Translation textual cultural heritage: The translation of 27 Italian jokes of Domenichi in Greek in an 1812 Paris edition located in Kozani’s library

This article presents a textual cultural heritage case study. In particulate, in this study we describe an 1812 Paris edition produced by the typographer J. M. Eberhart that contains a collection of jokes. The title of the book is “Ιεροκλέους φιλοσόφου αστεία” that means “Ierokles philosopher’s jokes” and contains two parts:a collection of the philosopher’s jokes created by M. from Chios,a 1574 published collection of 27 Italian jokes translated from Italian to Greek in 1812 by M. from Chios.The text was located in Kozani’s public library “Kοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης” from now on Kozani’s public library. We argue that the presence of this small collection of 16th century Italian jokes translation in a Greek library constitutes an element of Italian-greek intercultural influence and relations, many years before the Greek and the Italian independence movements and the foundation of the Greek (1830) and Italian (1861) national States

H πρόσληψη της Filosofia Morale [Ηθικής Φιλοσοφίας] του Ludovico Antonio Muratori στο πλαίσιο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού: μια μελέτη περίπτωσης διακειμενικών σχέσεων και δημιουργίας κανόνα

Στη διάρκεια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού πραγματοποιήθηκαν σπουδαίες μεταφράσεις από τα ιταλικά στα ελληνικά, παρά τις αντίξοες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες υπό τον Οθωμανικό ζυγό. Μια τέτοια περίπτωση είναι η μετάφραση της Filosofia morale του Ludovico Antonio Muratori (1672-1750) από τον Ιώσηπο Μοισιόδακα (1725-1800 ή 1804), ο οποίος θεωρείται ένας από τους εξέχοντες εκπροσώπους του κινήματος του Διαφωτισμού στην Ελλάδα. Η μετάφραση του Μοισιόδακα με τίτλο Ηθική Φιλοσοφία, εντοπίστηκε στη βιβλιοθήκη του κοζανίτη λογίου Χαρισίου Μεγδάνη (1768-1823), συγγραφέα της ηθικοφιλοσοφικής πραγματείας Λύχνος Διογένους ή Χαρακτήρες Ηθικοί (Βιέννη, 1818). Η παρούσα μελέτη περίπτωσης αποτελεί ένα μέρος της διδακτορικής διατριβής Η ιταλική πολιτισμική επιρροή των μεταφράσεων στην Κοβεντάρειο δημοτική βιβλιοθήκη Κοζάνης η οποία ολοκληρώθηκε το 2012. Το θέμα της διακειμενικότητας της Filosofia morale του Ludovico Antonio Muratori εξετάστηκε στην προαναφερθείσα διδ. διατριβή (Σπυριδωνίδης, 2012) και λόγω των προεκτάσεών του επανερχόμαστε σ’αυτό εκ νέου. Η μελέτη διερευνά τις διακειμενικές σχέσεις ανάμεσα στο πρωτότυπο του Muratori, τη μετάφραση του Μοισιόδακα και το Λύχνο Διογένους ή Χαρακτήρες Ηθικοί του Μεγδάνη, καθώς και τη δημιουργία κανόνα στο Νεοελληνικό πολιτισμικό σύστημα εισαγωγής. Τα νέα στοιχεία που προστίθενται αφορούν το έργο του Ανδρέα Λασκαράτου Ιδού ο άνθρωπος ή Χαρακτήρες(1886), στο οποίο παρουσιάζονται 126 ηθικοί χαρακτήρες, και από το οποίο προκύπτουν διακειμενικές σχέσεις με τα προηγούμενα διευρύνοντας το υπάρχον μακροκείμενο.During the Neohellenic Enlightenment period, great translations from Italian to Greek took place, despite the adverse political, economic and social conditions which prevailed under the Ottoman rule. Such a case is Filosofia morale, written by Ludovico Antonio Muratori (1672-1750) and translated by Iosipos Moisiodax (1725-1800 or 1804), who is considered to be one of the prominent representatives of the Enlightenment movement in Greece. Moisiodax's translation, entitled Ηθική Φιλοσοφία, was found in the library of the scholar Harisios Megdanis (1768-1823), writer of the moral philosophy treaty Λύχνος Διογένους ή Χαρακτήρες Ηθικοί (Vienna, 1818). This case study constitutes a part of the doctorate thesis Η ιταλική πολιτισμική επιρροή των μεταφράσεων στην Κοβεντάρειο δημοτική βιβλιοθήκη Κοζάνης (The Italian cultural influence of the translations in Koventareio’s municipal library of Kozani) which was completed in 2012. The issue of intertextuality of Ludovico Antonio Muratori's Filosofia morale was examined in the above mentioned doctorate thesis (Spyridonidis, 2012) and due to its extensions we return to it again. The study explores the intertextual relations between Muratori’s original text, Moisiodax’s translation and Megdani’s Λύχνος Διογένους ή Χαρακτήρες Ηθικοί. It also traces the creation of a canon in the Neohellenic cultural system of introduction. The new elements added are related to the work of Andreas Laskaratos, Ιδού ο άνθρωπος ή Χαρακτήρες(1886), in which are presented 126 moral characters, and from which result intertextual relations with the previous ones, expanding the existing macro-text

