Coronary sinus pacing: Its influence on external and intraatrial signal-averaged P wave time domain parameters

Background: The coronary sinus (CS) was, for 10 years, the standard place for permanent atrial pacing, and the antiarrhythmic properties of CS pacing were described by Moss in the early 70&#8217;s. These observations were confirmed during EP studies, although currently permanent CS pacing is infrequently applied. Signal averaged (SA) P wave analysis has established values for the examination of EP properties of atrial myocardium. The aim of our study was to estimate the effect of CS pacing on the signal-averaged P wave recorded from external and intraatrial leads. Methods: Recordings were performed in 24 patients during biatrial pacing system implantation. A surface SA-ECG was obtained from orthogonal leads, and intraatrial signals were recorded and processed separately from the right and left atrium at SR and CS pacing. We analyzed standard SA-ECG parameters (P/A wave duration, RMS20 and LAS5) and the presence of atrial late potentials (ALP-Pdur > 125 ms and RMS20 < 2.40 mV). Results and conclusions: Coronary sinus pacing favourably modifies SA P wave parameters of the left atrium; it significantly shortens Pdur, distinctly increases RMS20, decreases LAS5 and eliminates ALP in most patients in comparison to SR. It indicates beneficial effects of CS pacing on left atrial excitation and may explain its antiarrhythmic effect. Coronary sinus pacing does not deteriorate right atrium activation; it even slightly increases RMS20 and shortens the duration of LAS5 in RA in comparison to SR. Our findings suggest that CS is still an attractive site for permanent atrial pacing in patients with atrial arrhythmias and atrial conduction disturbances. (Cardiol J 2007; 14: 470-481

Effects of different atrial pacing modes evaluated by intracardiac signal-averaged ECG

Background: Analysis of high gain, signal-averaged (SA) ECG is an accepted method evaluating abnormalities of atrial repolarization - the presence of late potentials (ALP) - predictive for atrial arrhythmias. Recently it has been proven that the location of atrial leads has an influence on atrial activation and modifies the risk of atrial arrhythmias. The aim of our study was to estimate the effect of different modes of atrial pacing on signal-averaged P waves recorded from external (conventional) and from intra-atrial leads. Methods: Recordings were performed in 24 patients during biatrial (BiA) pacing system implantation. A surface SA-ECG was obtained from orthogonal leads, and intra-atrial signals were recorded and averaged separately from the right and left atrium during sinus rhythm (SR) and atrial pacing from the right atrial appendage, coronary sinus or both (BiA pacing). We analyzed standard SA-ECG parameters (P/A wave duration, RMS20 and LAS5) and the presence of atrial late potentials (ALP-Pdur > 125 ms and RMS20 < 2.40 mV). Results and conclusions: Right atrial appendage pacing prolongs the duration of atrial potential in external and intracardiac leads and decreases its homogeneity in comparison to SR. RAA pacing increases the occurrence of ALP both in external and internal SA-ECG. Coronary sinus pacing does not deteriorate atrial activation in comparison to SR. Biatrial pacing shortens atrial potential, increases its homogeneity and eliminates atrial late potential criteria in most of patients in comparison to SR. It can be observed both in external and intra-atrial leads and confirms the beneficial effects of BiA pacing on atrial excitation, explaining its antiarrhythmic effect. Evaluation of signal-averaged intra-atrial electrograms supplies more data about local conduction disturbances with micro-voltage oscillations during final part of atrial excitation (low RMS20 and prolonged LAS5) than conventional techniques and seems to be a valuable tool for the evaluation of new resynchronizing atrial pacing modes. (Cardiol J 2008; 15: 129-142

Electrophysiological effects of biatrial pacing evaluated by means of signal-averaged P wave time-domain parameters. The significance of persistent atrial late potentials in right atrium during biatrial pacing

