Shift work and metabolic risk factors : A literature overview

De laatste jaren groeit de zorg dat langdurig werken in ploegendiensten gezondheidsrisico's kan veroorzaken, waaronder kanker, overgewicht en harten vaatziekten. Het merendeel van de wetenschappelijke literatuur toont aan dat werken in ploegendienst ook tot een verhoogd risico op metabole gezondheidseffecten leidt, zoals een toename van lichaamsgewicht of een verstoorde suiker- en vethuishouding; een substantieel deel laat dit verband echter niet zien. Dit blijkt uit een literatuuroverzicht van het RIVM, dat in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is uitgevoerd. De discrepantie tussen de onderzoeksresultaten wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een grote verscheidenheid in de opzet ervan. Zo kan het type van de onderzochte ploegendienst variëren (zoals avond- of, nachtdienst, of wisselende diensten), net als de studiepopulatie (geslacht, beroep en dergelijke). Ook is in sommige onderzoeken niet gekeken naar leefstijlfactoren die de relatie tussen nachtwerk en metabole factoren kunnen beïnvloeden (roken, alcoholgebruik, bewegen en voeding). Het moment waarop wordt gegeten lijkt van invloed op veranderingen in metabole functies als gevolg van werken in ploegendienst. De relatie tussen mogelijke effecten op metabole risicofactoren had tot nu toe minder aandacht in wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van werken in ploegendienst. Meer inzicht hierin is belangrijk, aangezien metabole risicofactoren bijdragen aan het ontstaan van diverse chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatzieken en diabetes type II. In Nederland werkt 16 procent van de beroepsbevolking soms of regelmatig in de nachtdienst (1,2 miljoen mensen) en 51 procent geeft aan soms of regelmatig tijdens de avonduren te werken (3,8 miljoen mensen). Aanbevolen wordt onder andere om in onderzoek specifieke aandacht te hebben voor de invloed van de leefstijlfactoren bewegen en eten, roosterkenmerken en individuele variaties in dag- en nachtritmes. Deze factoren bieden aanknopingspunten voor toekomstige interventies.The past few years there has been an increasing concern for the health risk effects of shiftwork (including night work), e.g. risks for cancer, obesity and cardiovascular diseases. A large amount of scientific studies identified an increased risk for metabolic health effects caused by shiftwork, such as increased bodyweight or a disturbed glucose and lipid homeostasis. However, there is also a substantial number of studies that have not observed this relation. These are results from a literature review by the RIVM, in commission of the Ministry of Social Affairs and Employment. An explanation for these contradicting results may be the large heterogeneity in type of shift work investigated (nightshifts, evening shifts or rotating shifts), study population, and factors that can influence this relation (smoking, alcohol intake, activity, and food intake). The moment of food intake appears to have an important role. The relation between shift work and metabolic risk factors has received less attention in contrast to other health effects such as an increased risk for cancer. However, a better understanding of this relation is important, considering the significance of these factors in the development of chronic metabolic disorders, such as cardiovascular disease and diabetes type II. In the Netherlands, 16 percent (1.2 million people) of the working population works regularly or occasionally during the night and 51 percent indicates to sometimes or regularly work during the evening (3.8 million people). Recommendations of this report include research with specific attention for the influence of lifestyle factors, type of shift work en individual differences in circadian rhythms. These aspects are potential targets for future interventions to minimize the health risk effects.Ministerie van SZ