Έντυπες εκδόσεις της ιταλικής γραμματείας στις βιβλιοθήκες της Δυτικής Μακεδονίας

Η κατάκτηση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς είχε σημαντικές συνέπειες σε όλους τους τομείς της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής των ελληνικών πληθυσμών. Μια εκ των συνεπειών είναι η σαφής μείωση κάθε μορφής πνευματικής δραστηριότητας. Παρόλα αυτά, κατά την Οθωμανοκρατία, σε ορισμένες ελληνικές κοινότητες διατηρήθηκαν κάποιες εστίες εκπαίδευσης. Στη Δυτική Μακεδονία ιδρύθηκαν σχολές και διαμορφώθηκαν μοναστικές ή κοινοτικές βιβλιοθήκες προς όφελος των νέων στην Κοζάνη, στη Σιάτιστα, στην Καστοριά, στο Μοναστήρι. Η παρούσα εργασία αποτελεί ένα μέρος της διδακτορικής διατριβής Η ιταλική πολιτισμική επιρροή των μεταφράσεων στην ΚΔΒΚ[1] όπου είχαμε μελετήσει την παρουσία και την επίδραση ορισμένων μεταφράσεων σε διακειμενικό επίπεδο στο έργο Ελλήνων λογίων, με την προσθήκη νέων στοιχείων που προέκυψαν από τη μεταδιδακτορική έρευνα Έντυπες εκδόσεις της ιταλικής γραμματείας στις βιβλιοθήκες της Δυτικής Μακεδονίας, που πραγματοποιήθηκε στο Α.Π.Θ. κατά τα έτη 2016-17, όπου και επανερχόμαστε στο θέμα για να αναλύσουμε το κειμενικό πολιτισμικό αποτύπωμα ιταλικού ενδιαφέροντος ευρύτερα της ιταλικής γραμματείας στο δυτικομακεδονικό χώρο. [1] Ηλίας Σπυριδωνίδης, Η ιταλική πολιτισμική επιρροή των μεταφράσεων στην ΚΔΒΚ, διδ. διατριβή Α.Π.Θ., 2012, http://ikee.lib.auth.gr/record/129729/files/GRI-2012-9110.pdfThe conquest of the Eastern Roman Empire by the Ottomans had important implications in all areas of the political, social and economic life of the Greek populations. One consequence is the clear reduction of all forms of intellectual activity. Nevertheless, during the Ottoman domination, in some Greek communities were preserved enclaves of education. In Western Macedonia, schools were established and were also being developed monastic or community libraries for the benefit of young people in Kozani, Siatista, Kastoria, Monastery. This study is a part of the doctoral dissertation The Italian cultural influence of translations in Koventareios library of Kozani, in which we had studied the presence and the impact of some translations at intertextual level in the work of Greek scholars, with the addition of some new elements of the post-doctoral research Printed editions of Italian literature in the libraries of Western Macedonia, held in Aristotle University in 2016-17, in which we are returning to the subject to analyze the textual cultural footprint of Italian interest of the Italian literature widely in Western Macedonia.

