Aylık yağışın konumsal dağılımının modellenmesinde farklı enterpolasyon yöntemlerinin karşılaştırmalı analizi

For many water resources planning and management studies such as water budget and hydrological modeling, it is very important to estimate areal precipitation from point observation stations. There are many deterministic and geostatistical methods for determining the spatial distribution of precipitation. In this study, the most widely used methods, inverse distance weighting (IDW), Simple Kriging (SK) and Co-Kriging (CK) are applied. It is the main objective of the study that Geographic Information Systems (GIS) techniques are used to compare widely preferred interpolation methods and to model the spatial distribution of monthly precipitation values for prediction in ungauged areas in Akarcay Sinanpasa and Suhut sub-basins, Turkey. At the same time, the effects of number of stations, basin area, characteristics and secondary data usage such as elevation on model performance are investigated. The IDW, a deterministic method and the SK-CK, geostatistical methods are compared with each other by cross validation technique and the applicability of the interpolation techniques for the study areas is analyzed. According to the cross validation test results of IDW, SK and CK methods, the mean RMSE (root mean square error) values of Sinanpasa sub-basin are respectively 13,76 mm, 9,32 mm and 8,72 mm while these values are 9,43 mm, 7,82 mm and 7,90 mm for Suhut sub-basin. Then, uncertainty analysis by means of PSE (prediction standard error) is applied to SK-CK methods with clear advantages over the IDW method and with the close RMSE values. In consideration of the results of the uncertainty analysis, the SK method with the mean PSE values 10,30 mm and 8,54 mm has a little superiority to the CK method whose average PSE values are 11,03 mm and 9,02 mm for both Sinanpasa and Suhut sub-basins, respectively. When the findings are evaluated, it can be seen that all three methods can be used for the study areas. The determination of the spatial distribution of precipitation in this way is considered to be beneficial for many water resources engineering studies in areas of ungauged/sparsely gauged.Su bütçesi ve hidrolojik modelleme gibi birçok su kaynakları planlama ve yönetim çalışmaları için noktasal yağış gözlemlerinden alansal yağışın tahmin edilmesi çok önemlidir. Yağışın konumsal dağılımının belirlenmesi için deterministik ve jeoistatistik birçok yöntem bulunmaktadır. Bu çalışmada en yaygın kullanılan uzaklığın tersi ile ağırlıklandırma (IDW), Simple Kriging (SK) ve CoKriging (CK) yöntemleri uygulanmıştır. Akarçay Sinanpaşa ve Şuhut alt havzalarında, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleri ile yaygın olarak tercih edilen enterpolasyon yöntemlerinin karşılaştırılması ve aylık yağış değerlerinin konumsal dağılımının ölçüm yapılmayan alanlarda tahmin yapılması için modellenmesi çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Aynı zamanda istasyon sayısı, havza alanı, karakteristikleri ve yükseklik gibi ikincil veri kullanımının model performansları üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Deterministik bir yöntem olan IDW ve jeoistatistik yöntemler olan SK-CK yöntemlerinin çapraz doğrulama tekniği ile performansları test edilerek karşılaştırılmış ve çalışma alanları için enterpolasyon tekniklerinin kullanılabilirliği incelenmiştir. IDW, SK ve CK yöntemlerinin çapraz doğrulama test sonuçlarına göre Sinanpaşa alt havzası için sırasıyla RMSE (karesel ortalama hata) değerleri 13,76 mm, 9,32 mm ve 8,72 mm iken; Şuhut alt havzası için 9,43 mm, 7,82 mm ve 7,90 mm'dir. IDW yöntemine kıyasla açık üstünlükleri olan ve yakın RMSE değerlerine sahip SK-CK yöntemlerine, ek olarak PSE (tahmin standart hatası) ile belirsizlik analizi uygulanmıştır. Belirsizlik analizi sonuçlarına göre hem Sinanpaşa hem de Şuhut alt havzaları için SK yöntemi sırasıyla 10,30 mm ve 8,54 mm PSE değerleriyle, 11,03 mm ve 9,02 mm PSE değerlerine sahip CK yöntemine az da olsa üstünlük sağlamıştır. Elde edilen bulgulara göre her üç yönteminde çalışma alanları için kullanılabilir olduğu görülmektedir. Bu şekilde yağışın konumsal dağılımının belirlenmesinin ölçüm yapılmayan veya kıt ölçüm yapılan alanlarda birçok su kaynakları mühendisliği çalışmaları için faydalı olacağı düşünülmektedir

Sastav eteričnih ulja u iglicama i kori turskoga crvenog bora (Pinus brutia Ten.) zaraženoga insektom Marchalina hellenica Genn.

The scale insect Marchalina hellenica Genn. plays a key role in pine honey production and is hosted mainly by Turkish red pine (Pinus brutia Ten.). The needles of Turkish red pine are rich in essential oils. Moreover, essential oils can affect the host selection of insects. The essential oils in the needles and barks of Marchalina hellenica-infested and non-infested Turkish red pine were obtained via water distillation and their composition was determined by GC-MS analyses. The composition of the essential oils was found to differ in the needles of non-infested Turkish red pine and in those of pine infested by Marchalina hellenica. The Mann-Whitney U test results showed that the β-caryophyllene level was higher in the needles of Turkish red pine infested by Marchalina hellenica, whereas the junipen level was higher in the essential oil of non-infested Turkish red pine bark. Pimaral and α-guaiene were detected only in the needles of infested trees, but were absent in the needles of non-infested trees. These components may be markers that can act on their own or as part of the whole in the host tree selection of Marchalina hellenica. In addition, the cis-verbenone component found in Turkish red pine bark might play a role in attracting Marchalina hellenica. This phenomenon should be further investigated through additional studies.Ljuskavica Marchalina hellenica Genn. ima ključnu ulogu u proizvodnji meda od borovine, a uglavnom živi na turskome crvenom boru (Pinus brutia Ten.). Iglice tog bora bogate su eteričnim uljima. Štoviše, eterična ulja za insekte mogu biti presudna pri odabiru domaćina na kojemu će se nastaniti. Eterična ulja iz iglica turskoga crvenog bora zaraženoga i nezaraženoga ljuskavicom Marchalina hellenica dobivena su vodenom destilacijom, a njihov je sastav određen GC-MS analizama. Utvrđeno je da je sastav eteričnih ulja u iglicama ne-zaraženoga turskoga crvenog bora i u iglicama bora zaraženoga s Marchalina hellenica različit. Rezultati Mann-Whitneyjeva U-testa pokazali su da je razina β-kariofilena veća u iglicama crvenoga turskog bora zaraženoga s Marchalina hellenica, dok je razina kleke viša u eteričnom ulju nezaražene kore turskoga crvenog bora. Pimaral i α-guaiene otkriveni su samo u zaraženim iglicama stabala, ali ih nije bilo u iglicama nezaraženih borova. Te komponente mogu biti markeri koji pri selekciji stabla domaćina Marchaline hellenice mogu djelovati sami ili kao dio cjeline. Osim toga, komponenta cis-verbenon, pronađena u kori turskoga crvenog bora, mogla bi imati važnu ulogu u privlačenju Marchaline hellenice. Tu je pojavu potrebno detaljnije istražiti u dodatnim studijama

Decision support system for hydrological and flood modeling by using geographical information systems and remote sensing