Background: Atrial conduction disturbances are a known substrate of re-entrant atrial arrhythmia, and their detection is important for the selection of proper therapy. Time-domain analysis of P-wave in signal-averaged ECG (SA-ECG) recorded from chest leads is an accepted method evaluating inhomogeneity of atrial excitation, predictive for atrial arrhythmias. Biatrial (BiA) pacing created a new therapeutic option for patients with atrial arrhythmias. The aim of our study was to estimate the effect of BiA pacing on SA-ECG recorded from conventional external and from intraatrial leads. Methods: Recordings were performed on 24 patients during BiA pacing system implantation. A surface SA-ECG was obtained from orthogonal leads, and intraatrial signals were recorded and averaged separately from the right and left atria at sinus rhythm and BiA pacing. We analyzed standard SA-ECG parameters (P/A wave duration, RMS20 and LAS5) and the presence of atrial late potentials (ALP-Pdur > 125 ms and RMS20 < 2.40 mV). Results and conclusions: BiA pacing favorably modifies SA-ECG parameters in the right and left atrium. BiA pacing significantly shortens P duration, significantly increases RMS20 and reduces atrial late potentials (ALP) occurrence in most patients in comparison to sinus rhythm both atria. ALP are still present in 46% of patients in spite of effective BiA pacing, which can be observed mainly in the right atrium and is connected with increased risk of atrial fibrillation recurrence. This phenomenon suggests a limited effect of RAA-based BiA pacing on the synchrony of atrial activation, and a search is needed for another right atrial lead location for permanent BiA pacing. (Cardiol J 2008; 15: 26-38

Analysis of high gain signal-averaged P/A wave time domain parameters recorded from external leads (SA-ECG) and internal electrograms (SA-IEGM) recorded from three right- and left-intraatrial leads

Background: Time-domain analysis of the P-wave in signal-averaged ECG (SA-ECG) recorded from chest leads is an accepted method for evaluating the inhomogeneity of atrial excitation, predictive for atrial arrhythmias. The aim of the study was to determine the value of the SA-ECG technique for intraatrial signal processing. Additional aims were to evaluate the correlation between SA-ECG parameters (external and intraatrial) and the frequency of atrial fibrillation recurrences, ongoing antiarrhythmic therapy and LA diameter. Methods: Recordings were performed in 24 pts during biatrial pacing system implantation. A surface SA-ECG was obtained from orthogonal leads, and intraatrial signals were recorded and averaged separately from the right and left atrium. We analyzed standard SA-ECG parameters (P/A wave duration, RMS20 and LAS5) and the presence of atrial late potentials (ALP-Pdur > 125 ms and RMS20 < 2.40 mV). Results and conclusions: Intraatrial SA-ECG provides accurate data for ALP analysis, mostly due to its improved signal quality and QRS discrimination. P-duration and RMS20 seem to be parameters with good correlation between external and internal SAECG. Intraatrial SAECG offers a valuable tool to evaluate abnormalities of the final part of atrial excitation. There are no straight associations between SA-ECG parameters and arrhythmic burden, ongoing antiarrhythmic therapy and LA diameter. (Cardiol J 2007; 14: 287-300

Preliminary report on the microvertebrate faunal remains from the late triassic locality at Krasiejów, SW Poland

Fossil vertebrate remains from the Keuper unit in the vicinity of the village of Krasiejów have been analyzed for almost two decades. However, the main goal of these works was focused mainly on large vertebrates. Here the authors present the first description of microvertebrate fossils from that site. The collection of around 5,000 specimens is mainly comprised of teeth and scales. The most numerous remains belong to osteichthyans: dipnoans (Ptychoceratodus and cf. Arganodus), palaeoniscids, semionotids, redfieldiids and chondrichthyans, such as Lonchidion sp., which is the first indisputable record of that genus in the Upper Triassic of Poland and the first shark at the Krasiejów locality. Tetrapod fossils consist of temnospondyl amphibians, rhynchocephalian lepidosauromorphs and archosauromorphs. Among them, temnospondyl amphibian remains are the most numerous and are represented mostly by Metoposaurus. However, on the basis of diversity in tooth morphotypes, the occurrence of other taxa cannot be excluded. Rhynchocephalians are composed of 7 fragmentary jaw morphotypes with dentition, which could indicate high taxonomic diversity (cf. Planocephalosaurus, cf. Diphydontosaurus and cf. Clevosaurus). The most varied fossil group was assigned to the archosauromorphs. The authors can distinguish at least 19 teeth morphotypes, which show similarities to the dentition of: protorosaurians (cf. Tanystropheidae), pseudosuchians (cf. Protecovasaurus, cf. Revueltosaurus), early crocodylomorphs and basal sauropodomorph dinosaurs. The first occurrence of a theropod dinosaur and cynodonts at the Krasiejów locality is also recorded. However, their remains are very rare. These new records show a high taxonomic diversity at the Krasiejów locality that contributes to our deeper understanding of Late Triassic ecosystem of Poland.publishersversionpublishe

Immunohistochemical and hybridocytochemical study on ghrelin signalling in the rat seminiferous epithelium.

