Ayı İslam Batur Masalının Vladimir Propp’un “Masalların Yapısal Çözümlemesi” Yöntemiyle İncelenmesi

Masallar, diğer halk bilgisi ürünleri gibi çeşitli kuramsal yaklaşımlar ve yöntemlerle incelenmektedir. Bu yöntemlerden birisi Vladimir Propp’un Masalların Yapısal Çözümlemesi yöntemidir. Söz konusu yöntem masalı oluşturan yapı elementlerine yönelik olup masaldaki fonksiyon adı verilen temel hareketleri tespit etmek ve bu suretle masalın şemasını çıkarmak, tüm masallar için genel geçer bir yapı iskeletine ulaşmayı hedefler. Bu makalede Propp’un yapısal çözümleme yöntemi Uygurlara ait Ayı İslam Baturmasalına uygulanacak ve masalın fonksiyonları tespit edilip temel çatısı ortaya konulacaktır

Yûnus Emre’de Can/Ruh Kavramı

Yunus Emre, einer der größten türkischen Dichter, befasst sich in seinen Gedichten ausgiebig mit dem Thema der Seele/des Geistes. In Emres Gedichten hängt die Seele mit dem Tod zusammen. In jenen seiner Gedichte, die sich mit dem Tod beschäftigen, ist der Begriff der Seele/des Geistes mal explizit und manchmal implizit zu finden. Der Tod ist dabei für den Dichter nichts, wovor es sich zu fürchten gelte. Im Gegenteil bedeutet der Tod für Emre, dass der Mensch seine Geliebte, seine Freunde erreicht. Sterben heißt, dass der Körper vergeht, die Seele hingegen ihre Freunde wiedersieht. Denn was vergeht ist der physische Körper. Die Seele/der Geist ist unsterblich. Der Tod ist die Befreiung der Seele von dem Körper, in dem sie gefangen ist. Der Aufsatz beschäftigt sich mit dem Thema der Seele/des Geistes in den Gedichten in Yunus Emres Werk Yunus Emre Divan. Ausgehend von Yunus Emres Gedichten wird untersucht, was Emre mit dem Begriff der Seele meinte, während gleichzeitig auch Begriffe wie der des Todes und des Geistes, die im Zusammenhang mit jenem der Seele stehen, einbezogen, um letzteren besser zu verstehen. In dieser Studie wurde zunächst auf historische Quellen zurückgegriffen, um Informationen über das Leben und Werk von Yunus Emre zu geben. Daraufhin wurde auf Studien Yunus Emre eingegangen, die sich mit dem Thema der vorliegenden Arbeit befassen. Die verwendeten Textstücke stammen aus dem Buch Dîvân-ı Yunus Emre von Mustafa Tatcı. Alle Angaben in diesem Aufsatz richten sich strikt nach den Seitenzahlen des genannten Werkes. Um ein besseres Verständnis der Seele/Geist-Metapher in den Gedichten von Yunus Emre zu ermöglichen, wurden in- und ausländischen Quellen bemüht, in denen diese Metapher erörtert wird. So werden das Motiv der fliegenden Seele, das Verhältnis von Seele und Tod und das Verhältnis von Käfig und Vogel kurz diskutiert. Dabei wurde festgestellt, dass alle diese Begriffe den Tod hervorrufen. Bei der Analyse von Emres Gedichten fällt auf, dass er den Tod zunächst nicht akzeptiert. Dabei ist seine Haltung gegenüber dem Tod hinlänglich bekannt. Doch Emre betrachtet die Welt nicht nur aus seinen eigenen Augen, sondern auch aus jenen der Menschen in seinem Umfeld. Im Grunde genommen weist Emre denen, die sich vor dem Tod fürchten, auf ihrer Reise den Weg. Denn Tod bedeutet Vereinigung mit dem/der Geliebten.The theme of soul/spirit occurs frequently in the poems of Yunus Emre, one of the great poets of the Turkish world. In Yunus Emre’s poems, soul is related to death. In his death-themed poems, the concept of soul/spirit is sometimes obvious and sometimes hidden. For Yunus, death is not something to be afraid of; on the contrary, it means reaching to a beloved, a friend. To die is the disappearance of the body, and the meeting of the soul with the friend because the material that dies is the body. The soul/spirit is immortal. Death is the liberation of the soul from the body in which it is imprisoned. The paper discusses the soul/spirit theme in the poems from Yunus Emre Divan. Based on Yunus Emre’s poems, while analysing what he meant by the concept of soul, concepts such as death and spirit, both related to soul, are also included in order to better understand the concept of soul. The study gives the information about the life and works of Yunus Emre by using historical sources. Afterwards, it mentions the studies on Yunus Emre related to our research subject. The examples are taken from the e-book Dîvân-ı Yunus Emre prepared by Mustafa Tatci for the Ministry of Culture and Tourism. We used the same numbering as in the book itself. In order to better understand the soul/spirit metaphor that Yunus Emre used in his poems, the study includes the opinions