Kemoterapi uygulanan hastalarda eğitimin yorgunluk düzeyine ve yaşam kalitesine olan etkisinin incelenmesi

Tanımlayıcı ve yarı deneysel olarak planlanan araştırma 15 Mart 2004 -15 Mayıs 2005 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tülay Aktaş Onkoloji Ve Kemik İliği Transplantasyon hastanesinin ayaktan kemoterapi ünitesinde gastrointestinal sistem (kolon, mide, karaciğer, rektum, pankreas ) kanser tanısı nedeni ile ayaktan kemoterapi tedavisine yeni başlayan,araştırmanın sınırlılıklarına uyan ve araştırmaya katılmayı kabul eden hastalarda hemşirelik eğitiminin yorgunluk ve yaşam kalitesine olan etkisini incelemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmada NCCNʼin yorgunluk tanılama algoritmine göre yorgunluk tanılaması ve gerekli girişimler uygulanmıştır. Araştırma örneklemini toplam 35 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın yürütülebilmesi için kurumdan yazılı araştırmaya katılan hastalardan da yazılı izinleri alınmıştır. Araştırmanın verileri, hasta tanıtım formu, Brief Yorgunluk Envanteri, Piper Yorgunluk ve EORTC-QLQ C-30 yaşam kalitesi ölçeği kullanılarak kemoterapi öncesinde (Z1), 1.kürden sonraki 10.gün (Z2) ve 2.kürden sonraki 10.gün (Z3) olmak üzere toplam üç kez toplanmıştır. Yorgunluk puanı 4 ve üzerinde olan hastalarda yorgunluğa neden olan faktörleri belirlemek için BAE; BDÖ, PUKİ, PG-SGA, ECOG PDÖ, anemi değerlendirme formu kullanılmıştır. Araştırmada yorgunluk puanı 0 veya 1-3 puan olan hasta ve ailelerine yorgunluk yönetimine ilişkin hazırlanan eğitim kitapçığı ile, yorgunluk puanı 4 puan üzerinde olan hastalarda ise neden olan faktöre yönelik hazırlanan eğitim kitapçıkları ile eğitim yapılmıştır. Araştırmanın verilerinin değerlendirilmesinde; tekrarlayan ölçümlerde tek yönlü varyans analizi, t testi, varyans analizi, friedman , wilcoxon , tuckey post hoc testi kullanılmıştır. Araştırma kapsamındaki hastaların eğitim sonrasındaki (Z2 ve Z3) dönemlerde Z1 izlem dönemine göre hastaların total yorgunluk puanlarının azaldığı, yaşam kalitesi 262 fonksiyonel alanlarının yükseldiği, Z1 izlem döneminde yaşadıkları semptomların azaldığı belirlenmiştir. Hastaların yaş, öğrenim durumu, meslek, çalışma durumu ve sağlık güvencesi gibi bireysel özelliklerinin ve hastalık tanısı, hastalık süresi, hastalık evresi, uygulanan kemoterapi protokolleri ve kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun algılanan yorgunluğu etkilemediği saptanmıştır. Hastaların yaş, medeni durum, ve çalışma durumu, kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun hastaların fonksiyonel alanlarını etkilemediği belirlenmiştir. Hastaların cinsiyet, yaş, medeni durum, meslek, çalışma durumu, evde birlikte yaşadığı kişiler, sağlık güvencesi, hastalık tanısı, hastalık süresi, hastalık evresi, uygulanan kemoterapi protokolleri, ailede kanserli birey olma ve kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun hastaların yaşadıkları semptomları etkileyen faktörler olduğu belirlenmiştir. Araştırmada 35 hastadan 5 hastanın yorgunluk puanlarının 4 puan ve üzerinde olduğu belirlenmiştir. Gastrointestinal sistem kanseri konmuş hastaların kemoterapi tedavisinden önce, tedavi süresince ve tedavi sonrasında yorgunluk düzeylerinin ve yorgunluğu etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi, hasta ve ailelerine yönelik bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması önerilmiştir