The results of presented study demonstrate expression of ghrelin, its functional receptor GHSR-1a and their genes in spermatogenic cells of rat testis suggesting their functioning within seminiferous epithelium. The immunohistochemical and hybrydocytochemical expression, of proteins and transcripts, was estimated taking into account the cycle of seminiferous epithelium and phases of spermatogenesis. Both transcripts and ghrelin was found to show nuclear expression and scarcely cytoplasmic. Expression of genes for ghrelin and GHSR-1a was shown in early spermatocytes and round spermatids representing transcriptional phases of meiosis and spermiogenesis. Ghrelin was evidenced to show nuclear expression in two stage-specific windows, in late spermatogonia, in spermatocytes up to early pachytenes, and again in spermatids of acrosome and early maturation phase of spermiogenesis. In late pachytenes, secondary spermatocytes, round spermatids, maturing spermatids and spermatozoa the reaction is lacking. With two types of antibodies against the GHSR-1a used the two different patterns of immunostaining was evidenced suggesting two isoforms of GHSR-1a. The first evidenced GHSR-1a in cytoplasm of spermatocytes, cell membrane and acrosomes of spermatids, Sertoli cell processes and heads of spermatozoa. With second type of antibodies the immunostaining marks all steps of evolution of acrosome in spermatids. It is believed that site of ghrelin expression in seminiferous epithelium may indicate its role in local regulations, not excepting the intracellular signalling. Immunostaining pattern for GHSR-1a seems to suggest both its participation in the cross-talk among the cells and also process of furnishing gametes with GHSR-1a for its response to ghrelin in seminal plasma or female reproductive tract

Kliniczne zastosowania rejestracji potencjałów wewnątrzsercowych (IEGM) z dwuprzedsionkowego układu stymulującego. Znaczenie zapisów dla rozumienia następstw stymulacji przedsionkowej

