A study of design parameters for ubiquitous computing systems for the development and evaluation of services in hybrid library environments

Περιέχει το πλήρες κείμενοΠεριέχει βιβλιογραφία.Στην παρούσα διατριβή μελετούνται οι παράμετροι ανάπτυξης μιας νέας υπηρε- σίας πληροφόρησης κατά την οποία οι χρήστες της αλληλεπιδρούν με υβριδικούς χώρους πληροφόρησης, δηλαδή συνδυασμούς ψηφιακών βιβλιοθηκών και φυσικών χώρων βιβλιοθηκών μέσω κοινής διεπαφής χρήσης. Αν και ο σκοπός συγκέντρωσης, διατήρησης και διάθεσης πληροφοριακού υλικού προς τους τελικούς χρήστες είναι κοινός και για τους δύο πληροφοριακούς χώρους (ψηφιακό και φυσικό), εντούτοις οι υπηρεσίες, τα εργαλεία και οι τεχνικές πρόσβασης και αναζήτησης στους δύο χώρους διαφέρουν. Για παράδειγμα, ο χρήστης μιας φυσικής συλλογής έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί μεταξύ των τεκμηρίων σχηματίζοντας έτσι μια καλύτερη εικόνα των διαθέσιμων πόρων σε αντίθεση με ένα σύστημα ψηφιακής βιβλιοθήκης στο οποίο αναγκάζεται να βασιστεί περισσότερο στη μνήμη του και λιγότερο σε οπτικά ερεθίσματα από το περιβάλλον του για να σχηματίσει ένα νοητικό μοντέλο για τους διαθέσιμους πόρους. Απ΄ την άλλη, το περιεχόμενο μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης είναι πάντοτε διαθέσιμο (ανεξαρτήτως χρόνου), δεν υπάρχει περιορισμός για το πλήθος των διαθέσιμων τεκμηρίων και ο χρήστης έχει στη διάθεσή του πανίσχυρα εργαλεία αναζήτησης και ανάκτησης τεκμηρίων. Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία υπολογιστών με τη μορφή ασύρματων φορητών τερματικών συσκευών, όπως Personal Digital Assistants (PDAs), Smartphones, και ασύρματων δικτύων επικοινωνιών, εξετάζεται κατά πόσο έχει αξία η εκμετάλλευση των υποδομών αυτών για μια ενοποιημένη πρόσβαση στους δύο πληροφοριακούς χώρους, υπερβαίνοντας έτσι τους περιορισμούς που φέρει κάθε χώρος από τη φύση του. Στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής μελετάται η δημιουργία μιας νέας υπηρεσίας πληροφόρησης για την ενοποίηση των δύο αυτών προσεγγίσεων σε μια ενιαία ανθρώπινη εμπειρία καθώς και η αποτίμηση του βαθμού στον οποίο εκπλη- ρώνει η υπηρεσία αυτή το σκοπό της. Ειδικότερα, η διατριβή προσανατολίζεται στη μελέτη δύο αλληλένδετων αντικειμένων: Περιεχόμενο του πρώτου αντικειμένου αποτελεί η διαδικασία σχεδίασης ενός μοντέλου ολοκλήρωσης ψηφιακών και συμβατικών υπηρεσιών πληροφόρησης. Αφορά δηλαδή στη συγκέντρωση, μελέτη, ανάλυση και επεξεργασία όλων των απαραίτητων στοιχείων και παραμέτρων που θα οδηγήσουν στην κατασκευή ενός πρωτότυπου μοντέλου περιγραφής και κατασκευής του πληροφοριακού συστήματος το οποίο θα υποστηρίζει τη νέα υπηρεσία. Το δεύτερο αντικείμενο αφορά στον προσδιορισμό των μεθόδων και κριτηρίων αξιολόγησης της νέας υπηρεσίας (π.χ. ευχρηστία, αποτελεσματικότητα, πρόθεση χρήσης, κ.α.). Εξετάζονται δηλαδή η σημαντικότητα και βαρύτητα κάθε κριτηρίου αξιολόγησης για την αποδοχή και χρήση της νέας υπηρεσίας, και οι επιδράσεις μεταξύ των κριτηρίων αξιολόγησης καθώς εξετάζονται οι ερευνητικές μας υποθέσεις. Το πληροφοριακό σύστημα στο οποίο βασίζεται η νέα υπηρεσία πληροφόρησης εγκαταστάθηκε και αξιολογήθηκε στο χώρο της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης (ΒΚΠ) του Πανεπιστημίου Πατρών (Π.Π.) προκειμένου να αξιοποιηθεί η μεγάλη διαθέσιμη συλλογή τόσο των φυσικών τεκμηρίων (βιβλία, περιοδικά, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, κλπ) όσο και των συνδρομών σε ηλεκτρονικά επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Η ΒΚΠ του Π.Π. απο- τελεί μια πρωτοποριακή βιβλιοθήκη υβριδικής μορφής, παρέχοντας ένα πλούσιο σύνολο υπηρεσιών πληροφόρησης ώστε να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των επισκεπτών της. Η συλλογή της εκτείνεται σ΄ ένα νέο κτίριο έκτασης 8.000μ2, το οποίο φιλοξενεί περισσότερους από 90.000 τόμους βιβλίων, περιοδικών και οπτικοακουστικού υλικού. Παράλληλα η ΒΚΠ συμ- μετέχει στην κοινοπραξία Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών παρέχοντας έτσι στους επισκέπτες της πρόσβαση