Sličnosti i razlike u navikama potrošača ribe u tri grada Republike Srpske

Anketno istraživanje percepcije i navika potrošača u kupovini i potrošnji ribe provedeno je u tri grada Republike Srpske: Banja Luka (BL), Prijedor (PD) i Bijeljina (BN) na gradskoj tržnici, u ribarnici i u gradu. Anketom je obuhvaćeno po 39 ispitanika u BL i PD te 30 ispitanika u BN. Cilj rada je bio analiza kupovnih navika potrošača ribe u tri najveća grada Republike Srpske. Polna struktura ispitanika različita je po gradovima, u BL najviše je anketiranih osoba ženskog pola (56,41%), u PD je više ispitanika muškog pola (51,28%), dok je u BN struktura ispitanika bila podjednaka (50:50%). Dominantan je srednjoškolski nivo obrazovanja ispitanika (BL 53,8%, PD 33,3% i BN 56,7%). U sva tri grada dominantno mjesto kupovine ribe je supermarket, dok se najmanje ribe kupuje od ribolovaca i na ribnjaku. Između gradova postoji razlika u danima najčešće kupovine ribe, što je potvrđeno i 2 testom (p<0,05). U BL se najčešće kupuje riba utorkom, u PD srijedom i petkom, a u BN subotom. Statističkom analizom je utvrđena značajna razlika između posmatranih gradova u pogledu količine kupljene ribe po jednoj kupovini. Ispitanici po gradovima smatraju da je kvalitet ponuđene ribe na tržištu zadovoljavajući i najveći broj ispitanika je na skali od 1 do 5 dalo ocjenu 4. Ispitanici u sva tri grada smatraju da je cijena ribe na domaćem tržištu visoka. Postoji statistički značajna razlika u pogledu preferencije potrošača po gradovima prema kupovini ribe domaćeg porijekla

Assessing the impact of the shortage of aviation maintenance technicians on air transportation

Global aviation activity is poised for a decade of sustained growth. While economic difficulties are a fact of life in the aviation transportation industry, the future demand for aviation transportation services is promising. One factor that may greatly dampen this projected growth may be the lack of qualified aviation maintenance technicians (AMTs) necessary to keep the air transport fleet flying. This investigation examines the future of global aviation activity while presenting factors impacting the corresponding lack of growth in the AMT population that threaten the future of air transportation

Hematološka procena mlađi kalifornijske pastrmke (oncorhynchus mykiss) iz različitih mrestilišta

Za praćenje zdravlja i kondicije riba u prirodnim staništima kao i riba u akvakulturi veliku važnost imaju istraživanja koja se odnose na krv i tjelesne tečnosti. Parametri eritrocitne i leukocitne loze predstavljaju veoma značajne pokazatelje stanja organizma riba i njihove vrijednosti su specifične za svaku vrstu. Osnovne karakteristike normalne krvne slike zdravih jedinki svake vrste moraju biti dostupne, prije njihovog korištenja u procjeni zdravstvenog stanja riba. Svaka vrsta ima krakterističan broj i veličinu eritrocita, koncentraciju hemoglobina, i hematološke indekse. Pored toga, postoje fiziološke varijacije svih parametara koje su pod uticajem pola, reprodukcije ili se pojavljuju tokom različitih faza životnog ciklusa vrste. Dnevne i sezonske oscilacije su takđe veoma dobro izražene. Sve vrijednosti hematoloških parametara kao i njihove varijacije su specifične za vrstu i/ili rasu i varijetet. Iz tog razloga smo u ovom radu ispitali dužičastu pastrmku porijeklom iz pet različitih matičnih jata. Mrijest je obavljen na pet izabranih ribogojilišta, nakon čega je oplođena ikra dopremljena u mrestilište Klašnik gdje su obezbijeđeni isti uslovi sredine tokom embrionalnog razvoja i gajenja za svih pet grupa jedinki. Ukupno je analizirano 50 jedinki koje su podijeljene u 5 grupa. Jedinke su bile raspoređene u bazene, sa protočnom vodom. Hranjene su proporcionalno masi tijela odgovarajućom količinom hrane istog proizvođača. Iz svake grupe za analizu je uzeto po 10 jedinki. Hematološki parametri koji su praćeni u radu predstavljeni su parametrima eritrocitne loze: brojem eritrocita, koncentracijom hemoglobina, hematokritom, srednjom vrijednost zapremine eritrocita (MCV),srednjom vrijednosti količine hemoglobina u eritrocitu (MCH)i srednjom vrijednosti hemoglobina u litri eritrocita (MCHC). Vrijednosti broja eritrocita značajno su niže u drugoj grupi nego kod jedinki iz grupa IV (p = 0,024) i V (p = 0,020). Vrijednosti hematokrita kod riba prve grupe značajno su više nego kod grupa II (p = 0,001), IV (p = 0,002) i V (p = 0,008). Takođe, vrijednosti kod III grupe riba su signifikantno više nego kod grupa II (p < 0,001), IV (p < 0,001) i V (p = 0,001). Najniže vrijednosti koncentracije hemoglobina konstatovane su kod jedinki iz četvrte grupe i značajno su bile manje u poređenju s ostalim grupama (I p = 0,016, II 0,004, III p = 0,004, IV p = 0,013). Vrijednosti prosječne zapremine eritrocita značajno su bile manje kod riba prve grupe nego kod jedinki iz grupa II (p = 0,007), IV (p = 0,002) i V (p = 0,005). Takođe, signifikantno više vrijednosti konstatovane su u grupi tri u poređenju sa vrijednostima grupa II (p = 0,001), IV (p < 0,001) i V (p < 0,001). Najmanje vrijednosti MCH utvrđene su kod grupe IV i značajno su bile manje u poređenju sa grupama I (p = 0,014), II (p = 0,001), III (0,003). Vrijednosti MCHC značajno su bile niže kod jedinki iz prve grupe u poređenju sa vrjednostima iz grupa II (p = 0,001) i V (p = 0,035). Vrijednosti ovog parametra su bile značajno više kod druge grupe u odnosu na grupe III (p = 0,001) i IV (p = 0,007). Takođe, značajno viša vrijednost zabilježena je kod grupe V u odnosu na grupu III (p = 0,028). Uočene razlike mogu se jedino objasniti različitim porijeklom od različitih matičnih jata