Wstęp: Dwuprzedsionkowy układ stymulujący pozwala na jednoczesną rejestrację potencjałów prawego i lewego przedsionka, jednak dotychczas w piśmiennictwie brakuje doniesień na temat przydatności klinicznej telemetrycznych zapisów wewnątrzsercowych (IEGM). Cel pracy: Ocena przydatności analizy rejestracji potencjału prawego i lewego przedsionka do oceny przewodzenia w przedsionkach podczas rytmu zatokowego i elektrofizjologicznych efektów jedno- i dwumiejscowej stymulacji przedsionkowej. Materiał i metody: U 73 pacjentów (średnio 69,3 lat) z dwuprzedsionkowym układem stymulującym podczas badań kontrolnych rejestrowano dwa odprowadzenia EKG i IEGM. Wyniki: Front pobudzenia w uszku prawego przedsionka był odbierany z opóźnieniem około 30 ms względem początku załamka P, zaś w zatoce wieńcowej &#8212; po około 100 ms, ale około 19 ms wcześniej przez proksymalny pierścień elektrody (konfiguracja detekcji BP) niż przez znajdującą się 3&#8211;4 cm głębiej końcówkę elektrody. Całkowity czas aktywacji przedsionków (TAAT) w czasie rytmu zatokowego wynosił nieco ponad 180 ms i wartości tego parametru nie różniły się podczas jedno- i dwubiegunowej konfiguracji detekcji (UP i BP sensing). Stymulacja uszka prawego przedsionka w porównaniu z rytmem zatokowym powodowała wydłużenie przewodzenia A-V (o 30 ms), czasu trwania załamka P (o 17 ms), czasu przewodzenia międzyprzedsionkowego (o ok. 40 ms) i TAAT (o ok. 25 ms). Efekty stymulacji zatoki wieńcowej zależały od konfiguracji (UP/BP) i energii stymulacji; stymulacja jednobiegunowa w umiarkowanym stopniu nasila asynchronię pobudzeń przedsionków (w porównaniu z rytmem zatokowym), wydłużając przewodzenie A-V (o 17 ms), szerokość załamka P (o 9 ms), czas przewodzenia międzyprzedsionkowego (o 47 ms), nie wpływając na TAAT. Stymulacja dwubiegunowa nie wpływa na przewodzenie A-V i czas trwania załamka P. Stymulacja dwuprzedsionkowa znacznie poprawiała synchronię aktywacji przedsionków, skracając (normalizując) czas trwania załamka P (o ok. 25 ms) oraz TAAT (o 54 ms). Umiarkowane zwiększenie częstotliwości rytmu przy stymulacji uszka prawego przedsionka powodowało wydłużenie całkowitego czasu aktywacji przedsionków (TAAT) o 13 ms; dalszy wzrost częstotliwości stymulacji wywoływał kolejne (również istotne) wydłużenie TAAT o 13 ms. Stymulacja zatoki wieńcowej (ze standardową amplitudą impulsów) wywiera efekt podobny, chociaż (również istotny) przyrost TAAT podczas zwiększania częstotliwości stymulacji był tu znacząco mniejszy (odpowiednio 10 i 4 ms). Wyniki sugerują nasilanie asynchronii pobudzeń przedsionków przez klasyczną stymulację uszka prawego przedsionka i wskazują na konieczność częstszego stosowania resynchronizujących sposobów stymulacji u osób z zaburzeniami przewodzenia w przedsionkach i nawrotami arytmii przedsionkowych. Wnioski: Jednoczesny zapis potencjałów obu przedsionków uzyskany drogą telemetrii z dwuprzedsionkowego układu stymulującego pozwala w sposób nieinwazyjny oceniać nasilenie zaburzeń przewodzenia w obrębie przedsionków zarówno podczas stymulacji, jak i w czasie rytmu kardiotopowego. Dwuprzedsionkowy układ stymulujący, umożliwiający uzyskanie drogą nieinwazyjną elektrogramów wewnątrzprzedsionkowych, stanowi dodatkowo cenne narzędzie badawcze i diagnostyczne

Kliniczne zastosowania rejestracji potencjałów wewnątrzsercowych (IEGM) z dwuprzedsionkowego układu stymulującego. Znaczenie zapisów dla rozumienia następstw stymulacji przedsionkowej