Verkenning: Gezondheidseffecten van nieuwe lichtbronnen

Tablets, smartphones, led-tv, led-lampen en dergelijke geven relatief meer blauw licht af dan traditionelere lichtbronnen, zoals gloeilampen en traditionele computer- en televisieschermen. Er zijn aanwijzingen dat de biologische klok van mensen wordt beïnvloedt wanneer zij dergelijke apparaten 's avonds of 's nachts gebruiken. Dit effect lijkt zich voor te doen vanaf een blootstelling van enkele uren. Het is nog niet bekend in welke mate dat schadelijk is. Daarom wordt aanbevolen om te onderzoeken hoe lang en op welke momenten van de dag mensen zulke apparaten gebruiken. Ook dient te worden onderzocht welke effecten optreden, bij welke blootstelling, en in hoeverre ze schadelijk zijn voor de gezondheid, zowel op de korte als de lange termijn. Meer inzicht is nodig omdat het aantal producten dat relatief veel blauw licht uitzendt toeneemt en ze steeds meer worden gebruikt. Het effect van blauw licht op de biologische klok ontstaat doordat het dag-ennachtritme vooral gevoelig is voor licht in het blauwe deel van het spectrum. De biologische klok heeft een ritme van ongeveer één dag, het zogeheten circadiane ritme. Licht is hiervoor de belangrijkste 'tijdgever' en zorgt ervoor dat de biologische klok een ritme van ongeveer 24 uur houdt. Het circadiane systeem stuurt verschillende processen aan, waaronder de slaapwaak- cyclus, de afgifte van hormonen en de energiehuishouding. Het is al bekend dat een langdurige verstoring van het circadiane ritme (jet lag, nachtwerk) negatieve gezondheidseffecten kan veroorzaken, zoals overgewicht, hart- en vaatziekten en borstkanker. Of deze effecten een verband hebben met een blootstelling aan blauw licht is nog niet bewezen. Dit staat in een verkennende studie van het RIVM, in opdracht van de NVWA Hierin is op een rij gezet wat in de wetenschappelijke literatuur bekend is over blauw licht, de effecten daarvan op de gezondheid en welke kennishiaten er zijn.Tablets, smartphones, led-tv, led-lights and similar products emit more blue light compared to more traditional light sources, such as light bulbs and traditional pc and television screens. These devices appear to influence our biological clock when they are used during the evening or night. Effects on the biological clock have been observed after exposure of several hours. Currently, it is unknown if these effects are harmful. For these reasons, it is recommended that future studies investigate the time of day and duration that people use these devices. In addition, effects of these exposures need to be investigated, including the possible harmful health effects after short and long term use. Insight into these effects is required considering the expected increase in the availability and use of products that emit relatively large amounts of blue light. The effect of blue light on the biological clock is related to the sensitivity of our day-and- night rhythm for light of short wave-lengths (blue light) in particular. The biological clock has a rhythm of approximately one day, which is described as the circadian rhythm. Light is an important 'timekeeper' of this rhythm and maintains the rhythm of the biological clock at approximately 24 hours. The circadian system regulates a variety of processes, including the sleep-wake cycle, release of hormones and energy metabolism. It is known that long term disruption of the circadian rhythm (jet lag, night shift work) has negative health effects, including obesity, cardiovascular disease, and breast cancer. If exposure to blue light has related effects is currently unknown. This is described in an exploratory study of the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM), in commission of the Netherlands Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA). In this study, an overview of scientific literature is presented that describes blue light, its possible health effects, and important knowledge gaps are identified.NVW