on the use of this metaphor from domestic and foreign sources. The flight of soul, the relationship between soul and death, and the cage-bird relationship are briefly discussed. It has been determined that all these terms evoke death. After analysing Yunus Emre’s poems, it occurs that he didn’t initially accept death. However, his attitude towards death is obvious. Nevertheless, Yunus doesn’t just look at the world through his own eyes, he also sees it through the eyes of others. In fact, he is a guide to those who fear death, during their journey. The death means reaching ultimate union, reuniting with beloved.Türk dünyasının büyük şairlerinden biri olan Yûnus Emre’nin, şiirlerinde can/ruh temasına oldukça geniş yer verdiği görülür. Yûnus Emre’nin şiirlerinde can ölümle ilişkilidir. Ölüm temalı şiirlerinde can/ruh kavramı, bazen açık bazen ise kapalı bir şekilde yer alır. Yûnus için ise ölüm korkulacak bir olgu değildir; tersine sevgiliye, dosta ulaşma anlamına gelir. Ölmek bedenin yok olması canın dosta kavuşmasıdır. Çünkü ölen maddî olan bedendir. Can/ruh ise ölümsüzdür. Ölmek, canın hapsolduğu bedenden kurtuluşudur. Makalede, Yûnus Emre Divanı’nda yer alan şiirlerdeki can/ruh teması ele alınmıştır. Yûnus Emre’nin şiirlerinden hareketle onun can kavramıyla ne anlatmak istediği incelenirken can kavramının daha iyi anlaşılabilmesi için canla ilişkili olan ölüm ve ruh gibi kavramlara da yer verilmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak tarihi kaynaklardan faydalanarak Yûnus Emre’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Yûnus Emre ile ilgili yapılan çalışmalar içerisinden konumuzla ilgili olanlara değinilmiştir. Metin örnekleri, Mustafa Tatcı tarafından hazırlanmış olan Dîvân-ı Yûnus Emre adlı kitaptan alınmıştır. Bu kitaptaki numaralandırmaya aynen bağlı kalınmıştır. Yûnus Emre’nin şiirlerinde kullanmış olduğu can/ruh metaforunun daha iyi anlaşılabilmesi için yerli ve yabancı kaynaklarda bu metaforun kullanımı hakkındaki görüşlere yer verilmiştir. Canın uçması, can ölüm ilişkisi, kafes kuş ilişkisi kısaca ele alınmıştır. Bütün bu terimlerin ölümü çağrıştırdığı tespit edilmiştir. Yûnus’un şiirleri incelendiğinde onun başlangıçta ölümü kabul etmediği görülür. Oysaki Yûnus’un ölüm karşındaki tavrının ne olduğu bellidir. Fakat Yûnus sadece kendi gözüyle bakmaz dünyaya. O, çevresindekilerinin gözüyle de bakar. Aslında Yûnus ölümden korkanlara yolculukları sırasında rehberlik eden biridir. Çünkü ölüm, vuslata ermek, sevgiliye kavuşmaktır

Doğu Anadolu Alevilerinde Evlilikle İlgili Ritüeller

Im Leben des Menschen gibt es drei wichtige Übergangsphasen, die aus der Geburt, der Heirat und dem Tod besehen. Die Ehe, die im gesellschaftlichen Leben einen wichtigen Platz einnimmt, ist durch den Wunsch der Menschen entstanden, zusammenzuleben und sich zu vermehren. Im Umfeld der Ehe, die in vielen Gesellschaften als heilig betrachtet wird, sind verschiedene Rituale hervorgegangen. Auch wenn sich mit dem Veränderungs- und Transformationsprozess der Gesellschaften manche Praktiken vom Status der Heiligkeit entfernt haben, haben sie ihre Existenz auf dem Gebiet der Praktiken fortgeführt. Manche Rituale, die während der Ehezeremonie durchgeführt werden, sind magischen Inhalts. Das Ziel dieser Praktiken magischen Inhalts ist es, die Ehe zu segnen. Die gesegnete Ehe stellt eine große Wichtigkeit für die individuelle und gesellschaftliche Ganzheit dar. Diesen Schritt, der für den Fortbestand der Gesellschaft gemacht wird, begleiten alle Individuen, die der besagten Gesellschaft angehören. Das Ziel mancher Rituale, die religiöse und magische Eigenschaften tragen, ist es, die Ehe und die, die heiraten werden, zu beschützen und sie auf ihr neues Leben vorzubereiten. Die Hochzeitsgebräuche der ostanatolischen Aleviten beinhalten verschiedene religiöse und magische Rituale.Während der Arbeit wurden Quellen in Bezug auf Gebräuche der Übergangsphasen ausgewertet. Innerhalb dieser wurden Arbeiten verwendet, die sich im Allgemeinen mit den Ehetraditionen der Aleviten beschäftigen, die in Anatolien leben, und im Speziellen mit den Ehetraditionen der Aleviten, die in Ostanatolien leben. In der Arbeit wurden die Glauben untersucht, die sich im Umfeld des Eherituals der Aleviten geformt haben, die in Tunceli, Erzurum, Bingöl und Muş (Varto) leben. Für den Abschnitt über die Aleviten aus Tunceli, Erzurum und Bingöl wurde die Literatur durchsucht. Durch Befragung von Quellpersonen, die