Wstęp: Dwuprzedsionkowy układ stymulujący pozwala na jednoczesną rejestrację potencjałów prawego i lewego przedsionka, jednak dotychczas w piśmiennictwie brakuje doniesień na temat przydatności klinicznej telemetrycznych zapisów wewnątrzsercowych (IEGM). Cel pracy: Ocena przydatności analizy rejestracji potencjału prawego i lewego przedsionka do oceny przewodzenia w przedsionkach podczas rytmu zatokowego i elektrofizjologicznych efektów jedno- i dwumiejscowej stymulacji przedsionkowej. Materiał i metody: U 73 pacjentów (średnio 69,3 lat) z dwuprzedsionkowym układem stymulującym podczas badań kontrolnych rejestrowano dwa odprowadzenia EKG i IEGM. Wyniki: Front pobudzenia w uszku prawego przedsionka był odbierany z opóźnieniem około 30 ms względem początku załamka P, zaś w zatoce wieńcowej &#8212; po około 100 ms, ale około 19 ms wcześniej przez proksymalny pierścień elektrody (konfiguracja detekcji BP) niż przez znajdującą się 3&#8211;4 cm głębiej końcówkę elektrody. Całkowity czas aktywacji przedsionków (TAAT) w czasie rytmu zatokowego wynosił nieco ponad 180 ms i wartości tego parametru nie różniły się podczas jedno- i dwubiegunowej konfiguracji detekcji (UP i BP sensing). Stymulacja uszka prawego przedsionka w porównaniu z rytmem zatokowym powodowała wydłużenie przewodzenia A-V (o 30 ms), czasu trwania załamka P (o 17 ms), czasu przewodzenia międzyprzedsionkowego (o ok. 40 ms) i TAAT (o ok. 25 ms). Efekty stymulacji zatoki wieńcowej zależały od konfiguracji (UP/BP) i energii stymulacji; stymulacja jednobiegunowa w umiarkowanym stopniu nasila asynchronię pobudzeń przedsionków (w porównaniu z rytmem zatokowym), wydłużając przewodzenie A-V (o 17 ms), szerokość załamka P (o 9 ms), czas przewodzenia międzyprzedsionkowego (o 47 ms), nie wpływając na TAAT. Stymulacja dwubiegunowa nie wpływa na przewodzenie A-V i czas trwania załamka P. Stymulacja dwuprzedsionkowa znacznie poprawiała synchronię aktywacji przedsionków, skracając (normalizując) czas trwania załamka P (o ok. 25 ms) oraz TAAT (o 54 ms). Umiarkowane zwiększenie częstotliwości rytmu przy stymulacji uszka prawego przedsionka powodowało wydłużenie całkowitego czasu aktywacji przedsionków (TAAT) o 13 ms; dalszy wzrost częstotliwości stymulacji wywoływał kolejne (również istotne) wydłużenie TAAT o 13 ms. Stymulacja zatoki wieńcowej (ze standardową amplitudą impulsów) wywiera efekt podobny, chociaż (również istotny) przyrost TAAT podczas zwiększania częstotliwości stymulacji był tu znacząco mniejszy (odpowiednio 10 i 4 ms). Wyniki sugerują nasilanie asynchronii pobudzeń przedsionków przez klasyczną stymulację uszka prawego przedsionka i wskazują na konieczność częstszego stosowania resynchronizujących sposobów stymulacji u osób z zaburzeniami przewodzenia w przedsionkach i nawrotami arytmii przedsionkowych. Wnioski: Jednoczesny zapis potencjałów obu przedsionków uzyskany drogą telemetrii z dwuprzedsionkowego układu stymulującego pozwala w sposób nieinwazyjny oceniać nasilenie zaburzeń przewodzenia w obrębie przedsionków zarówno podczas stymulacji, jak i w czasie rytmu kardiotopowego. Dwuprzedsionkowy układ stymulujący, umożliwiający uzyskanie drogą nieinwazyjną elektrogramów wewnątrzprzedsionkowych, stanowi dodatkowo cenne narzędzie badawcze i diagnostyczne