Multipl Sklerozda İlaç Tedavisine Uyumu Etkileyen Faktörler

Poor treatment adherence is problematic in other diseases, including multiple sclerosis (MS). Several immunomodulatory drugs are available for the treatment of MS, all of which require frequent parenteral administration. Current first-line therapies are two formulations of interferon beta-1a (Avonex®-intramuscular, Rebif ®-subcutaneous) one of interferon beta-1b (Betaseron®-subcutaneous), and one of glatiramer acetate (Copaxone®-subcutaneous). Discontinuation of treatment is common, particularly in the first few months after initiation. Although the true effect of poor adherence to Multiple Sclerosis therapy is not known, it is likely to lead to a fall in Multiple Sclerosis disease and its treatment efficacy. Many factors influence a patient’s adherence to treatment, including the patient’s subtype and disability level, cognitive impairment resulting from MS, perceived lack of efficacy of the prescribed medication, and adverse events associated with Multiple Sclerosis therapy. Adherence to medication is very important. Adherence to MS therapy can be enhanced by providing the patient with a support network. Often, the MS and other nurses are well placed to co-ordinate the support network, being the central point of contact with the patient once therapy has been initiated. The MS nurse can advise the patient on the management of symptoms, side-effects, and co-morbidities. In addition to the care provided by the physician and nurse, treatment, information, and support from a wider, multidisciplinary team can enhance further the patient’s adherence to therapy. This Article summarizes the barriers to adherence to MS therapies, and discusses patient management strategies that can be employed to encourage adherence.Zayıf bir tedavi uyumu, multiple skleroz (MS) da dâhil olmak üzere birçok tedavi alanında ve hastalıkta sorun yaratmaktadır. MS tedavisinde sık sık parenteral uygulama gerektiren çeşitli immünomodülatör ilaçlar kullanılmaktadır. Mevcut olan birinci basamak tedavi iki interferon formülasyonu (interferon beta-1a-Avonex® intramusküler, Rebif ® subkütan ve interferon beta-1bBetaseron® subkütan) ve glatiramer asetat (Copaxone®-subkütan)’tan oluşmaktadır. Özellikle tedaviye başlanmasından sonraki ilk birkaç ay içinde tedavinin kesilmesi sık yaşanmaktadır. MS’de ilaç tedavisine zayıf uyumun gerçek etkisi tam olarak bilinmemesine rağmen, bu zayıf uyumun MS hastalığında ve MS ilaç tedavi etkinliğinde bir düşüşe sebep olma olasılığı yüksektir. İlaç tedavisine hastanın uyumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar; hastadaki MS alt tipi ve MS sonucu gelişen özürlülük düzeyi, MS’ten kaynaklanan bilişsel bozukluk, ilaçların etkinliği ile ilgili algılanan eksiklik ve MS tedavisi ile ilişkili yan etkiler gibi çeşitli faktörlerdir. İlaç tedavisine uyum oldukça önemlidir. MS tedavisine uyum, bir destek ağının hastaya sunulması ile artırılabilir. MS hemşireleri ve diğer hemşireler, tedaviye başlandığında bu destek ağını koordine etmek de ve hasta ile temas kurmada merkez noktada bulunmaktadır. MS hemşireleri hastalığın semptomları, yan etkileri ve eşlik eden hastalıkların yönetiminde hastaya rehberlik edecektir. Hekim ve hemşire tarafından sağlanan bakımın yanı sıra, daha geniş bir multidisipliner ekibin sağladığı tedavi yaklaşımı, bilgi ve destek hastanın tedaviye uyumunu artıracaktır. Bu çalışmada, MS ilaç tedavisine uyuma engel olan nedenler özetlenerek, uyumu teşvik etmek amaçlı hasta yönetim stratejileri tartışılmıştır

