstatovati da ekosistem Zapadne Morave pokazuje trend poboljšanja kvaliteta u pogledu opterećenosti antropogenim zagađenjem i da je meso ispitivanih vrsta riba zdravstveno bezbedno i higijenski ispravno za ishranu ljudi. Takođe, relativno niski sadržaji teških metala u jetri riba jasno ukazuju da je u ovom ekosistemu došlo do znatnog sniženja stepena zagađenosti vode i sedimenta u odnosu na ranije periode ispitivanja

Isharana šarana sa hranom koja sadrži nusproizvode iz klanice

Nusproizvodi klanične industrije čine više od 50% prinosa prilikom klanja u zavisnosti od vrste životinje i korišćenje ovih sirovina, što je veoma važno za održivost klanične industrije. Pojedini nusproizvodi se koriste i u ishrani ljudi jer sadrže esencijalne hranjive materije. Cilj ovog rada je bio da se formuliše i proizvede hrana za ribe koja sadrži svinjske i goveđe jetre, pluća, slezine i želuce i da se ispita njen nutritivni kvalitet u ishrani šarana. Proizvodnja šarana je vršena tokom sezone 2014. na ribnjaku površine 3,5 ha koji je sagrađen u okviru objekata klanice „Agropapuk“ u Kukujevcima. 2100 kg jednogodišnjeg i dvogodišnjeg šarana je nasađeno, pri čemu je prosečna težina jednogodišnje ribe bila 60 g, a dvogodišnje 600 g. Tokom proizvodnog ciklusa u ishrani riba je korišćenja komercijalna smeša sa 32% proteina i 10% masti. Pored toga, korišćena je hrana koja je pripremljena kao smeša jestivih iznutrica dobijenih iz klanice u kombinaciji sa žitaricama. Na kraju sezone gajenja ukupna proizvodnja na ribnjaku je bila 7500 kg. Konverzija je iznosila 0,9, upotrebom komercijalne hrane i 0,8 sa hranom pripremljenom od jestivih iznutrica i žitarica. Dobijeni rezultati mogu doprineti povećanom iskorišćavanju nusproizvoda iz klanične industrije u proizvodnji hrane za ribe. Ishrana riba u tradicionalnom poluintenzivnom sistemu gajenja u Republici Srbiji je uglavnom zasnovana na upotrebi žitarica, pri čemu je lizin prva limitirajuća amino kiselina i inkorporacija nusproizvoda koji su bogati sa ovom amino kiselinom je od neosporivog značaja. Pored toga, korišćenje slezina u hrani za ribe doprinosi smanjenju pojave anemije kod ribe. Jestive iznutrice su veoma bogat izvor proteina, minerala, vitamina i drugih hranjivih materija. Iako broj zaklanih životinja raste, u mnogim evropskim zemljama se zapaža trend smanjenja upotrebe jestivih iznutrica pogotovo posle pojave goveđe spongiformne encefalopatije (BSE), sa druge strane efikasno iskorišćavanje jestivih iznutrica je krucijalno kako za ekonomsku održivost klanične industrije, a isto tako i za očuvanje životne sredine. Postoji veoma malo podataka o korišćenju iznutrica u hrani za ribe. Dobijeni rezultati ukazuju na veoma dobre proizvodne parametre prilikom gajenja šarana sa upotrebom hrane koja sadrži nusproizvode klanične industrije. Imajući u vidu sve navedeno, jasno je da su dalja istraživanja o korišćenju nusproizvoda iz klanične industrije u ishrani riba neophodna. Efikasno iskorišćavanje nusproizvoda iz klaniče industrije ima direktne pozitivne ekonomske efekte, kao i efekte na smanjnje zagađenja, dok njihovo nekorišćenje može dovesti do ekonomskih i zdravstenih posledica

Primena prebiotika MOS-a u ishrani pastrmki

Ispitivan je uticaj manan oligosaharida (MOS) kao aditiva hrane, primenjenog u koncentraciji od 0,2% (O-I grupa riba) i 0,3% (O-II grupa riba) na morfometrijske karakteristike i osnovne proizvodne pokazatelje gajenja kalifornijske pastrmke. Ogled je sproveden na 450 riba podeljenih u tri grupe sa po 150 jedinki u svakoj grupi i trajao je 40 dana. Analizom dobijenih rezultata, ustanovljen je povoljan efekat primenjenog aditiva na morfometrijske pokazatelje tempa rasta riba, kako njihove završne komadne mase i završnih dužinskih mera, tako i njihovog prirasta, ali bez utvrđenih statistički značajnih razlika (p>0,05). Najveću prosečnu telesnu masu i dužinu tela kod ispitavanih grupa, ostvarile su pastrmke O-II grupe (118,49 g i 19,59 cm), zatim pastrmke O-I grupe (118,04 g i 19,58 cm), a najmanju K-grupa riba (115,94 g i 19,56 cm). Dodavanje MOS-a u smeše za ishranu pastrmki je imalo povoljan uticaj (p>0,05) na ostvarivanje niže konverzije hrane (HK) i boljih vrednosti osnovnih proizvodnih pokazatelja: faktora kondicije (FK), koeficijenta proteinske efikasnosti (PER), specifične stope rasta (SGR) i proizvodnog indeksa (PI) u odnosu na ribe K grupe, koje su hranjene smešama bez dodatka mananoligosaharida. Najbolje rezultate su ostvarile ribe O-II grupe, a iskazano u relativnim pokazateljima u odnosu na K grupu riba: bolju konverziju hrane za 5,61%; bolju vrednost iskorišćenja proteina hrane za 5,94%; veću vrednost faktora kondicije za 1,73%; specifične stopa rasta za 2,26% i bolju vrednost proizvodnog indeksa za 8,27%

Effect of proteine content in boar seminal plasma on the sperm motility in diluted semen stored for 3 days

Recently, it was frequently demonstrated that fertility of sows after artificially inseminated is lower than after mating. This is associated with a reduced fertilization capacity of overdiluted insemination doses. The aim of this study was to investigate the sperm motility in the semen samples, forming from the ejaculates with high or low protein content, stored in vitro on 17 degrees C for 3 days. Progressive motility was significantly higher (p lt 0.01) in the ejaculates with high, compared to the ejaculates with low protein content (82% vs. 76%). After 3 days of storage, in the1:4 dilution proportion, the average progressive motility was significantly (p lt 0.01) decreased in relation to this value in native semen from the boars with high (82% to 64%), as well from the boars with low protein content in seminal plasma (76% to 48%). However, the average diluted semen progressive motility was significantly greater (p lt 0.01) in the boars with high (64%), compared to the boars with low protein content in seminal plasma (48%). The number of good diluted semen samples (>= 65% progressive motility), was also significantly (p lt 0.01) greater in the boars with high (41%), compared to the boars with low protein content in seminal plasma (12%). These results show that seminal plasma proteins play an important role in maintaining the sperm progressive motility of diluted semen in vitro stored for 3 days