dem alevitischen Glauben angehören, wurden die gewonnenen Informationen bestätigt. Die Informationen über die Hochzeitstradition der Aleviten, die im Landkreis Varto der Provinz Muş leben, wurden durch Interviews und Beobachtung durch Teilnahme gewonnen. Als beobachtender Teilnehmer an Hochzeiten wurde mit Menschen gesprochen, die 50 Jahre und älter waren. Das Ziel der Arbeit ist es, die Ehegebräuche der Aleviten, die in Tunceli, Bingöl, Erzurum und Muş leben, zu untersuchen und zu beurteilen. Außerdem wurde in der Arbeit das Anhalten um die Hand der Tochter, die Verlobung, die Mitgift und die Hochzeitsfeier der ostanatolischen Aleviten untersucht, die bei ihnen allen gleich ablaufen.There are three critical thresholds in life: birth, marriage and death. Marriage, which has an important place in social life, is a phenomenon arisen as a result of people’s desire to live together and reproduce. Various rituals have occurred related to this phenomenon, which is considered sacred in many societies. With the process of change and transformation of societies, some practices have moved away from sanctity, but have continued to exist in the practice. Some rituals practiced during the wedding ceremony have a magic meaning and their purpose is to sanctify marriage. Sacred marriage is of great importance to individual and collective integrity. All individuals from a community join this step taken for the continuity of that community. The purpose of some rituals with religious and magical characteristics is to protect marriage and bridal couple, to prepare couple for their new lives. Wedding customs among Alevis in Eastern Anatolia contain various religious and magical rituals. In the paper, we perused sources about the customs within transitional periods. We used the studies done on the marriage customs among Alevis living in Anatolia in general, and in particular among Alevis in Eastern Anatolia. We analysed beliefs shaped around the marriage ritual of Alevis living in Tunceli, Erzurum, Bingol and Mus (Varto), and perused literature concerning Alevis from Tunceli, Erzurum and Bingol. The information obtained by interviewing members of Alevi belief is asserted. We obtained the information about the wedding tradition of Alevis living in Varto district, Mus, through interviews and participatory observations. As participatory observer, we interviewed people aged 50 and over at weddings. The aim of the paper is to analyse and evaluate the wedding customs of Alevis living in Tuceli, Bingol, Erzurum and Mus. Moreover, we analysed the processes of asking for the girl’s hand in marriage, agreement to marry, dowry, engagement and wedding ceremony which are common to Alevis in Eastern Anatolia.İnsan hayatında doğum, evlenme ve ölümden oluşan üç önemli geçiş dönemi vardır. Toplumsal hayatta önemli bir yeri olan evlilik, insanların birlikte yaşama ve çoğalma arzusu sonucu ortaya çıkmış bir olgudur. Birçok toplumda kutsal sayılan bu olgunun etrafında çeşitli ritüeller meydana gelmiştir. Toplumların değişim ve dönüşüm süreciyle birlikte bazı uygulamalar kutsallıktan uzaklaşmış olmasına rağmen uygulama alanında varlığını devam ettirmiştir. Evlilik töreni boyunca uygulanan bazı ritüeller büyüsel içeriklidir. Büyüsel içerikli bu uygulamaların amacı evliliği kutsamaktır. Kutsal evlilik bireysel ve toplumsal bütünlük için büyük bir önem arz etmektedir. Toplumun devamlılığı için atılan bu adıma o topluluğa mensup bütün bireyler de eşlik eder. Dinsel ve büyüsel nitelik taşıyan bazı ritüellerin amacı evliliği ve evlenecek olanları korumak, onları yeni hayatlarına hazırlamaktır. Doğu Anadolu Alevilerindeki düğün âdetleri çeşitli dinî ve sihrî ritüeller içermektedir. Çalışmada geçiş dönemi adetleri ile ilgili yapılmış kaynaklar taranmıştır. Bunlar içinde genelde Anadolu’da yaşayan Aleviler, özelde doğu Anadolu’da yaşayan Alevilerin evlilik adetleriyle ilgili yapılan çalışmalar kullanılmıştır. Çalışmada; Tunceli, Erzurum, Bingöl ve Muş’ta (Varto’da) yaşayan Alevîlerin evlilik ritüeli etrafında şekillenen inançlar incelenmiştir. Tunceli, Erzurum ve Bingöl Alevîleriyle ilgili olan kısım için literatür taraması yapılmıştır. Alevî inancına mensup kaynak kişilere sorularak elde edilen bilgiler teyit edilmiştir. Muş’un Varto ilçesinde yaşayan Alevîlerin düğün geleneğiyle ilgili bilgi ise mülakat ve katılımcı gözlem yoluyla elde edilmiştir. Katılımlı gözlemci olarak bulunulan düğünlerde 50 yaş ve üstü insanlarla görüşülmüştür. Çalışmanın amacı Tunceli, Bingöl, Erzurum ve Muş’ta yaşayan Alevîlerin evlilik âdetlerini incelemek ve değerlendirmektir. Ayrıca çalışmada Doğu Anadolu Alevîlerinde ortak olan kız isteme, söz kesme, kalın, nişan ve düğün töreni incelenecektir