Tip 2 diyabetli hastaların kendi kendine bakımlarındaki öz yeterlilikleri ve öz yeterliliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi

Bu araştırma; Jaap Van Der Bijl , Ada Van Poelgeest Eeltink, Lillie Shortridge - Bagget (1998) tarafından geçerlik ve güvenirliliği saptanan Öz Yeterlilik Ölçeği' nin ( Self Efficacy Scale) Türkiye'de geçerlik ve güvenirliliğinin sınanması,kronik bir hastalık olan tip 2 diyabetli hastaların öz yeterliliklerini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçeğin Türk literatürüne kazandırılması, diyabetli hastaların öz yeterlilik ve öz bakım güçlerinin belirlenmesi, öz yeterlilik ve öz bakım gücü arasındaki ilişkinin incelenmesi, öz yeterlilik ve öz bakım gücü ile sosyodemografik değişkenler ,hastalık ile ilgili değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Araştırma 1 Temmuz-31 Aralık 2000 tarihleri arasında Türk Diyabet Cemiyeti İzmir Şubesi Metin Telyakar Yataklı Diyabet Araştırma Eğitim ve Tedavi Merkezinde, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi diyabet polikliniğinde ve Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi endokrin polikliniğinde ayaktan tedavi olan 150 tip 2 diyabetli hasta önceden belirlenen sınırlılıklarına uyularak araştırmanın örneklemi oluşturulmuştur.Araştırmada veri toplama aracı olarak tip 2 diyabetli hastaları tanıtıcı bilgileri içeren anket formu (EK I), Öz Yeterlilik Ölçeği (EK II), ve ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek için Öz Bakım Gücü Ölçeği (EK III) kullanılmıştır.Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzdelik, tek yönlü çok değişkenli (TYMONOVA) , çok yönlü varyans analizinde ileri Tuckey Post Hoc testi, tek yönlü (ANOVA), varyans analizi uygulanmıştır. Öz Yeterlilik Ölçeği'nin içerik geçerliliği (Content Validity) ( Kendal Coefficient Of Concordance Kendal Uyuşum Katsayısı (W) ) korelasyon testi uygulanmış, yapı geçerliliği (Consruct Validity) ,zamana karşı değişmezlik ve iç tutarlılığı için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon katsayısı hesaplanmıştır.Anket Formu (EKI) geçerlik ve güvenirliği saptanan Öz Yeterlilik ve Öz Bakım Gücü Ölçeği tedavi edilen 150 tip 2 diyabetli hastayla yüz yüze görüşerek araştırmacı tarafından doldurulmuştur. Araştırmaya katılanların %58'i kadın, %42'si erkek hastalardır. Hastaların %38.7'si 60 yaş ve üzeri yaş grubunda olduğunu, eğitim durumu açısından; büyük bir çoğunluğunun ilk öğretimli (%37.3) olduğunu,hastaların %88.7'si evli olduğunu ve %32.7'si eşi ile birlikte yaşadığını, ve%33.3'ü ev hanımı olduğunu, %51.3'ü emekli olduğunu, %14.7'si tam gün çalıştığını bildirmişlerdir. Öz Yeterlilik Ölçeği'nin toplam puan ortalaması 63.90±14.71, Öz Yeterlilik Ölçeği'nin birinci ve ikinci uygulamaları arasındaki test- tekrar test güvenirlik katsayısı .98, birinci uygulama için cronbach alfa 0.87, ikinci uygulama için cronbach alfa 0.89 bulunmuştur. Öz Bakım Gücü Ölçeği'nin toplam puan ortalaması 103.13±11.75, Öz Bakım Gücü Ölçeği'nin birinci ve ikinci uygulamaları arasındaki test- tekrar test güvenirlik katsayısı .97, birinci uygulama için cronbach alfa 0.81, ikinci uygulama için cronbach alfa 0.82 bulunmuştur.Cinsiyet, yaş, medeni durum, meslek, yaşamın en uzun süre geçtiği yer, gelir gider durumu, hastalık süresi , ailede diyabetik bir başka bireyin hastaya yakınlık derecesi , sigara alışkanlığı, alkol alışkanlığı ile öz yeterlilik ölçeğinin alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır.Metabolik kontrol değerlerinden açlık kan şekeri ile öz yeterlilik ölçeği alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır (p>0.05).Metabolik kontrol değerlerinden kan basıncı ile öz yeterliliğin özel beslenme ve kilo fizik egzersiz alt boyutlarında anlamlı bir ilişki saptanmıştır (F=3.7994, p<0.05 // F=3.1380, p< 0.05).Metabolik kontrol değerlerinden beden kitle indeksi ile öz yeterlilik arasındaki anlamlı ilişkiler özel beslenme ve kilo, fiziksel egzersiz" alt boyutlarında saptanmıştır ( F=4.5341, p<0.05, // F= 3.8147, p<0.05).Hastaların öz bakım gücü ile öz yeterlilik alt boyutları arasında pozitif bir ilişki olduğu (p<0.05), yani hastaların öz bakım gücü arttıkça öz yeterliliğin dört alt boyutunun da anlamlı olacak şekilde arttığı belirlenmiştir.Daha önce diyabete ilişkin eğitim alma durumu ile hem öz yeterlilik hem de öz bakım gücü arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır (F=52.128, p<0.05 // F= 5.297, p<0.05) . Eğitim alan hastaların öz yeterlilik ve öz bakım gücü puanlarının eğitim almayan hastalara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir

Multipl Sklerozlu Hastaların Tedavi Yönetimi ve Hemşirelik Yaklaşımları

Multipl skleroz (MS) hastalığı, çeşitli tedavi yaklaşımlarına (fizyoterapi, psikoterapi ve yönetim stratejileri) rağmen kesin tedavisi mümkün olmayan bir hastalıktır. Ancak hastalığın altında yatan patolojik bağışıklık tepkilerini değiştiren mevcut immünomodülatörler bu hastalığın gidişatını etkileyebilmektedir. Bu hastalık için kullanılan hastalığı modifiye edici ilaçlar akut nörolojik atakların oranını azaltmakta ve engelliliğin ilerlemesini geciktirebilmektedir. Multipl sklerozlu hastaların tedavi rejimi ve hastalığa yönelik eğitim ve izlemde bu alanda çalışan hemşireler etkin ve aktif bir rol oynamaktadır. Hastalığın prognozunda değişikliklere yol açan hastalık modifiye edici tedavilerin etkilerini anlamak, hastalara birebir bakım veren hemşirelerin önemli sorumluluklarındandır. Multipl skleroza yönelik bu tedavilerinin yaşam boyunca sürebilmesi nedeniyle hekim ile birlikte hemşirenin de MS hastasıyla uyumlu çalışması önemlidir. Hastalığın tedavisinde uyum çok önemlidir ve tedaviye uyumu artırmak için hastanın tedaviden tam yarar görmesini sağlamak önemli bir hedeftir. Hasta eğitiminde hastanın durumu, uygulanması gereken tedavi ve tedavi yararlarının tartışılması bu hedefe ulaşılmasında büyük önem taşımaktadır. Hemşirelerin, MS hastalarının tedaviye uyumunu teşvik etmesi için hastalık modifiye edici tedavilerin etki ve yan etkilerini bilmesi, MS hastasının gereksinimlerini anlaması açısından önemlidir. Bu derlemede mevcut MS tedavi seçeneklerinin oluşturabileceği klinik etkiler, potansiyel yan etkiler, hasta izleme gereksinimleri ve hastaların bu etkileri anlamasına nasıl yardımcı olacakları konusunda hemşirelere rehberlik etmek ve MS tedavisine yönelik bilgi kazandırmak amaçlanmıştır