Zijn sloten en meren vergelijkbaar?

De opgedane kennis over het ecologisch functioneren van meren kan relevante aanknopingspunten bieden voor het begrip van het functioneren van sloten. Daarom zijn de twee ecosystemen met elkaar vergeleken. Na een karakterisering van verschillen en parallellen worden belangrijke mechanismen in sloten benoemd en in een schema met terugkoppelingen weergegeven. De vergelijking geeft een beeld van het nut van de kennis over meren voor onderzoek in sloten en hoe de mechanismen die in sloten een rol spelen inzichtelijk gemaakt kunnen worde

Macrophytes in drainage ditches : functioning and perspectives for recovery

Sloten zijn overal ter wereld te vinden en vormen een belangrijk onderdeel van het Nederlandse landschap. Ondanks dat het door de mens gemaakte, kunstmatige wateren zijn, kunnen ze een grote diversiteit aan flora en fauna bevatten. Hierdoor dragen ze in belangrijke mate bij aan de biodiversiteit van het agrarisch landschap. Doordat sloten in ecologisch opzicht sterk lijken op afgesloten nevengeulen in rivieruiterwaarden zouden sloten zelfs een vervanger kunnen zijn voor de nevengeulen die op veel plaatsen zijn verdwenen. Verstoringen als eutrofiering en frequent vegetatie verwijderen hebben er echter voor gezorgd dat veel sloten momenteel een monocultuur bevatten van bijvoorbeeld kroos of Smalle waterpest (Elodea nuttallii). Deze monoculturen zorgen voor verslechterde leefomstandigheden voor waterdieren (vissen, amfibieën en ongewervelde dieren) waardoor de totale biodiversiteit van de sloot achteruit gaat. Om achteruitgang van de ecologische kwaliteit te voorkomen of terug te dringen is kennis nodig over de factoren die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van verschillende typen vegetatie. Het onderzoek in dit proefschrift richt zich daarom op het identificeren van condities en mechanismen die de samenstelling en het functioneren van watervegetaties in Nederlandse sloten bepalen, waarbij meer specifiek gekeken is naar de effecten van voedselrijkdom, onderhoud en de aanwezige overlevingsorganen

Herstel van ondergedoken watervegetaties in sloten: het belang van overlevingsorganen

Het project PLONS geeft meer inzicht in processen, die een rol spelen bij het functioneren van sloten. Watervegetaties spelen daarin een cruciale rol. Soortenrijke, ondergedoken vegetaties in sloten zijn op veel plekken verdwenen en hebben plaatsgemaakt voor kroosdekken, die voordeel putten uit de overmatige nutriëntenrijkdom. Sloten met ondergedoken vegetatie en sloten met kroosdekken kunnen gezien worden als alternatieve stabiele situaties, die gekenmerkt worden door terugkoppelingsmechanismen, die er voor zorgen dat de huidige situatie in stand gehouden wordt. Kroos is blijkbaar in staat om de omstandigheden zodanig aan te passen dat die gunstig zijn voor de ontwikkeling van een kroosdek. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van overlevingsorganen in het sediment bij het in stand houden van kroosdekken

Macrophytes in drainage ditches : functioning and perspectives for recovery

Sloten zijn overal ter wereld te vinden en vormen een belangrijk onderdeel van het Nederlandse landschap. Ondanks dat het door de mens gemaakte, kunstmatige wateren zijn, kunnen ze een grote diversiteit aan flora en fauna bevatten. Hierdoor dragen ze in belangrijke mate bij aan de biodiversiteit van het agrarisch landschap. Doordat sloten in ecologisch opzicht sterk lijken op afgesloten nevengeulen in rivieruiterwaarden zouden sloten zelfs een vervanger kunnen zijn voor de nevengeulen die op veel plaatsen zijn verdwenen. Verstoringen als eutrofiering en frequent vegetatie verwijderen hebben er echter voor gezorgd dat veel sloten momenteel een monocultuur bevatten van bijvoorbeeld kroos of Smalle waterpest (Elodea nuttallii). Deze monoculturen zorgen voor verslechterde leefomstandigheden voor waterdieren (vissen, amfibieën en ongewervelde dieren) waardoor de totale biodiversiteit van de sloot achteruit gaat. Om achteruitgang van de ecologische kwaliteit te voorkomen of terug te dringen is kennis nodig over de factoren die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van verschillende typen vegetatie. Het onderzoek in dit proefschrift richt zich daarom op het identificeren van condities en mechanismen die de samenstelling en het functioneren van watervegetaties in Nederlandse sloten bepalen, waarbij meer specifiek gekeken is naar de effecten van voedselrijkdom, onderhoud en de aanwezige overlevingsorganen

Cutting affects growth of Potamogeton lucens L. and Potamogeton compressus L

Effects of cutting on the growth of Potamogeton lucens L and Potamogeton compressus L were studied indoor under experimental conditions. Plants were cut every time they reached the water surface, applying three depth treatments at which the plants were cut; halfway down the water column, at three-quarters down the water column and at the sediment-water interface. For both species short term negative effects of cutting on biomass production and survival were observed. P. lucens seemed to be the more tolerant species as only below-ground biomass was significantly lower when cutting biomass at the sediment-water interface together with a downward trend in shoot biomass at increasing cutting depth. The low below-ground biomass (less than 20% of that in the controls) was caused by the death of most plants in this treatment. P. compressus was more vulnerable with every treatment resulting in significantly lower below-ground and green shoot biomass production. The lowest biomass for P. compressus was observed when plants were cut at the sediment-water interface with values more than 80% lower compared to the controls, while cutting halfway and at three-quarters resulted in values 30-50% lower compared to the controls. Long term effects of cutting on P. lucens might occur through decreased development of the rhizome network. Long term effects on reproduction of P. compressus might be expected as flowering decreased when cut at the sediment-water interface, while turion formation only occurred in the uncut controls. Additionally, the decreased biomass production by P. compressus may lead to a competitive disadvantage in the field as fast-growing, disturbance tolerant species such as Elodea nuttallii St. John may outcompete the species. Creating patchiness in mowing height and frequency or applying a mowing regime that leads to reduced biomass development while species still survive might create opportunities to both maintain the water transporting function of drainage ditches while preserving the species in the system

The Role of Propagule Banks from Drainage Ditches Dominated by Free-Floating or Submerged Plants in Vegetation Restoration

Dominance by free-floating plants results in a loss of plant species in many waters. An important source for re-establishment of non-floating aquatic plants can be the propagule bank. This study focuses on whether the propagule bank of free-floating plantdominated ditch sediments can serve as potential source for recovery of a diverse plant community. The first objective was to determine differences in propagule germination from sediments of ditches in the Netherlands that differ in vegetation composition through a seedling-emergence experiment. The second objective was to analyze the effect of sediment disturbance on the number of germinating propagules. The results show that, compared to sediments from ditches with submerged vegetation, sediments from free-floating plantdominated ditches produced significantly lower numbers of individuals and species of submerged and emergent plants, while numbers of individuals and species of free-floating plants were higher. These results suggest that sediments from free-floating plantdominated ditches have lower potential to recover a diverse plant community probably resulting from positive feedback mechanisms caused by the vegetation present, maintaining the free-floating plantdominated state. Sediment disturbance strongly favors the germination of free-floating plant propagules, especially from free-floating plantdominated ditch sediments. Ditch maintenance activities such as mowing and dredging will therefore likely favor persistence of the free-floating plantdominated state. To shift from dominance by free-floating plants to a more diverse plant community, alternative maintenance methods should be considered that cause less sediment disturbance together with measures that promote colonization such as temporary drawdown or re-introduction of species