Âşıklığa Geçiş Sürecinde Rüya ve Bâde Motifi: Diyarbakırlı Âşık Mah Turna

In Südostanatolien gibt es seit jeher zahlreiche alevitische Ocaks. Auch in Diyarbakır, das in dieser Region liegt, lassen sich diverse Ocaks ausfindig machen. Jahrelang hielten die Ocaks hier ihre Rituale ab. Die Ocaks von Diyarbakır, in denen bis in die jüngste Vergangenheit lebhafte Cem-Rituale stattfanden, waren für viele Talips ein Grund, zu bestimmten Zeiten nach Diyarbakır zu kommen oder sich gar dort niederzulassen. Heute ist das Gegenteil der Fall. Die alevitische Gemeinde in Diyarbakır ist stark geschrumpft und nicht mehr in der Lage, Cem-Rituale abzuhalten. Diyarbakır verfügt über eine reiche alevitische Kultur und hat viele Volksdichter (Zakire und Ashiks) hervorgebracht. Anhand der Gedichte von Mah Turna, einer alevitischen Volksdichterin aus Diyarbakır, wird in dieser Studie die Stellung und Bedeutung von Mah Turna in der Volksdichter-Tradition untersucht. Die Tatsache, dass es sich bei Mah Turna um eine Frau handelt, bildet die Grundlage für unsere Studie. Da weibliche Volksdichterinnen bis in die jüngere Vergangenheit kaum untersucht wurden, hoffen wir, dass diese Studie einen kleinen Beitrag zu diesem Thema leisten kann. In den letzten Jahren ist die Zahl der Studien über Volksdichterinnen gestiegen. In der Vergangenheit wurden Künstlerinnen bei der Zusammenstellung von Kompilationen meist ignoriert. Nur wenn der eigentliche Urheber nicht ausfindig gemacht werden konnte, griff man auf weibliche Interpretinnen zurück. Mittlerweile wurden mehrere Forschungsarbeiten vorgelegt, die zeigen, dass es zahlreiche weibliche Volksdichterinnen gibt. Um einen weiteren Beitrag zu solchen Studien zu leisten, hielten wir es für angebracht, uns in der vorliegenden Arbeit mit einer Volksdichterin zu befassen. Mah Turna ist eine wichtige Schöpferin und Trägerin der alevitischen Volksdichtungstradition. Mah Turna wurde zur Ashik, indem sie im Traum Bâde aus der Hand des Propheten Muhammad trank. Deshalb zählt sie in der Tradition der alevitischen Volksdichtung zur Gruppe der Bâdeli Aşık. Aufgewachsen in der alevitischen Tradition hat Mah Turna an Cem-Gottesdiensten und Muharram-Trauerriten teilgenommen und ist eine lebende Zeugin und Schöpferin ihrer Tradition. Der Glaube der alevitischen Gemeinschaft, der sie angehört, prägen Mah Turnas Identität als Volksdichterin. Die negativen Erfahrungen anderer weiblicher Volksdichterinnen hat auch Mah Turna, wenn auch nur teilweise, machen müssen. Diverse Schwierigkeiten überwindend setzt sie jedoch die Tradition der Volksdichter fort. Von Âşık Niyazi lernte sie, wie man Gedichte mit Versmaß schreibt, von Zakir Bektaş Atabay, wie man die Divan-Saz spielt, und von Zakir Hanifi Atabay, wie man die Langhalslaute Çöğür spielt. Mah Turna ist eine bâdeli Ashik, die eine Meister-Lehrlings-Ausbildung durchlaufen hat. Die Informationen über das Leben und die Gedichte von Mah Turna sind dem Werk Diyarbakırlı Bir Halk Şairi Âşık Mah Turna [“Âşık Mah Turna: Eine Volksdichterin aus Diyarbakır”] von Bülent Akın entnommen.The Southeastern Anatolia Region has been an area where many Alevi ocaks have existed from past to present days. Many ocaks have been found in Diyarbakir, which is located in this region. Diyarbakir is the place where ocaks have been actively preforming their rituals for many years. The Diyarbakir ocaks, where cem rituals were actively performed until recently, caused many talips (followers) to come here at certain times and even some to settle here. Today, the case is different. The Alevi community in Diyarbakir has diminished considerably and it has become impossible to preform cem rituals. Many zakirs and ashiks were raised in Diyarbakir, which has a rich Alevi culture. With reference to the poems of Mah Turna, an Alevi ashik from Diyarbakir, our paper analyses her place and importance in the ashik tradition. The base of our paper is the fact that Mah Turna is a female ashik. Considering that until recently female ashiks have not been researched much, we hope that this paper will contribute, even a little, to the field. In recent years, it is seen that more studies on female ashiks have been carried out. In the