Night work and health effects : An inventory of Dutch cohort studies

Herziene versie van rapport 340001003Om meer zicht te krijgen in de relatie tussen nachtwerk en borstkanker, hart- en vaatziekten (HVZ) en overgewicht, beveelt het RIVM het volgende aan: 1) Vanaf 2012 starten met epidemiologische analyses in de cohorten EPIC-NL, Nightingale en AMIGO en LRGP van nachtwerk in relatie tot determinanten van borstkanker, HVZ en obesitas. 2) Start in 2012 met analyses in het NEA cohort voor de bepaling of nachtwerk leidt tot een verandering in lichaamsgewicht. 3) Vorm een samenwerkingsverband 'Nachtwerken & Gezondheidseffecten' tussen 3 langlopende cohorten (EPIC-NL, MCS en LRGP) en twee recent gestarte cohorten (Nightingale en AMIGO), en inventariseer binnen de cohorten de haalbaarheid voor het verzamelen van meer gedetailleerde informatie van nachtwerk (zoals verzameld in Nightingale); 4) Inventariseer de mogelijkheden en meerwaarde om een extra vragenlijst over nachtwerken binnen het recent gestarte cohort Lifelines te zetten om ook daar de noodzakelijke informatie te achterhalen. Tevens wordt nader onderzocht of Lifelines of andere cohorten met longitudinaal biologisch materiaal in te zetten zijn als onafhankelijk verificatiecohort of voor verdiepende analyses; 5) Inventariseer de mogelijkheid om op een valide manier informatie over nachtwerk af te leiden uit gegevens over huidige baan en beroepshistorie; 6) Inventariseer de mogelijkheid tot mechanistisch onderzoek gebruik makend van verzameld of nieuw te verzamelen biologisch materiaal uit geschikte cohorten Nightingale, AMIGO, LRGP, MCS, EPIC-NL en Lifelines. Deze aanbevelingen zijn tot stand gekomen na een inventarisatie van Nederlandse cohorten met informatie over nachtwerk en gezondheid. Gezien de hoeveelheid van voorgestelde aanbevelingen, zullen in overleg met de partners keuzes gemaakt worden. Dit briefrapport bouwt voort op de literatuurstudie naar de gezondheidseffecten van nachtwerk (Rodenburg et al., 2011). In het onderhavige rapport wordt onderscheid gemaakt tussen langlopende en recent gestarte cohorten, waarbij de langlopende cohorten voor 2005 gestart zijn. Echter kan de dataverzameling van nachtwerk blootstelling wel later (bijvoorbeeld in 2011) gestart zijn. Er zijn zes langlopende cohorten en drie recent gestarte cohorten geïdentificeerd, die gegevens (kunnen) bevatten over nachtwerk en gezondheid. Daarbij is een selectie gemaakt van een drietal gezondheidsproblemen: borstkanker, hart- en vaatziekten (HVZ) en overgewicht. Op de korte termijn lenen een aantal cohorten zich voor epidemiologische analyses naar de samenhang tussen nachtwerk en mogelijke risicofactoren voor borstkanker, HVZ en overgewicht. De EMV-cohorten, waaronder EPIC-NL, Nightingale en AMIGO bieden hiervoor mogelijkheden. Deze bestanden beschikken tevens vanaf circa medio 2012 over informatie voor het bepalen van de relatie tussen nachtwerk en borstkanker, HVZ en overgewicht, maar door het retrospectieve karakter bestaat er kans op survival bias. Ook het omvangrijke NEA bestand beschikt reeds over voldoende informatie voor de bepaling van het verband van nachtwerk met HVZ en overgewicht, maar is cross-sectioneel van aard en heeft daarmee geen zeggingskracht over causaliteit. Wel zou het longitudinale NEA cohort ingezet kunnen worden om de relatie tussen nachtwerk en verandering in lichaamsgewicht te bepalen. De aanbeveling om een samenwerkingsverband 'Nachtwerken & Gezondheidseffecten' te vormen tussen een vijftal cohorten heeft als uniek doel om in de toekomst relevante analyses naar nachtwerk en gezondheidsproblemen uit te voeren onder een omvangrijke en heterogene groep personen. Tevens kan dan geïnventariseerd worden in hoeverre het haalbaar is om binnen de cohorten meer gedetailleerde informatie over nachtwerk te verzamelen. Op de middellange termijn (5-10 jaar) zal een aanzienlijke hoeveelheid extra relevante informatie beschikbaar komen vanuit EPIC-NL, LRGP, MCS en de recent gestarte cohorten Nightingale, AMIGO, en mogelijk Lifelines. Deze cohorten bieden dan uitstekende mogelijkheden de gezondheidseffecten van nachtwerk te analyseren, waarbij Nightingale nog aanvullende gegevens over nachtwerk heeft verzameld. Vanwege de hoeveelheid verzameld biologisch materiaal, en momenteel informatie over nachtwerk bij Lifelines ontbreekt, behoort het tot de aanbeveling informatie over nachtwerk alsnog te verzamelen.To get more insight into the effect of night work on the development of breast cancer, cardiovascular diseases (CVD), and overweight, The National Institute for Public Health and the Environment recommends the following: 1) From 2012, perform epidemiological analyses in the EMF pooled cohort studies EPIC-NL , Nightingale, AMIGO and LRGP of nightwork in relation to the determinants of breast cancer, CVD and obesity; 2) From 2012, perform epidemiological analyses in the Netherlands Working Conditions Survey (NWCS) to determine whether night work leads to a change in body weight; 3) Start with a collaboration "Night work & Health effects" between three long running cohorts (EPIC-NL, MSC and LRGP) and two recently initiated cohorts (Nightingale and AMIGO), and examine the feasibility within these cohort studies to collect more detailed information about night work (as collected in Nightingale); 4) Explore the possibilities and added value to distribute an additional questionnaire about working during nightly hours within the recently started cohort study Lifelines or other cohorts which collected longitudinal biological material, to collect data on night work retrospectively. In addition, examine whether Lifelines can be used as an independent verification cohort; 5) Explore the possibilities to obtain valid information on night work from data about current job and work history; 6) Examine the possibilities for mechanistic research making use of the biological material collected or planned to collect from Nightingale, AMIGO, LRGP, MCS, EPIC-NL, and Lifelines. These conclusions were drawn after an inventory of Dutch cohorts with data on working during nightly hours and health. Because of the number of recommendations, choices will have to be made in consultation with the partners. This short report builds on the literature update on health effects of working during nightly hours (Rodenburg et al., 2011). The current report makes a distinction between long running and recently started studies. Although the long running studies have started before 2005, the data on nightwork could have been collected recently (e.g. in 2011). Six long running and three recently started studies have been identified, that include or may include data on night work and health. For the purpose of this short report, three health problems were selected: breast cancer, cardiovascular diseases (CVD), and overweight. Five long running cohorts and four recently started cohorts have been identified. In the short term, a number of cohorts is suitable for epidemiological analyses of the relationship between night work and possible risk factors for breast cancer, CVD, and overweight. The EMV-pooled cohort studies, including EPIC-NL, Nightingale and AMIGO offer opportunities. These studies contain information to determine the relation between night work and breast cancer, CVD, and overweight, but due to its retrospective character, runs the potential risk of survival bias. In addition, the large NWCS (Netherlands Working Conditions Survey) has sufficient information to determine the association between night work and CVD, and overweight, but is cross-sectional and therefore can not draw a conclusion about causality. The recommendation to start a collaboration has the unique goal to conduct future epidemiological analyses among a large and heterogeneous group of persons. Moreover, the feasibility to collect more detailed information on night work within these cohort studies can be explored. In the longer run e.g. after 5-10 years, a considerable amount of data will become available from EPIC-NL, MCS, LRGP and the recently started cohort studies, among which Nightingale, AMIGO, and possibly Lifelines. These first mentioned cohort studies will then offer the excellent opportunity to analyse the health effects of night work, where Nightingale has additional relevant data. Because of the amount of biological material collected, and data on night work is currently lacking in Lifelines, it is recommended to collect those data retrospectively.Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenhei