O tekstu Vita Constantini i njegovoj tradiciji

L’articolo inizia parlando dell’origine e del contenuto della Vita Constantini, della quale offre un riassunto particolareggiato. Seguono quindi una breve storia degli studi critico-testuali e un censimento dei manoscrittti che tramandano il testo e che vengono ordinati in sette classi. Nel quarto paragrafo, che costituisce il fulcro dell’articolo, viene argomentata l’esistenza di tre diversi bracci (rami) della tradizione i quali permettono di ricostruire tre portatori di varianti, uno dei quali (di provenienza novgorodiana) risulta profondamente contaminato. Le relazioni di dipendenza degli archetipi delle sette classi di testimoni individuate sono raffigurate in uno stemma. L’autore discute quindi alcuni luoghi guida del testo dove i tre portatori di varianti hanno tre lezioni diverse. L’attenzione si sofferma poi sui testimoni serbi che derivano tutti da una copia in cui il testo della Vita è stato ‘corretto’ in più punti. Nel successivo paragrafo, dedicato alle principali linee di sviluppo della tradizione, l’autore illustra le ragioni in virtù delle quali possiamo concludere che l’archetipo da cui discende l’intera tradizione fosse di origine slava orientale. Nella parte finale dell’articolo l’autore illustra quelli che a suo modo di vedere sono i maggiori compiti futuri che attendono gli studiosi, a cominciare dall’edizione critica del testo.This article begins with a detailed summary that focuses on the origins and contents of the Vita Constantini. It then offers a brief history of critical-textual studies dedicated to the work as well as a survey of the manuscripts that have transmitted the text and that have been organized into seven groups. In the fourth textual unit, which is the central part and focal point of the article, the author points to the existence of three branches of the tradition, which allow us to reconstruct three variant-carriers, one of which (of Novgorodian provenance) proves to be profoundly contaminated. The relations of dependence for the archetypes of the seven groups that have been identified are represented in a stemma codicum. The author of the article discusses here several “indicative passages” of the text, where the three variant-carriers expose to view three divergent readings. Attention is then given to the Serbian textual witnesses, all of which derive from a single copy in which the text of the Vita Constantini has been “corrected” in several places. In the next part of the article, which is dedicated to the chief lines of development for the tradition, the author explains the reasons by virtue of which we can conclude that the archetype from which the entire tradition comes down to us was of East-Slavic origin. In the final portion of the article the author spells out what in his view are the major future tasks that await scholars, beginning with the critical edition of the text.Članak počinje podrobnim pregledom podrijetla i sadržaja djela Vita Constantini. Zatim se donosi kratka povijest tekstoloških studija posvećenih tomu djelu i pregled rukopisa koji sadržavaju prijepis teksta. Ti se rukopisi dijele na sedam skupina. U četvrtom i središnjemu dijelu članka autor utvrđuje da postoje tri nositelja varijanata, koji nam omogućuju rekonstruirati tri nositelja varijanata, od kojih je jedan (novgorodske provenijencije) znatno kontaminiran. Odnosi ovisnosti arhetipova sedam prepoznatih skupina predstavljeni su u stemma codicum. Analiziraju se »znakoviti odjeljci« teksta u kojima tri nositelja varijanata otkrivaju tri znatno različita čitanja. Pozornost se potom usmjeruje na srpske tekstove, koji potječu od jednoga predloška u kojemu je tekst Vita Constantini na više mjesta ispravljen. U sljedećemu dijelu rada, koji je posvećen glavnim pravcima razvoja predaje, iznose se argumenti na temelju kojih možemo zaključiti da je arhetip od kojega cijela predaja dolazi do nas istočnoslavenskoga podrijetla. U završnome dijelu članka navode se glavni zadatci kojima bi se, prema autorovu mišljenju, znanstvenici trebali posvetiti, a među njima je na prvome mjestu kritičko izdanje teksta

Jedna hipoteza o tradiciji staroslavenskoga Nikodemova evanđelja

La tradizione del Vangelo di Nicodemo paleoslavo presenta un certo numero di varianti che corrispondono a varianti della tradizione latina e che in gran parte non possono essere casuali, ma devono essere bensì interpretate come il frutto di una contaminazione con il testo latino. Inoltre, il testo slavo rivela anche la presenza di alcune varianti di traduzione, che verosimilmente devono essere attribuite al traduttore stesso. I vari indizi raccolti permettono dunque di formulare l’ipotesi che l’originale del Vangelo di Nicodemo consistesse in un’editio variorum che – probabilmente nei margini o nell’interlinea – recava tutta una serie di varianti di varia natura.Tradicija staroslavenskoga Nikodemova evanđelja pokazuje određen broj varijanata koje odgovaraju varijantama latinske tradicije i koje, velikim dijelom, ne mogu biti slučajne, nego se moraju zapravo interpretirati kao plod kontaminacije s latinskim tekstom. Osim toga, slavenski tekst također otkriva nekoliko varijanata prijevoda, koje se vjerojatno trebaju pripisati samomu prevoditelju. Razni pokazatelji, koji su ovdje skupljeni, dopuštaju postavljanje hipoteze da je izvornik staroslavenskoga Nikodemova evanđelja bio editio variorum, tekst koji je – najvjerojatnije na margini, ili između redaka – donosio čitav niz varijanata različite naravi