Medeniyet gelişimi için su kaynakları planlama ve yönetimi çok değerli bir konudur. Sürdürülebilirliği hızla tehlikeye girmekte olan sınırlı su kaynakları, iklim-arazi kullanım değişimi dikkate alınarak niceliksel ve niteliksel olarak koruma-kullanma dengesi içerisinde ele alınmalıdır. Bu bağlamda su kaynakları planlama ve yönetimi çalışmaları büyük önem kazanmaktadır. Tez çalışması ana hatlarıyla hidrolojik, hidrolik ve taşkın modellemesi kısımlarını içermektedir. Bu araştırmada, US Army Hydrologic Engineering Center tarafından geliştirilen HEC-HMS ve HEC-RAS yazılımları kullanılmış, HEC-HMS günlük zaman ölçeğinde dağılımlı olarak hidrolojik modelleme-tahmin ve HEC-RAS 2D hidrolik modelleme çalışmalarının bir dizi Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)-Uzaktan Algılama (UA) teknikleri kullanılarak yapılması ile entegre taşkın modellemesinin gerçekleştirilmesi çalışmanın kapsamını meydana getirmektedir. Yapılan tespitlere göre ülkemizde dağılımlı hidrolojik modelleme uygulaması içeren az sayıda çalışma bulunması ve bu çalışmada kullanılan sayısal hava tahmin verisinin hidrolojik tahmin uygulamalarında pek kullanılmaması çalışmayı daha değerli kılmaktadır. Grid tabanlı toprak nemi hesaplama algoritmasını kullanması bakımından da çalışma öncü bir hidrolojik modelleme uygulamasıdır. Bu bağlamda entegre hidrolojik ve taşkın modellemesini içeren çalışmanın çıktıları su kaynakları planlama ve yönetimi uygulamalarında su otoriteleri ve karar vericiler tarafından kullanılabilir. CBS ve UA teknikleri kullanılarak, günlük akımların deterministik modellenmesi ve erken uyarı sistemi olarak kullanılabilir olan akım tahmininin sayısal hava tahmin verisi kullanılarak yapılması, hidrolojik modellemenin ardından hidrolik modelleme yapılarak taşkın risk ve zarar haritalamasının yapılması bu çalışmanın ana motivasyonunu oluşturmaktadır. Hidrolojik modelleme aşamasında tümsel ve dağılımlı kavramsal modellerin karşılaştırılması, uydu ürünlerinin yer gözlemleri ile doğrulanması, akım performansının yanında kar ve toprak nemi çıktıları kullanılarak model içsel tutarlılığının uydu ürünleriyle değerlendirilmesi; hidrolik modelleme aşamasında uydu referans taşkın görüntüsü ile model doğrulamasının yapılması da çalışmanın ikincil amaçlarını teşkil etmektedir.Water resources planning and management is a very valuable issue for civilization development. Taking into account the climate-land use change, the limited water resources should be handled with quantitatively and qualitatively in a balance between protection and use, whose sustainability is rapidly endangered. In this context, water resources planning and management studies are of great importance. The thesis study mainly includes hydrological, hydraulic and flood modeling parts. In this study, HEC-HMS and HEC-RAS software developed by US Army Hydrologic Engineering Center are used. The scope of the study consists of performing integrated flood modeling by carrying out HEC-HMS gridded hydrological modeling-forecasting on a daily time scale and HEC-RAS 2D hydraulic modeling studies using a series of Geographical Information Systems (GIS)-Remote Sensing (RS) techniques. According to the literature research, in our country, there are a few studies that include distributed hydrological modeling, and numerical weather prediction data used in this study is not considered much in hydrological forecasting implementations, which makes the study more valuable. The study is a pioneering hydrological modeling application in terms of using a grid-based soil moisture accounting algorithm. In this sense, the outputs of the study, which includes integrated hydrological and flood modeling, can be used by water authorities and decision makers in water resources planning and management applications. The main motivation of this study is to implement deterministic modeling of daily flows and to make flow forecasting using numerical weather prediction data, which can be used as an early warning system, and to practice flood risk and loss mapping by hydraulic modeling after hydrological modeling, using GIS and RS techniques. In hydrological modeling, comparison of lumped and distributed conceptual models, verification of satellite products with ground observations, evaluation of model internal consistency with satellite products by using snow and soil moisture outputs as well as flow performance; in hydraulic modeling, performing model validation with satellite reference flood image are also the secondary aims of the study

Constitution of Flood Inundation Maps and Flood Damage Analysis: A Case Study of Akarcay Afyon Subbasin

Akarsu yatağının su iletim kapasitesinin çeşitli sebeplerle azalması veya kapasiteden daha fazla suyun olması halinde yatak dışına taşarak can ve mal kaybına sebep olan taşkın tedbir alınması gereken önemli afetlerdendir. Akarçay Havzası kapalı havza niteliğiyle gerek jeoloji gerek topoğrafik açıdan önemli taşkın riski taşıyan bölgelerdendir. Bu çalışmada yerleşim alanı, ekonomik ve sınaî gelişmişlik yönünden Akarçay Havzasının en gelişmiş ve önemli bölgesi olarak yer alan Akarçay Afyon Alt Havzasının değişik dönüş aralıkları için hesaplanan taşkın debilerinde su seviyeleri ve su altında kalacak yerlerin HEC-RAS yazılımı kullanılarak hesaplanması amaçlanmıştır. Daha sonra ortalama su derinliği ile literatürde mevcut çeşitli derinlik-zarar eğrileri yardımıyla taşkın zarar tahmini yapılmıştır.In case of decreasing water conductivity capacity or excessive water occurrence in a river bed results with upsurges of streambed. This situation is called as flood, which is one of important disasters and it causes life and other damage, so precaution is necessary. Akarcay Basin, which is a sediment basin and has no output to a sea or other basin, has high flood risk because of its geological and topographical properties. In this paper, it is aimed to calculate water levels and submerged areas of Akarcay Afyon Subbasin that is the most developed and important region of Akarcay Basin in terms of residential area, economical and industrial development, for flood flows with various recurrence intervals using HEC RAS software. Afterwards, flood damage estimation is performed by the help of various water depthdamage curves that take part in literature, considering mean water level

Constitution of Flood Inundation Maps and Flood Damage Analysis: A Case Study of Akarcay Afyon Subbasin

