U genezy Estado Novo. Przemiany polityczne i ustrojowe Portugalii w pierwszej połowie XX wieku

Between 1910 and 1933, the political system in Portugal changed three times. The monarchy, overthrown by the 5 October 1910 Revolution, gave way to a republic which in 1926 was ended by a military coup that introduced a dictatorship. The political system of the new regime was determined by the 1933 constitution, which established the New State – Estado Novo – designed by António Salazar. At the origin of the authoritarian New State lay the memory of the political chaos and social unrest of the First Republic. The radical Republican faction that ruled it most of the time did not build a stable democratic system and did not provide the country with internal security or economic development.W ciągu 23 lat XX w. w Portugalii trzy razy zmieniał się system polityczny. Monarchia obalona przez rewolucję 1910 r. ustąpiła miejsca republice, a ta z kolei uległa w 1926 r. wojskowemu zamachowi stanu, który wprowadził dyktaturę. Kształt ustrojowy nowego reżimu określiła konstytucja z 1933 r., ustanawiając Estado Novo według projektu Antónia Salazara. U genezy autorytarnego Nowego Państwa leżała pamięć o politycznym chaosie i niepokojach społecznych I Republiki. Rządzący nią przez większość czasu radykalny odłam republikanów nie zbudował stabilnego systemu demokratycznego, nie zapewnił krajowi bezpieczeństwa wewnętrznego ani rozwoju ekonomicznego

1956 – halfway revolution

Odgórna liberalizacja systemu komunistycznego nastąpiła po śmierci Józefa Stalina w całym bloku sowieckim. W Polsce zmiany odbywały się pod silną presją społeczną, czego gwałtownym wyrazem był bunt robotników Poznania w czerwcu 1956 r. Na ruch wolnościowy składali się działacze robotniczy i studenccy, niepokorni dziennikarze, animatorzy Klubów Młodej Inteligencji, intelektualiści. Ich program obejmował zaniechanie represji, uwolnienie życia społecznego spod kontroli partii, zahamowanie kolektywizacji, równoprawne stosunki z ZSRR, Rady Robotnicze. W ruchu wolnościowym silne były także hasła narodowe i religijne. Społeczne poparcie dla powrotu do władzy Władysława Gomułki wiązało się z nadziejami na głęboką demokratyzację. Jednak zmiany roku 1956 zatrzymały się w pół drogi, utrzymując zasadnicze cechy systemu monocentrycznego.Top-down liberalization of communist sytstem in the whole soviet block took place after Joseph Stalin death. In Poland, the changes underwent under strong social pressure, which was reflected in the Poznan workers’ revolt in June 1956. The freedom movement consisted of workers and students, pro-freedom journalists, animators of the Young Intelligentsia Clubs, intellectuals. They wanted the government to stop the repressions and collectivisation, release of social life from party control, equal relations with the USSR, the Workers’ Council. Strong national and religious postulates were also present. Social support for the return to power of Władysław Gomułka was due to the hope of deep democratization. However, changes of 1956 stopped halfway, keeping core characteristics of monocenter political system

Zadra : biografia Lecha Wałęsy

"Zadra" to historia robotnika, który odegrał główną rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Ukazuje go od lat szkolnych aż do roku 1989 – jako przywódcę narodowej walki o wolność, skutecznego polityka, ale i pełnego osobistych dylematów człowieka. W porównaniu z innymi biografiami Lecha Wałęsy książka Jana Skórzyńskiego charakteryzuje się wyważeniem sądów i przedstawia pełen obraz lidera Solidarności. „Rzetelna, zwięzła biografia Lecha Wałęsy napisana przez kompetentnego badacza epoki Solidarności i początków III Rzeczpospolitej, między innymi autora wysoko ocenianej Rewolucji Okrągłego Stołu (Znak 2009). Z przekonaniem polecam biografię Wałęsy pióra Jana Skórzyńskiego”. - Aleksander HallMagdalena Jedlick