Zastosowanie systemu OLBI do stymulacji lewego przedsionka z zatoki wieńcowej

Wstęp: Wysokie wartości progu stymulacji oraz ryzyko bloku wyjścia (exit block) stanowią zasadnicze problemy stymulacji lewego przedsionka. Stymulacja OLBI (overlapping biphasic pacing) polega na jednoczesnej stymulacji dwoma przeciwnie ukierunkowanymi impulsami prawego przedsionka z dwu pierścieni elektrody zlokalizowanych w jego świetle, bez konieczności bezpośredniego kontaktu końcówki elektrody z wsierdziem. Cel pracy: Ocena klinicznej przydatności systemu OLBI do stymulacji lewego przedsionka z zatoki wieńcowej, jak również elektrofizjologicznych i klinicznych efektów krótko- i długookresowej stymulacji tego typu. Materiał i metody: Badania śródoperacyjne przeprowadzono u 39 pacjentów podczas implantacji układu stymulującego z elektrodą w zatoce wieńcowej. Po dokonaniu rutynowych pomiarów parametrów sterowania i stymulacji dodatkowo określano wartości progu stymulacji podczas stymulacji lewego przedsionka z wykorzystaniem systemu OLBI. Wyniki: Stwierdzono, że stymulacja OLBI powoduje 2&#8211;3-krotne obniżenie progu stymulacji w porównaniu z klasyczną stymulacją jedno- lub dwubiegunową, chociaż zużycie energii jest zbliżone do obserwowanego podczas stymulacji dwubiegunowej. U 22 pacjentów implantowano na stałe stymulator EIKOS SLD posiadający możliwość stymulacji według formuły OLBI z kanału przedsionkowego. U pacjentów tych mierzono parametry sterowania i stymulacji za pomocą telemetrii bezpośrednio po zabiegu oraz w 1, 2, 3, 4, 5 i 6 oraz 12, 18 i 24 miesiącu po implantacji. Wartości progu stymulacji u tych samych pacjentów były 2-krotnie niższe podczas stymulacji według formuły OLBI (ok. 2 V) niż podczas klasycznej stymulacji jednobiegunowej zatoki wieńcowej (ok. 4 V). W czasie 2,5-letniej obserwacji wartości progu stymulacji były o około 1/3 wyższe u pacjentów z grupy kontrolnej &#8212; z klasyczną dwubiegunową stymulacją zatoki wieńcowej (w granicach 3,5 V) niż u chorych ze stymulacją tego miejsca z wykorzystaniem formuły OLBI (< 2 V). Pobór energii z baterii stymulatora podczas stymulacji OLBI był stosunkowo wysoki (ok. 55 mA) i okresowo nawet istotnie wyższy niż w grupie kontrolnej (ok. 45 mA). Poza jedną dyslokacją elektrody nie obserwowano istotnych problemów ze stymulacją w grupie pacjentów stymulowanych w systemie OLBI. Ponadto, co najistotniejsze, ten rodzaj stymulacji nie powodował niepożądanej stymulacji przepony (nerwu przeponowego) i lewej komory serca nawet podczas czasowej stymulacji z wykorzystaniem maksymalnej energii stymulatora w kanale przedsionkowym. W grupie kontrolnej u 11% pacjentów stwierdzono zbyt wysokie wartości progu stymulacji, a u 27% &#8212; niepożądaną stymulację lewej komory. Ponadto zaobserwowano, że klasyczna jednobiegunowa stymulacja zatoki wieńcowej powoduje wydłużenie czasu trwania załamka P w porównaniu z rytmem zatokowym (150 vs 135 ms), zaś stymulacja OLBI wykazuje działanie odwrotne. Stymulacja zatoki wieńcowej według formuły OLBI wywiera również pewien wpływ na czas przewodzenia AV, istotnie go skracając w porównaniu z klasyczną jednobiegunową stymulacją zatoki wieńcowej. U 9 spośród 22 pacjentów z opornymi na leczenie farmakologiczne nawracającymi arytmiami przedsionkowymi implantowano dwuprzedsionkowy układ stymulujący wykorzystujący stymulator EIKOS SLD i stymulację zatoki wieńcowej według formuły OLBI. Dwubiegunową elektrodę do stymulacji zatoki wieńcowej łączono z przedsionkowym, a jednobiegunową elektrodę w uszku prawego przedsionka &#8212; z komorowym kanałem stymulatora. Nie obserwowano zaburzeń sterowania i stymulacji. Bardzo dobry efekt antyarytmiczny uzyskano u 2 pacjentów, zadowalający u 4, a umiarkowany u 2 chorych. Po średnio 2,4-letniej obserwacji u 12 z 22 pacjentów system nadal funkcjonuje prawidłowo, u 3 zaistniała potrzeba wymiany stymulatora z powodu wyczerpania baterii. U 5 chorych konieczność zastosowania stymulacji trójjamowej (dwuprzedsionkowo-komorowej) spowodowała utratę możliwości stymulacji lewego przedsionka według formuły OLBI. U 2 z nich reoperacja nie miała niekorzystnych następstw, zaś u 3 rezygnacja ze stymulacji OLBI spowodowała znaczny wzrost częstości nawrotów arytmii. Wnioski: Zastosowanie formuły OLBI do stymulacji lewego przedsionka pozwala znacząco obniżyć próg stymulacji (o ok. 50%) bez istotnego wzrostu zużycia energii. Zastosowanie formuły OLBI do stałej stymulacji lewego przedsionka z zatoki wieńcowej pozwala wyeliminować ryzyko bloku wyjścia (exit block) i uniknąć problemów związanych z wysokim progiem stymulacji; metoda ta nie zwiększa ryzyka wystąpienia stymulacji nerwu przeponowego lub stymulacji lewej komory. Następstwa elektrofizjologiczne stymulacji lewego przedsionka z zatoki wieńcowej za pomocą formuły OLBI różnią się wyraźnie od efektów klasycznej stymulacji jednopunktowej; stymulacja OLBI poprawia synchronię aktywacji przedsionków. (Folia Cardiol. 2001; 8: 143&#8211;161