past, female ashiks were mostly ignored during collecting information from sources. Female performers were consulted only when no other source was found. Today’s studies have shown that there is a lot of female ashiks. Accordingly, we found it useful to discuss and analyse a female ashik as a support to such studies.Mah Turna is an important performer and carrier of the Alevi ashik tradition. Mah Turna, who reached the rank of ashik by drinking bade from the hand of the Prophet Muhammad in her dream, is in the group of badeli ashiks in the ashik tradition. Mah Turna, who grew up in the Alevi tradition and participated in the cems and Yas-i Muharem rituals, is the living witness and performer of the tradition. The beliefs of the Alevi community, which member she is, left their mark on Mah Turna’s identity as an ashik. All the negative experience that female ashiks had, Mah Turna, albeit partially, also had it. But she continued the ashik tradition by bearing the brunt of many difficulties. She learned to create poetry with syllabic verse from ashik Niyazi, to play the divan saz from zakir Bektash Akbay, and the choghur from zakir Hanifi Atabay. Mah Turna is a badeli ashik who was instructed in the master-apprentice learning model. The information about MahTurna’s life and poems are taken from Bulent Akin’s work titled Diyarbakırlı Bir Halk Şairi Âşık Mah Turna (Ashik Mah Turna a Folk Poet from Diyarbakir).Güneydoğu Anadolu Bölgesi, geçmişten günümüze çok sayıda Alevi ocağının mevcut olduğu bir coğrafya olmuştur. Bu bölgede yer alan Diyarbakır’da birçok ocak tespit edilmiştir. Diyarbakır, uzun yıllar ocakların canlı bir şekilde ritüellerini icra ettikleri bir yerdir. Yakın geçmişe kadar cem ritüellerinin canlı bir şekilde icra edildiği Diyarbakır ocakları, birçok talibin buraya belirli zamanlarda gelmesine hatta bazılarının buraya yerleşmesine sebep olmuştur. Günümüzde ise tam tersi bir durum söz konusudur. Diyarbakır’da Alevi inancına mensup topluluk oldukça azalmış ve cem ritüellerini gerçekleştiremeyecek duruma gelinmiştir. Zengin Alevi kültürüne sahip olan Diyarbakır’da birçok zakir ve âşık yetişmiştir. Çalışmamızda Diyarbakırlı Alevi bir âşık olan Mah Turna’nın şiirlerinden hareketle Mah Turna’nın âşıklık geleneği içindeki yeri ve önemi incelenmiştir. Mah Turna’nın bir kadın âşık oluşu çalışmamızın temelini oluşturmaktadır. Yakın geçmişe kadar kadın âşıkların çok fazla incelenmediği göz önünde bulundurulunca bu çalışmanın alana az da olsa katkı sağlayacağını umuyoruz. Son yıllarda kadın âşıklar üzerine daha fazla çalışma yapıldığı görülmüştür. Eski zamanlarda derleme çalışmaları yapılırken kadın yaratıcılar büyük çoğunlukla göz ardı edilmiştir. Sadece kaynak kişi bulunmadığı zaman kadın icracılara başvurulmuştur. Günümüzde yapılan çalışmalar çok fazla kadın âşığın olduğunu göstermiştir. Bu sebepten biz de bu tür çalışmalara destek olmak için bir kadın âşığı ele alıp incelemeyi uygun bulduk. Mah Turna Alevi âşıklık geleneğinin önemli bir yaratıcısı ve taşıyıcısıdır. Rüyasında Hz. Muhammet’in elinden bâde içerek âşıklık mertebesine ulaşan Mah Turna, âşıklık geleneği içinde bâdeli âşık grubunda yer alır. Alevi geleneği içinde büyüyen, cemlere ve Yas-ı Muharrem ayinlerine katılan Mah Turna geleneğin canlı tanığı ve yaratıcısıdır. Mensup olduğu Alevi topluluğunun inançları Mah Turna’nın âşıklık kimliğine damga vurmuştur. Kadın âşıkların yaşadığı bütün olumsuzlukları kısmen de olsa Mah Turna da yaşamıştır. Ama o birçok zorluğu göğüsleyerek âşıklık geleneğini sürdürmeye devam etmiştir. Âşık Niyazi’den hece ölçüsü ile şiir yaratmayı, zakir Bektaş Atabay’dan divan sazını, zakir Hanifi Atabay’dan ise çöğür çalmayı öğrenmiştir. Mah Turna usta-çırak eğitiminden geçmiş bâdeli bir âşıktır. Mah Turna’nın hayatı hakkındaki bilgiler ve şiirler Bülent Akın tarafından hazırlanmış Diyarbakırlı Bir Halk Şairi Âşık Mah Turna adlı çalışmadan alınmıştır

Varto Alevilerindeki Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Araştırma

Das Besuchsphänomen bildet innerhalb des religiös-sozialen Lebens eine wichtige Dimension des Volksglaubens. Diese werden generell als Grabstätten der alevitischen Geistlichen pir/dede/baba oder als Wallfahrt (Berg, Baum, Stein und heiligem Ort mit Wasser) bezeichnet. Hinter dem Besuch der heiligen Orte steckt die Absicht, mit Unterstützung von einigen heiligen Menschen Gott um Hilfe zu bitten und dabei diese heiligen Menschen als Vermittler für die Realisierung der eigenen Wünsche zu verstehen. Im Kontext des Verhältnisses zwischen den Menschen und den heiligen Orten kam bei den Untersuchungen der Wahllfahtrsorte in Varto und den Ritualen, die in Verbindung damit dort entstanden sind, heraus, dass zwischen diesen Wahllfahrtsorten und den Menschen im allgemeinen eine psycho-soziale Beziehung besteht. Ursprünglich gehen die Rituale, die im Rahmen des Besuchsphänomens praktiziert werden, auf Glaubenswahrheiten zurück, die dem kulturellen Gedächtnis der Gemeinschaften gehören, in denen sie entstanden sind. Die Wahllfahrtsorte der Aleviten in Varto sind eher mit Kultvorstellungen besetzt, die eine Verbindung zu den Bergen, Bäumen und Steinen aufweisen, mit den Grabstätten der Heiligen. Dieser Glaube, dessen Ursprünge auf die Zeit vor den Buchreligionen zurückgeht, zeugt noch heute von Vitalität. Der Mensch, der sich psychologisch entspannen und seine Probleme lösen möchte, braucht heilige Orte, in denen er den Kontakt zum Heiligen sucht. Diese heiligen Orte sind zugleich auch Orte, in denen das was heilig ist, in Erscheinung tritt. Aus diesem Grunde werden die Wahllfahrtsorte, von denen in der Gesellschaft angenommen wird, dass sie heilig wären, besucht. Diese Besuche sind zugleich auch ein Mittler zwischen Gott und Mensch. Das eigentliche Ziel dabei besteht darin, Gott zu erreichen und ihn in allen Tönnen anzuflehen. Diese Arbeit befaßt sich mit dem Besuchsphänomen, welches in dem Glaubenssystem der Aleviten in Varto etabliert ist und ihre Lebensart weitesgehend formt. Es wurde festgestellt, dass die Wahllfahrtsorte/heiligen Orte ein wichtiges religiöses Phänomen bei der kulturellen Gestaltung der Gesellschaft bilden. In diesem Beitrag wurden das Besuchsphänomen und die Ursprünge der Rituale, die sich um diesen Glauben herum gebildet haben, durch Anwendung phänomoligischer Methode untersucht. In Varto gibt es insgesamt 96 Dörfer. Da sich drei dieser Dörfer in der Nähe des Varto-Zentrums befanden, wurden sie in ein Stadviertel umgewandelt. Aus diesem Grunde gibt es nach offiziellen Angaben 93 Dörfer. 44 dieser Dörfer sind alevitisch geprägt, während 5 von ihnen alevitisch-sunnitisch gemischte Dörfer sind. Die Grundgesamtheit der Arbeit umfaßt diese 49 Dörfer. Nach der Bestimmung des theoretischen Rahmens der Arbeit wurden die heiligen Orte in Varto bestimmt. Bei den Besuchen der heiligen Orte verhielt man sich innerhalb der Besuchsgruppe als teilnehmerder Beobachter und die Rituale wurden persönlich vor Ort erfahren und beobachtet.The pilgrimage phenomenon is an important aspect of folk belief within religious-social life. These pilgrimages are usually called “pir”/“dede”/“baba” tombs or “ziyaret” (sacred places where mountain, tree, stone, and water occur). The aim of the pilgrimage to these sacred places is to ask God for help with the help of some sacred sprits and ensure the help of these sacred spirits in making pilgrims’ wishes come true. After discussing and analysing pilgrimages in Varto and rituals formed around them in the context of relation between sacred places and human, it is ascertained that there is, in general terms, a psychosocial relation between these places and humans. Beliefs belonging to the cultural memory of societies in which rituals practiced around pilgrimage phenomenon are created, figure in the basis of these rituals. The pilgrimages of Varto Alevis are full of elements belonging to mountain, tree, stone and water cults rather than tomb cult. Today, this belief, whose origins lay before monotheistic religions, preserves its liveliness. A person who wishes to relax psychologically and overcome problems, needs sacred places where he will make contact with the divine. These sacred places are, at the same time, places where the divine appears. Pilgrimages, accepted as sacred by society, are made for this purpose. These pilgrimages are also a tool between God and human. The main purpose is to reach Him, to beg and pray Him. This paper discusses and analyses the pilgrimage phenomenon that figures in Varto Alevis’ belief system and largely forms their way of life. It is determined that these pilgrimages/sacred places are an important religious phenomenon in the cultural forming of society. In the paper, the bases of the pilgrimage phenomenon and rituals formed around this belief are discussed by using the phenomenological method. There are 96 villages in Varto. 