Γεωπολιτισμική ανάλυση κειμένου και διασημειωτική μετάφραση του χώρου: μια μελέτη περίπτωσης της μετάφρασης του Viaggio di un ambasciatore Veneziano da Venezia a Constantinopoli nel 1591

Η εργασία παρουσιάζει μια μελέτη περίπτωσης γεωπολιτισμικής ανάλυσης της μετάφρασης του κειμένου Viaggio di un ambasciatore Veneziano da Venezia a Constantinopoli nel 1591, ως μέρος των αποτελεσμάτων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε κατά το 2020 στο πλαίσιο υλοποίησης της πράξης με τίτλο «Απολλωνίς: Εθνική Υποδομή για τις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες και για τη Γλωσσική Έρευνα και Καινοτομία» με επιστημονικά υπεύθυνη την κ. Ξανθίππη Δημητρούλια, Καθηγήτρια του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Η εργασία παρουσιάζει κατ’αρχάς μια νέα γεωπολιτισμική μεθοδολογική προσέγγιση για την ανάλυση ενός μεταφρασμένου κειμένου, η οποία εφαρμόστηκε στο σώμα των μεταφράσεων οι οποίες συγκρότησαν τη δημιουργία ενός γλωσσικού πόρου του «Απολλωνίς: απθ» με τίτλο: «Τοπωνύμια στις μεταφράσεις ιταλικών περιηγητικών κειμένων στην ελληνική». Κατά δεύτερον, η εργασία παρουσιάζει μια νέα μέθοδο αποτύπωσης και οπτικοποίησης των αποτελεσμάτων της κειμενικής ανάλυσης με τη βοήθεια της διασημειωτικής μετάφρασης του χώρου και της γεωγραφίας της μετάφρασης.The article presents a case study of a geocultural analysis of the translation of the travelogue Viaggio di un ambasciatore Veneziano da Venezia a Constantinopoli nel 1591, as part of the results of the research carried out in 2020 in the framework of the project entitled "Apollonis: National Infrastructure for Human Resources and Arts for Language Research and Innovation" with scientific responsible Xanthippi Dimitroulia, Professor of the Department of French Language and Literature at the Aristotle University of Thessaloniki. The study firstly presents a new geocultural methodological approach to the analysis of a translated text. This method was applied to the body of translations which formed the linguistic resource of "Apollonis: απθ" entitled: "Toponyms in the translations of Italian travel texts in Greek". Secondly, the study presents a new method of imprinting and visualising the results of textual analysis based on intersemiotic translation of space and on the geography of translation

Διαχείριση και αξιοποίηση κειμενικών δεδομένων μετάφρασης: μια μελέτη περίπτωσης άντλησης περιβαλλοντικής πληροφορίας και ανασύνθεσης του περιβάλλοντος

Η παρούσα εργασία στοχεύει στην αξιοποίηση των κειμενικών δεδομένων της μεταφραστικής διαδικασίας, τα οποία δύναται να συμβάλουν στην ανασυγκρότηση και ανασύνθεση του περιβάλλοντος μιας περιοχής. Η μελέτη περίπτωσης που παρουσιάζεται περιλαμβάνει τη διαγλωσσική μετάφραση δυο πρωτοτύπων (ένα από την ιταλική στην ελληνική και ένα από την αγγλική στην ελληνική), την τεκμηρίωση, τον σχολιασμό τους, καθώς και την κειμενική και γεωπολιτισμική τους ανάλυση. Η μελέτη έχει διεπιστημονικό χαρακτήρα, καταδεικνύοντας την αξία της μετάφρασης και την χρησιμότητα της γεωπολιτισμικής προσέγγισης στην παραγωγή κειμενικών δεδομένων τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω ως πηγή για την ανασύνθεση και ανασυγκρότηση του περιβάλλοντος από ερευνητές επιστημονικών πεδίων όπως η ιστορία του περιβάλλοντος, η βιοποικιλότητα, η δασολογία, η γεωπονία, η βοτανική, η οικολογία.The present work aims to utilise the textual data of the translation process, which can contribute to the reconstruction of the environment of an area. The case study presented includes the interlinguistic translation of two originals (one from Italian to Greek and one from English to Greek), their documentation, commentary, as well as their textual and geocultural analysis. The study is interdisciplinary in nature, demonstrating the value of translation and the usefulness of the geocultural approach in the production of textual data that can be further used as a source for reconstructing the environment by researchers in scientific fields such as environmental history, bio-ecology, forestry, agronomy, botanic, ecology