Spoljnotrgovinska razmjena Bosne i Hercegovine proizvodima ribarstva

Ovim radom je obuhvaćena spoljnotrgovinska razmjena Bosne i Hercegovine (BiH) proizvodima ribarstva za petogodišnji vremenski period (2010-2014). Cilj ovog rada je sagledavanje trgovinske razmjene proizvodima ribarstva (CT 0301-0307) BiH, te najčešćih destinacija u pogledu izvoza i uvoza. Rezultati istraživanja pokazuju da vrijednosti uvoza nadmašuju vrijednosti izvoza čime BiH u okviru glave 3 harmonizovanog sistema carinske tarife bilježi deficit u spoljnotrgovinskoj razmjeni. Analizirajući strukturu navedene glave pojedine carinske tarife i pored toga imaju pozitivne bilanse, ali nedovoljne za pokrivanje ukupnog deficita u okviru ribe i ljuskari, mekušci i ostali vodeni beskičmenjacima. BiH izvozi proizvode ribarstva uglavnom regionalnim partnerima u Srbiju i Hrvatsku, dok je uvoz najvećim dijelom iz zemalja EU

Uticaj različitih nivoa ishrane na karakteristike rasta i teksturu mesa dužičaste pastrmke (oncorhynchus mykiss wal.)

Eksperiment je realizovan u laboratoriji za akvakulturu Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci. Ukupno je naseljeno 100 jedinki u 5 eksperimentalnih grupa, prosječne individualne mase 91.091.37 g, totalne dužine tijela 20.080.10 cm i dužine tijela do račve repnog peraja 19.370.10 cm (MSEM). Cilj rada je bio praćenje efekata različitih nivoa ishrane na karakteristike rasta i teksturu (tvrdoću) mesa dužičaste pastrmke (Oncorhynchus mykiss). Dužičasta pastrmka u svim eksperimentalnim grupama hranjena je istom hranom, sa različitim nivoima ishrane: 20% (G-20) i 10% manje (G-10) u odnosu na standardni nivo ishrane, standardni nivo ishrane (G100) (preporuka proizvođača hrane), 10% (G+10) i 20% više (G+20) u odnosu na standardni nivo ishrane. Statistički značajna razlika sredina (p<0.05) mase i dužine tijela između posmatranih eksperimentalnih grupa javlja se u drugom periodu. Najmanja potrebna sila (kg) za presijecanje mesa dužičaste pastrmke konstatovana je na početku eksperimenta kod jedinki prosječne mase oko 90 g. Najtvrđe meso je kod riba iz eksperimentalnih grupa G+10 i G-10. Između posmatranih eksperimentalnih grupa konstatovana je statistički značajna razlika sredina (p<0.05) potrebne sile za presijecanje mesa

Hearing in Children with Otitis Media with Effusion – Clinical Retrospective Study

Hearing loss accompanied with middle ear effusion was analyzed according to audiometric frequencies for different age group. Results for left and right ears were compared in/ and between study and control group. Pure tone audiometry for bone and air conduction and tympanometry was performed in study group of ninety-eight children with conductive hearing loss and otitis media with effusion Control group included fifty-seven children with hearing loss, enlarged adenoids, dysfunction of Eustachian tube and no present middle ear effusion served. Means of hearing loss thresholds for 250 Hz – 4 kHz were established and compared between groups of right vs. left ears of tested vs. control ears according to age subgroups: 1–3 yr, 4–6 yr, 7–9 yr, 10–12 yr, 13–15 yr. At age 1–3 yr otitis media with effusion children showed no ear side difference in hearing loss. Age groups of 4–6 and 7–9 yr otitis media with effusion children showed left ears with higher threshold of hearing loss across all of the tested frequencies than right ears in study and control ears. Right ears showed smaller hearing loss in study and control group and no age group predicted for hearing impairment. Higher hearing loss threshold for 4 kHz in adolescence in otitis media with effusion ears is early sign of sequels after repetitive episodes of middle ear effusion. Control groups showed no ear side or age group dependent difference of hearing loss threshold. Age group of 4–6 and 7–9 y have faster craniofacial structural change in soft tissue than bone base so ear side differences suggest being developmentally determined

Hemijska stabilnost dopianog barijum-cerijum-oksida kao elektrolita za gorivne ćelije na bazi oksida u čvrstom stanju

Predmet ovog integralnog istraživanja je ispitivanje uticaja različitih količina Zr4+, Nb5+ i Ta5+ na hemijsku stabilnost, mikrostrukturna i električna svojstva BaCe0.9Y0.1O3–δ kao elektrolita za gorivne ćelije na bazi oksida u čvrstom stanju. Pored toga, izvršeno je poređenje tih materijala sa BaCe1–xInxO3–δ (x= 0.15; 0.20 i 0.25), a korišćene su i dve različite metode sinteze keramičkih prahova: metoda reakcije u čvrstom stanju i metoda samosagorevanja. Neporozni elektroliti su dobijeni sinterovanjem uniaksijalno presovanih keramičkih prahova BaCe0.9Y0.1O3–δ i BaCe0.9–xY0.1MxO3–δ (x= {0.01; 0.03; 0.05}, M= {Zr4+; Nb5+; Ta5+}) na 1550 °C u toku 5 h. S druge strane, BaCe1–xInxO3–δ su sinterovani na znatno nižoj temperaturi (1300 °C), na kojoj je izdvajanje BaO oksida praktično nemoguće, i to predstavlja glavnu prednost In kao dopanta. Električna karakterizacija sinterovanih uzoraka je izvršena elektrohemijskom impedansnom analizom. Ukupna provodljivost, merena u temperaturnom intervalu od 550–750 °C u atmosferi vlažnog vodonika, opadala je sa snižavanjem temperature i sa porastom koncentracije dopanata za BaCe0.9–xY0.1MxO3–δ (M= {Zr4+; Nb5+; Ta5+}), dok je kod BaCe1–xInxO3–δ primećen suprotan trend, ali su provodljivosti u slučaju dopiranja indijumom bile znatno manje. Hemijska stabilnost elektrolita je ispitana izlaganjem uzoraka atmosferi CO2 na 700 °C u toku 5 h. Svi elektroliti BaCe1–xInxO3–δ su bili postojani na uticaj CO2, kod BaCe0.85Y0.1Nb0.05O3–δ i BaCe0.85Y0.1Ta0.05O3–δ je primećena značajna stabilnost, dok je nestabinost ostalih uzoraka bila izraženija što je sadržaj Nb, Ta ili Zr bio manji. Elektrolit sastava BaCe0.75In0.25O3–δ (BCI25) je pokazao optimalna svojstva, pa je odabran za testiranje rada gorivne ćelije. Zahvaljujući velikoj specifičnoj površini praha BCI25, dobijenog metodom samosagorevanja, bilo je moguće njegovo procesiranje elektroforetskom depozicijom u kompaktan elektrolitni sloj od 10 μm. Izlazna snaga ćelije na 700 °C, sastava vodonik/Ni-BCI25//BCI25//La0.8Sr0.2Co0.2Fe0.8O3-BCI25/vazduh, iznosila je ~250 mW/cm2, čime je potvrđena funkcionalnost ovog elektrolita