3 of them, being close to centre of Varto, have become quarters. Therefore, according to official records, there are 93 villages. Alevis live in 44, and in 5 villages live both Alevis and Sunni Muslims. These 49 villages are frame of the study. After presenting the theoretical framework of the study, sacred places in Varto are determined. The author of the paper has participated in pilgrimages as an observer and has personally observed rituals.Ziyaret fenomeni dini-sosyal hayat içerisinde halk inancının önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Bunlar genellikle pir/dede/baba mezarı veya ziyaret (dağ, ağaç, taş ve su bulunan kutsal mekân) şeklinde adlandırılır. Bu kutsal mekânların bulunduğu yerin ziyaret edilmesindeki amaç bazı kutsal ruhlar yardımıyla Tanrı’dan yardım isteme ve dileklerinin gerçekleşmesi için bu ruhların aracı olmasını sağlamaktır. Kutsal mekân insan ilişkisi bağlamında Varto’da bulunan ziyaretler ve bunların etrafında teşekkül eden ritüeller ele alınıp incelendiğinde bu mekânlar ve insanlar arasında genel anlamda psiko-sosyal bir ilişkinin bulunduğu tespit edilmiştir. Ziyaret fenomeni çevresinde gerçekleşen ritüellerin temelinde bu ritüellerin yaratıldığı toplumların kültürel belleğine ait inançlar yer almaktadır. Varto Alevilerine ait ziyaretler yatırlardan daha ziyade dağ, ağaç, taş ve su kültüne ait unsurlarla doludur. Kökeni kitabî dinlerden öncesine dayanan bu inanç günümüzde tüm canlılığını korumaktadır. Psikolojik olarak rahatlamak ve sorunlarını halletmek isteyen insan kutsalla temasa geçeceği kutsal mekânlara ihtiyaç duyar. Bu kutsal mekânlar aynı zamanda kutsalın tezahür ettiği yerlerdir. Toplum tarafından kutsal olduğu kabul edilen ziyaretler işte bu amaçla ziyaret edilmektedir. Bu ziyaretler aynı zamanda Tanrı ile kul arasında aracıdır. Asıl amaç O’na ulaşmak, yalvarıp yakarmaktır. Bu çalışmada, Varto Alevilerinin inanç sistemi içinde yer alan ve onların yaşam biçimini büyük ölçüde şekillendiren ziyaret fenomeni ele alınıp incelenmiştir. Bu ziyaretlerin/kutsal mekânların toplumun kültürel olarak şekillenmesinde önemli bir dinsel fenomen olduğu tespit edilmiştir. Makalede, ziyaret fenomeni ve bu inanç çevresinde şekillenen ritüellerin temellerinin nereye dayandığı fenomenolojik yöntem kullanılarak ele alınmıştır. Varto’da toplam 96 köy bulunmaktadır. Bu köylerden 3’ü Varto merkeze yakın olduklarından mahalleye dönüştürülmüştür. Bu sebepten resmi kayıtlara göre 93 köy vardır. Bu köylerden 44’ü Alevi, 5’i Alevi-Sünni karışık köylerdir. Çalışmanın evreni bu 49 köydür. Çalışmanın teorik çerçevesi ortaya konulduktan sonra Varto’daki kutsal mekânlar tespit edilmiştir. Kutsal mekânlar ziyaret edilirken ziyaret grubu içinde katılımcı gözlemci olarak yer alınmış, ritüeller bizzat yerinde yaşanarak gözlemlenmiştir

An Analysis of “Female” Figure in Uyghur Magical Tales

Türklerde aile en önemli toplumsal kurumdur. Diğer Türk toplumlarında olduğu gibi, kadın Uygur toplumunda da önemli bir konuma sahiptir. O, anne, eş, sevgili olarak toplumsal yapının ayrılmaz bir unsuru olan ailenin temel direğidir. Bulundukları coğrafya ve tarihi koşullar içinde Uygur Türkleri farklı dini yapıları kabul etmek durumunda kalmışlardır. Her farklı din toplumun sosyal değerlerinde değişimlere neden olmuştur. Uygurların Budizm, Maniheizm gibi pasif, barışçıl dinleri kabul ettikleri dönemde kadın eski gücünü kaybedip anaç bir kimliğe bürünmüştür. Dini ve siyasi kargaşaların yaşandığı dönemde kadın geçmişteki sosyal statüsüne tekrar sahip olmuş, bir dönemin anlatılarında sadece evde anne olan kadın, artık savaşçı bir alp tipine doğru evrilmiştir. Uygur masallarında kadın, farklı kimliklerle karşımıza çıkmaktadır. Makalede Uygur masallarında sıklıkla yer alan kadın tipler incelenecektir. Anne, üvey anne, sevgili, eş, kız çocuğu, peri, cadı, kempir (yaşlı kadın), dev, yalmavuz vb. tipler Uygur sihir masallarında yer alan kadın tiplerdir.The Turkish family is the most important social institution. As in other Turkish societies, women have an important position in Uighur society. She, as mother, wife and lover is the main pillar of family which is an inseparable element of social structure. in their geography and historical conditions, Uighur Turks had to accept different religious structures. Every different religion has caused changes in the social values of the society. When the Uighurs accepted passive peaceful religions such as Buddhism and Manichaeism, women lost their former power and got a maternal identity. in the era of religious and political turmoil, the women once again gained their social status as in the woman evolved from only a motherly figure at home in narrations of an era into a warrior hero type. in Uighur tales, women appear in different identities. in this paper, the female types frequently occurring in Uighur tales will be analyzed. Mother, stepmother, darling, wife, daughter, fairy, witch, old woman, giant etc. characters are the characters of women in the magic tales of Uyghur magic tales