Analisi semiotica: segni e aspetti di italianità nell’opera di Alex Bisani

Attraverso una sistematica analisi semiotica e testuale, il presente articolo studia i segni di italianità contenuti nell’opera A picturesque Tour through Part of Europe, Asia, and Africa del 1793 di Alex Bisani, gentiluomo italiano espatriato in Inghilterra. I segni di italianità nel testo odeporico di Bisani vengono individuati a livello geografico-spaziale, come italianismi nel linguaggio del testo e nelle descrizioni di alcuni aspetti e fatti culturali particolarmente marcati. This article studies, through a systematic semiotic and textual analysis, the signs of italianity contained in the 1793 opera A picturesque Tour through Part of Europe, Asia, and Africa written by Alex Bisani, an Italian gentleman expatriated in England. The signs of italianity in his odeporic text are individuated in geographic-spatial level and as Italianisms in texts language. The signs of italianity are also found in some descriptions of particularly marked cultural aspects and facts

Una traduzione di Letteratura Italiana «Incognita»: gli Scherzi geniali di Giovan Francesco Loredan

Il veneziano Giovan Francesco Loredan o Giovanni Francesco Loredano (1607-1661) fu uno dei fondatori e dei maggiori rappresentanti dell’Accademia degli Incogniti. Le sue opere hanno avuto una larga diffusione nel Seicento, fatto che ha portato alla traduzione di molti dei suoi titoli in varie lingue europee e soprattutto in inglese, in cui ha avuto un successo considerevole. Obiettivo del presente lavoro è di studiare la traduzione in greco della prima opera a stampa di Loredan intitolata Scherzi geniali che era stata pubblicata dall’editore Sarzina nel 1632 (prima parte) e nel 1634 (seconda parte). L’unica traduzione in greco dei Scherzi geniali era stata realizzata da Malàkis Giakoumì Kastrisios, un letterato greco di Salonicco, ed è stata pubblicata nel 1711 dall’editore Nicolao Saro a Venezia. Il veneziano Giovan Francesco Loredan o Giovanni Francesco Loredano (1607-1661) fu uno dei fondatori e dei maggiori rappresentanti dell’Accademia degli Incogniti. Le sue opere hanno avuto una larga diffusione nel Seicento, fatto che ha portato alla traduzione di molti dei suoi titoli in varie lingue europee e soprattutto in inglese,[1] in cui ha avuto un successo considerevole. Obiettivo del presente lavoro è di studiare la traduzione in greco della prima opera a stampa di Loredan intitolata Scherzi geniali che era stata pubblicata dall’editore Sarzina nel 1632 (prima parte) e nel 1634 (seconda parte). L’unica traduzione in greco dei Scherzi geniali era stata realizzata da Malàkis Giakoumì Kastrisios, un letterato greco di Salonicco, ed è stata pubblicata nel 1711 dall’editore Nicolao Saro a Venezia.Il veneziano Giovan Francesco Loredan o Giovanni Francesco Loredano (1607-1661) fu uno dei fondatori e dei maggiori rappresentanti dell’Accademia degli Incogniti. Le sue opere hanno avuto una larga diffusione nel Seicento, fatto che ha portato alla traduzione di molti dei suoi titoli in varie lingue europee e soprattutto in inglese, in cui ha avuto un successo considerevole. Obiettivo del presente lavoro è di studiare la traduzione in greco della prima opera a stampa di Loredan intitolata Scherzi geniali che era stata pubblicata dall’editore Sarzina nel 1632 (prima parte) e nel 1634 (seconda parte). L’unica traduzione in greco dei Scherzi geniali era stata realizzata da Malàkis Giakoumì Kastrisios, un letterato greco di Salonicco, ed è stata pubblicata nel 1711 dall’editore Nicolao Saro a Venezia.