Akarsu yatağının su iletim kapasitesinin çeşitli sebeplerle azalması veya kapasiteden daha fazla suyun olması halinde yatak dışına taşarak can ve mal kaybına sebep olan taşkın tedbir alınması gereken önemli afetlerdendir. Akarçay Havzası kapalı havza niteliğiyle gerek jeoloji gerek topoğrafik açıdan önemli taşkın riski taşıyan bölgelerdendir. Bu çalışmada yerleşim alanı, ekonomik ve sınaî gelişmişlik yönünden Akarçay Havzasının en gelişmiş ve önemli bölgesi olarak yer alan Akarçay Afyon Alt Havzasının değişik dönüş aralıkları için hesaplanan taşkın debilerinde su seviyeleri ve su altında kalacak yerlerin HEC-RAS yazılımı kullanılarak hesaplanması amaçlanmıştır. Daha sonra ortalama su derinliği ile literatürde mevcut çeşitli derinlik-zarar eğrileri yardımıyla taşkın zarar tahmini yapılmıştır.In case of decreasing water conductivity capacity or excessive water occurrence in a river bed results with upsurges of streambed. This situation is called as flood, which is one of important disasters and it causes life and other damage, so precaution is necessary. Akarcay Basin, which is a sediment basin and has no output to a sea or other basin, has high flood risk because of its geological and topographical properties. In this paper, it is aimed to calculate water levels and submerged areas of Akarcay Afyon Subbasin that is the most developed and important region of Akarcay Basin in terms of residential area, economical and industrial development, for flood flows with various recurrence intervals using HEC RAS software. Afterwards, flood damage estimation is performed by the help of various water depthdamage curves that take part in literature, considering mean water level

Sağlıkta toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ilişkin internete yansıyan Türkçe haberlerin içeriklerinin değerlendirilmesi

Bireyin kendisini nasıl algıladığını ifade eden bir kavram olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin, sağlık hizmetlerine erişim, sağlık hizmet sunumu, sağlık statüsünün belirlenmesi gibi alanlarda belirleyici olduğu bilinmektedir. İnsanoğlunun tarihsel gelişim süreci kadar eskiye dayanan bu eşitsizliğin ortadan kaldırılması için sağlık çalışanlarından tıp eğitimine kadar uzanan ağ içerisinde toplumsal cinsiyet merkezli müdahalelerin uygulanması gerekmektedir

Yaşlı bakımı konusu hakkında Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerin içeriklerinin değerlendirmesi

En çok kullanılan yaşam beklentisi ölçüleri doğuşta ve ileri yaşta beklenen yaşam süresidir. Günümüzde bu sürenin artması yaşlı nüfus artışını beraberinde getirmektedir. Buna bağlı olarak yaşlı bakım hizmetlerinin önemi giderek artmakta ve bu konu bir çok ülkenin gündeminde yer almaktadır. Korona virüs pandemisinin özellikle yaşlı nüfus üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler düşünüldüğünde, yaşlı bakımı konusunun daha da önemli hale gelmesi kaçınılmazdır

Evaluation of the content of national news reflected on the internet about Covid-19 pandemic

The coronavirus, which started in China and spreads almost all over the world, and whose source is not known exactly, but is regarded as illegally sold, can have a fatal effect on humans. Today, the number of people caught with coronavirus (Covid-19) is rapidly increasing. In order to eliminate this disease caused by the coronavirus, quarantine applications are carried out in many countries, curfews, curfews out of the country or out of the city, wear a mask, etc. Health professionals work day and night. However, the vaccine of the coronavirus has still not been found. In response to this situation, the World Health Organization has declared the Covid-19 epidemic as a pandemic. This study was carried out with the aim of evaluating the national news published in digital media regarding the coronavirus, which is declared as a pandemic worldwide. For this purpose, the keywords “Coronavirus, Koronavirüs, Covid-19, Pandemi, Covid 19, Kovid-19” were entered into the Google search engine. January 1, 2020- May 1, 2020 during the ten newspaper archives can be accessed on the number of the highest circulation national news website in Turkey, 150 news content was evaluated. In the study, content analysis, one of the qualitative research techniques, was used to analyze the data. As a result of the research, it has been determined that the most handled issues regarding Covid-19 in the news sites of the related newspapers are general information about Covid-19, about the current situation in Turkey coronavirus, the effects of coronavirus and that the coronavirus in the world, respectively. It has been determined that the least discussed issues in the news sites of the related newspapers are: the statements of the World Health Organization (WHO) regarding the coronavirus, the criticisms about the corona virus, post-pandemic life and coronavirus data presented in famous individuals