Własna modyfikacja leczenia operacyjnego przetok aortalno-dwunastniczych w porównaniu z innymi metodami operacyjnymi

Background. This paper is a comparison of surgical treatment of secondary enteroaortal fistulas using own modification of surgical technique. Material and methods methods. There were analysed 18 patients treated for secondary enteroaortal fistulas as a complication of the vascular prosthesis implantation. Patients were operated and the dracon prosthesis was changed to arterial homograft, which is more resistant to infections or using subclavio-femoral bypasses. Removal of intestinal fistula included resection of duodenum and gastroenterotomy or duodenorrhaphy. The own modification of duodenal fistula provision relies on duodenorraphy and protection of that area with pediculated flap of gastrocolic omentum conducted retrocolically in retroperitonal space. Results. The resection of duodenum was performed in 5 patients. In 9 patients duodenorraphy with two layer suture was performed. In these cases transperitoneal flap of omentum was fixed additionally in place of double layer suture of duodenum. In 4 patients retroperitoneal retrocolical omentoplasty was performed, the penduculated flap of gastrocolic omentum was conducted retrocolically and retroperitoneally. The fistula in 15 patients resulted from dehiscence of upper part of anastomosis of vascular prosthesis with aorta, in 2 cases decubitus ulcer evoked by graft hanged into fistula, in 1 patient fistula was a result of prosthesis. In 1 patient both mechanisms of fistula forming were observed. 6 patients died during the postoperative period. No death was observed retrocolic omentoplasty. Conclusion. Secondary enteroaortal fistula is the most serious complication following infection of vascular prosthesis, with high risk of death rate regardless of using different operative methods.Wstęp. W pracy przedstawiono porównanie (na podstawie materiału własnego) własnej modyfikacji z innymi metodami leczenia operacyjnego wtórnej przetoki aortalno-jelitowej. Materiał i metody. Analizie poddano 18 chorych leczonych z powodu wtórnej przetoki aortalno-jelitowej, będącej powikłaniem infekcji po wszczepieniu protezy naczyniowej. Chorych operowano, wymieniając protezę dakronową na homograft tętniczy, protezę o zwiększonej oporności na zakażenie lub stosując przęsła podobojczykowo-udowe. Likwidacja przetoki jelitowej obejmowała resekcję dwunastnicy z gastroenterostomią lub zeszycie dwunastnicy. Własna modyfikacja zaopatrzenia przetoki dwunastnicy polegała na zeszyciu jelita i zabezpieczeniu tego miejsca uszypułowanym płatem sieci większej, przeprowadzonym zaokrężniczo, w przestrzeni zaotrzewnowej. Wyniki. Resekcję dwunastnicy wykonano u 5 chorych. U 9 pacjentów dwunastnicę zaopatrzono dwoma piętrami szwów z naszyciem sieci większej przeprowadzonej przez jamę otrzewnową lub zabezpieczeniem tkankami przestrzeni zaotrzewnowej. U pozostałych 4 chorych wykonano pozaotrzewnową omentoplastykę zaokrężniczą - uszypułowany płat sieci większej przeprowadzony zaokrężniczo, pozaotrzewnowo. U 15 chorych przetoka powstała w wyniku rozejścia się górnego zespolenia protezy naczyniowej z aortą, a u 2 osób - w wyniku odleżyny protezy. U 1 chorego obserwowano oba mechanizmy powstawania przetoki. Nastąpiło 6 zgonów w okresie pooperacyjnym. Nie zanotowano zgonów w przypadku zastosowania omentoplastyki zaokrężniczej. Wnioski. Wtórna przetoka aortalno-dwunastnicza jest najcięższym powikłaniem infekcji protezy naczyniowej, obarczonym dużą śmiertelnością pomimo stosowania różnych metod leczenia operacyjnego. Zdaniem autorów wprowadzenie pozaotrzewnowej omentoplastyki zaokrężniczej jest praktyczną modyfikacją zaopatrzenia przetoki aortalno-dwunastniczej