GELENEĞİ GELECEĞE TAŞIYAN OĞULLAR: DEDE KORKUT KİTABI’NDA BABA - OĞUL İLİŞKİSİ

ABSTRACT The Book of Dede Korkut consists of twelve epic narrations. When the narrations are examined structurally, it is possible to see that the main theme is to carry on the traditional father-son relations- hip to next generations. Epic heroes are not ordinary people, but they belong to either a royal family or a clan. The success expected from the heroes who have social status from the moment they are born is to prove that they are suitable hero for Oghuz traditions. The foundation of Oghuz Turks and nomadic steppe culture is based on the concept of “son”. The Oghuz have expectations of both the father and his son. This son has to perform a heroic deed to be initiated into the society. First of all, he needs to be given a name. When the son ensures his individual integrity by a name, the education process begins. The father is responsible for the education of the son. He takes his son with him to hunting or to batt- les so that the son would learn everything by witnessing. Because he has not proven himself yet, the son remains passive during this process of education. In due course, the son would apply what he has witnessed and learned. The son who will pass down the family name is brought up to take his father’s place; he is the one who protects the honour of his father and the Oghuz, saves family members from captivity, carries on his father’s legacy, and fills in for him. The Oghuz expect a son to prove himself to be a stalwart hero who passes on tradition into the future and ensures the continuity of the bloodline. The son is the sole heir. He is also the natural heir of the father’s position in the divan (traditional Oghuz council). During the struggle to claim this position, he will come face to face with his father if he doesn’t follow the Oghuz customs. The father trains his son and leaves his place to him, because this son is both virtuous and talented. The narrations in the Book of Dede Korkut are filled with stories of fathers’ and sons’ struggles for existence.ÖZ Dede Korkut Kitabı, on iki destani anlatmadan oluşur. Anlatmalar yapısal olarak incelendiğin- de, bu anlatmalardaki baba-oğul ilişkisini geleneğin geleceğe aktarılması olarak okumak mümkün- dür. Destan kahramanları sıradan insanlar değildirler. Onlar ya soydan ya da soptan soylu bir aileye mensupturlar. Doğdukları anda sosyal bir statüye sahip olan bu kahramanların, yapacağı şey Oğuz töresine uygun birer alp olduklarını kanıtlamaktır. Oğuzların ve göçebe bozkır kültürünün temeli oğul üzerinde yoğunlaşır. Her baba, her bey bir erkek çocuk sahibi olmak ister. Oğuzların, hem babadan hem de onun sahip olduğu oğlundan beklentileri vardır. Sahip olunan bu oğulun, toplum tarafından kabul edilmesi için kahramanlık sergilemesi zorunludur. Bu oğulun öncelikle bir ad alması gerek- mektedir. Ad alarak bireysel bütünlüğünü sağlayan oğulun, eğitim süreci başlar. Oğulun eğitiminden baba sorumludur. Baba, oğlu görerek öğrensin diye onu yanında ya ava götürür ya da savaşa götürür. Oğul, bu eğitim sürecinde pasiftir, çünkü o henüz kendisini kanıtlayamamıştır. Bu süreci, görerek öğrenen oğul, zamanı geldiğinde öğrendiklerini uygulayacaktır. Oğul, baba adını yürüten, onun yerine yetişendir, babasının ve Oğuz’un namusunu koruyan, aile fertlerini tutsaklıktan kurtaran, babasının mirasına sahip çıkan ve onun yerini doldurandır. Oğuzların bir erkek çocuktan bekledikleri, geleneği geleceğe taşıyan, neslin devamlılığını sağlayan bir alp yiğit olduğunu kanıtlamasıdır. Oğul, babanın tek varisidir. O, divanda yer alan babanın yerinin de doğal varisidir. Bu yere sahip olmak için verdiği mücadele sırasında, Oğuz töresine uygun davranmadığı zaman babasıyla karşı karşıya gelir. Baba, oğlunu eğitir ve yerini, oğluna bırakır; çünkü bu oğul, hem erdemli hem de hünerlidir. Dede Korkut Kitabı’ndaki anlatmalar, baba ile oğulun var olmak için verdiği mücadele öyküleriyle doludur