Krótka historia Solidarności. 1980-1989

31 sierpnia 1980 roku, gdy polscy robotnicy i wspomagający ich intelektualiści wywalczyli prawo do niezależnych związków zawodowych, zaczął się zmierz systemu komunistycznego. Uczestnicy ruchu Solidarność odrzucili ideologię i dyktaturę partii, próbując realizować polskiej aspiracje do wolności w podzielnej Europie. Stan wojenny przerwał te próby, ale ich nie przekreślił. Ruch przetrwał siedem lat prześladowań i konspiracji. „Społeczeństwo podziemne” nie pozwoliło władzom PRL na przywrócenie porządku dyktatury. Poza ich zasięgiem pozostawały konspiracyjne struktury związku, setki pism i książek wydawanych poza cenzurą oraz elita intelektualna kraju, która przeszła do opozycji. W 1989 roku komuniści musieli się zgodzić na powrót Solidarności i otwarcie drogi do demokracji. O tym, jak 25 lat temu doszło do odzyskania wolności, o genezie i fascynujących dziejach ruchu, który pokojowo zmienił Polskę i świat, opowiada książka Jana Skórzyńskiego.Magdalena Jedlick

At the Origins of the <i>Estado Novo</i>. Political and Systemic Changes in Portugal during the First Half of the Twentieth Century

W ciągu 23 lat XX w. w Portugalii trzy razy zmieniał się system polityczny. Monarchia obalona przez rewolucję 1910 r. ustąpiła miejsca republice, a ta z kolei uległa w 1926 r. wojskowemu zamachowi stanu, który wprowadził dyktaturę. Kształt ustrojowy nowego reżimu określiła konstytucja z 1933 r., ustanawiając Estado Novo według projektu Antónia Salazara. U genezy autorytarnego Nowego Państwa leżała pamięć o politycznym chaosie i niepokojach społecznych I Republiki. Rządzący nią przez większość czasu radykalny odłam republikanów nie zbudował stabilnego systemu demokratycznego, nie zapewnił krajowi bezpieczeństwa wewnętrznego ani rozwoju ekonomicznego.Between 1910 and 1933, the political system in Portugal changed three times. The monarchy, overthrown by the 5 October 1910 Revolution, gave way to a republic which in 1926 was ended by a military coup that introduced a dictatorship. The political system of the new regime was determined by the 1933 constitution, which established the New State – Estado Novo – designed by António Salazar. At the origin of the authoritarian New State lay the memory of the political chaos and social unrest of the First Republic. The radical Republican faction that ruled it most of the time did not build a stable democratic system and did not provide the country with internal security or economic development

Krótka historia Solidarności. 1980-1989

31 sierpnia 1980 roku, gdy polscy robotnicy i wspomagający ich intelektualiści wywalczyli prawo do niezależnych związków zawodowych, zaczął się zmierz systemu komunistycznego. Uczestnicy ruchu Solidarność odrzucili ideologię i dyktaturę partii, próbując realizować polskiej aspiracje do wolności w podzielnej Europie. Stan wojenny przerwał te próby, ale ich nie przekreślił. Ruch przetrwał siedem lat prześladowań i konspiracji. „Społeczeństwo podziemne” nie pozwoliło władzom PRL na przywrócenie porządku dyktatury. Poza ich zasięgiem pozostawały konspiracyjne struktury związku, setki pism i książek wydawanych poza cenzurą oraz elita intelektualna kraju, która przeszła do opozycji. W 1989 roku komuniści musieli się zgodzić na powrót Solidarności i otwarcie drogi do demokracji. O tym, jak 25 lat temu doszło do odzyskania wolności, o genezie i fascynujących dziejach ruchu, który pokojowo zmienił Polskę i świat, opowiada książka Jana Skórzyńskiego.Magdalena Jedlick

KOR and Its Model of Resistance. Study of Dissent and Opposition in the Communist Poland

Social attitudes toward communism in Poland encompassed the whole spectrum of attitudes, from affirmation, through adaptation, to resistance and dissent. The most developed and institutionalized form of dissent was the opposition movement. Komitet Obrony Robotników (Workers’ Defence Committee), later transformed into the Social Self-Defence Committee ‘KOR’ was a new of type opposition against the communist regime; it created a political alternative and new methods of system contestation, which were followed by other groups in the democratic opposition in the 1970s. The main features of the KOR opposition model are: openness, acting without violence, absence of hierarchic organization, decentralization, legalism, solidarity, specified social objectives, political self-limitation, ethical radicalism, pluralism and civic virtue

Mao a rozwój Chin współczesnych

Zapis z konferencji zorganizowanej przez Centrum Cywilizacji Azji Wschodniej SWPS, Fundację „Polska w Europie” i Centrum Badań Azji i Pacyfi ku ISP PAN, 17 marca 2008 r. w SWPS Debat