Новая группа (фрагментарных) списков Жития Константина \u27Палейная группа\u27

Un nuovo gruppo di testimoni (frammentari) della Vita Constantini: Il \u27gruppo della Paleja\u27 La ricca tradizione manoscritta della Vita Constantini comprende, insieme alle ben note pericopi glagolitiche croate, anche una seconda serie di testimonianze frammentarie di origine slava orientale che, tranne poche eccezioni, non sono state finora oggeto di studi approfonditi. Tali testimonianze fanno parte, a loro volta, di una compilazione più ampia che comprende, oltre a un motivo derivato dal trattato Sulle lettere di Chrabr, anche il testo della Preghiera alfabetica e dello Skazanie o russkoj gramote. Documentata parzialmente già in un codice slavo orientale del 13. secolo (si tratta di VC X 19, 17-23), questa compilazione appare legata in primo luogo alla tradizione manoscritta della Paleja chronografičeskaja. Inoltre, essa riveste da un lato una sua importanza in quanto opera autonoma, mentre dall\u27astro si rivela de estremo interesse nello studio della tradizione manoscritta sia della Vita Constantini che della Preghiera alfabetica e dello Skazanie. La rilettura della bibliographia critica esistente porta infatti all\u27identificazione di nuovi testimoni della compilazione suindicata, e quindi di tutte e tre le opere in essa contenute. Infine, la scelta dei frammeti della Vita Constantini inclusi in tale compilazione conferma come la più antica opera originale slava ecclesiastica sia stata recepita spesso, e in particolare nella tradizione slava orientale, in chiave chiaramente polemica.Nova skupina (fragmentarnih) tekstova Žitija Konstantina-Ćirila: \u27Palejna skupina\u27 Bogata rukopisna tradicija Žitija Konstantina-Ćirila posjeduje, uz dobro poznate hrvatskoglagoljske perikope, i drugi niz fragmentarnih tekstova istočnoslavenskog podrijetla, koji, osim nekih iznimaka, do sada nisu bili predmetom produbljenih studija. Ti su tekstovi, sa svoje strane, dijelovi jedne obimnije kompilacije, koja sadrži, osim jednog izvatka iz traktata O pismeneh Crnorisca Hrabra, i tekst Azbučne molitve i Skazanie o russkoj gramote. Potvrđena djelomice već u jednom istočnoslavenskom kodeksu iz 13. stoljeća (riječ je o ŽK X 19, 17-23), ova se kompilacija ponajviše veže uz rukopisnu tradiciju Paleje kronografske. Kompilacija ima značenje kao samostalno djelo, ali je taj tekst istodobno od velikog interesa i u proučavanju rukopisne tradicije kako Žitija Konstantina-Ćirila, tako i Azbučne molitve i Skazanija. U ponovnom čitanju kritičke bibliografije koja o toj tematici postoji otkrivaju se i identificiraju novi svjedoci ove kompilacije, pa tako i tekstovi triju djela koja ona sadrži. Na kraju, odabir i sastav fragmenata Žitija Kostantina-Ćirila uvrštenih u tu kompilaciju svjedoči da je najstarije originalno crkvenoslavensko djelo često poprimalo, osobito u istočnoslavenskoj tradiciju, karakter polemičnog djela.Новая группа (фрагментарных) списков Жития Константина \u27Палейная группа\u27 Богатая рукрписная традиция Жития Константина включает в себя, вместе с хорошо известными хорватско-глаголическими перикопами, также и другой ряд фрагментарных списков восточнославянского происхождения, которые за несколкыми исключениями до сих пор не стали предметом углубленных исследований. Эти списки, в свою очередь, входят в более обширную компиляцию, включаюшую также извлечение из трактата О письменах Храбра, текст Азбучной молитвы и Сказание о русской грамоте. Данная компиляция, которая частично засвидетельствована в восточнославянском кодексе, 13 в. (речь идет о ЖК Х 19, 17-23) и котора в своих самых древних списках следует за Палеей хронграфической, имеет значение с одной стороны как самостоятельное произведение, а с другой представляет огромный интерес для изучения традиции как Жития Константина, так и Азбучной молитвы и Сказания. Обращение к уже существующей критической библиографии позволяет выявить новые списки указанной компиляции, и соответственно - содержащихся в ней трех произведений. Наконец, состав включенных в компиляйию фрагментов Жития Константина подтверждает тот факт, что это древнейшее произведение йерковнославянской литературы воспринималось часто, в данном случае в восточносдавянской традиции, в явно полемической перспективе

Ancora su Blatьnьskъ kostelъ

Giorgio ZifferOn Blatьnьskъ kostelъ againThe author examines a particular passage in the little Old Church Slavonic treatise On the letters by Monk Khrabr. The passage in question mentions the margrave Kocel’ and, above all, the place of his ‘residence’, Blatьnьskъ kostelъ. More specifi cally, the author sets out to disprove the arguments proposed in a recent article by M. Capaldo who refutes the genuineness of the reading (undefined symbol), transmitted by the ms. Mount Athos, Hilandar 481. In addition to the intrinsic authenticity of the toponym Blatьnьskъ kostelъ – which corresponds both to the Old High German Mosapurc and to the Latin urbs paludarum, as noted by R. Nahtigal –, the reading of the Athonite manuscript proves to be the original since it is the only one capable of explaining the genesis of the other variants attested in the rest of the tradition. Therefore there is no valid reason to doubt the genuineness of the above-mentioned reading, the presence of which in the ms. Hilandar 481 is due to a particular form of contamination, which also explains other readings characteristic of that witness