Umorismo e ironia nelle lettere di viaggio di Alessandro Bisani

The genre of Travel Literature or Odeporic Literature flourished in Europe in the eighteenth and nineteenth centuries. The odeporic textual production is largely connected to the phenomenon of the Grand Tour (17-19th century), in which young aristocrats from Northern Europe, more often English, French, Dutch and Germans, published their travel texts originating from the geographical space of the Mediterranean and especially from Italy and Greece. In the odeporic texts we find important information regarding the physical and political geography of various places, customs, population, natural and technical environment, history. In this context Alessandro Bisani published his travel memoirs from the Mediterranean in the form of letters in 1791 in French and in English in 1793 in London. Bisani's work, which until now remains unknown, has a peculiarity: the writer describes the reality of the Mediterranean at the end of the eighteenth century, reporting in his travel letters with humor and irony characteristic and funny episodes lived in various places. This study, through an interdisciplinary approach of both translation and semiotic textual analysis of space, investigates the relationship between humor, cultural geography and anthropogeographic stereotypes in the Mediterranean of the late eighteenth century.The genre of Travel Literature or Odeporic Literature flourished in Europe in the eighteenth and nineteenth centuries. The odeporic textual production is largely connected to the phenomenon of the Grand Tour (17-19th century), in which young aristocrats from Northern Europe, more often English, French, Dutch and Germans, published their travel texts originating from the geographical space of the Mediterranean and especially from Italy and Greece. In the odeporic texts we find important information regarding the physical and political geography of various places, customs, population, natural and technical environment, history. In this context Alessandro Bisani published his travel memoirs from the Mediterranean in the form of letters in 1791 in French and in English in 1793 in London. Bisani's work, which until now remains unknown, has a peculiarity: the writer describes the reality of the Mediterranean at the end of the eighteenth century, reporting in his travel letters with humor and irony characteristic and funny episodes lived in various places. This study, through an interdisciplinary approach of both translation and semiotic textual analysis of space, investigates the relationship between humor, cultural geography and anthropogeographic stereotypes in the Mediterranean of the late eighteenth century

Francesco Soave (1743-1806): οι μεταφράσεις στην ελληνική γλώσσα του Ιταλού φιλοσόφου και Διαφωτιστή

Ο Francesco Soave (1743-1806) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ιταλικού Διαφωτισμού, εκλεκτικισμού και αισθητισμού, έργα του οποίου μεταφράστηκαν και στην ελληνική γλώσσα στις αρχές του 19ου αιώνα από σπουδαίους λόγιους της εποχής. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη των μεταφράσεων στην ελληνική των έργων του Ιταλού παιδαγωγού, φιλοσόφου και Διαφωτιστή Francesco Soave. Η παρουσία του φιλοσοφικού και παιδαγωγικού έργου του Soave στην Ελλάδα και ειδικότερα των, έως σήμερα άγνωστων εν πολλοίς, μεταφράσεων του που εντοπίστηκαν κυρίως στην παλαιά συλλογή της Βιβλιοθήκης της Κοζάνης και στην Εθνική Βιβλιοθήκη, αποτελούν μια ακόμη απόδειξη των στενών σχέσεων που είχαν αναπτυχθεί μεταξύ του Ιταλικού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.Francesco Soave (1743-1806) was one of the most important representatives of the Italian Enlightenment, eclecticism and aestheticism, whose works were translated into Greek at the beginning of the 19th century by great scholars of the time. The aim of this paper is to study the translations into Greek of the works of the Italian educator, philosopher and Enlightenment scholar Francesco Soave. The presence of Soave's philosophical and pedagogical work in Greece and in particular his translations, largely unknown until now, which were mainly found in the old collection of the Kozani’s Library and the National Library, constitute a further evidence of the close relations that had developed between the Italian and the Greek Enlightenment

Σχολιασμένη μετάφραση και τεκμηρίωση πηγών του ιταλικού Τύπου για την πυρκαγιά του 1917 στη Θεσσαλονίκη

Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2022-23, στο πλαίσιο του μαθήματος «Μετάφραση Γενικών Κειμένων από Ιταλικά στα Ελληνικά» του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μετάφραση και Διερμηνεία» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υπό την εποπτεία του διδάσκοντα Δρ. Μεταφρασεολογίας Ηλία Σπυριδωνίδη, συστάθηκε μια ομάδα μετάφρασης με σκοπό τον εντοπισμό, τη μελέτη, τη σχολιασμένη μετάφραση και την τεκμηρίωση αμετάφραστων δημοσιευμάτων από τον ιταλικό Τύπο σχετικά με την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 στη Θεσσαλονίκη. Η μελέτη των πηγών αυτών και η παραγωγή μιας πρώτης σχολιασμένης μετάφρασής τους αποσκοπούν στη δημιουργία μιας ανοικτής πηγής αξιοποιήσιμης σε διεπιστημονικό επίπεδο.During the academic year 2022-23, in the context of the course «Translation of General Texts from Italian to Greek» of the Interdepartmental Postgraduate Programme «Translation and Interpretation» of the Aristotle University of Thessaloniki and under the supervision of the Dr. in Translation Studies Ilias Spyridonidis, a translation team was formed with the aim of identifying, studying, translating and documenting untranslated publications from the Italian press concerning the catastrophic fire of 1917 in Thessaloniki. The study of these sources and the production of a first annotated translation aims to create an open source that can be used on an interdisciplinary level