Demographic situation of the lubuska land countryside

Wartykule przedstawiono sytuację demograficzną obszarów wiejskich w województwie lubuskim w 2009 r. Ukazano ją na tle procesów demograficznych zachodzących w latach 1995–2009. Omówiono zmiany liczby ludności wiejskiej, ruch naturalny i migracyjny, strukturę ludności według płci i wieku oraz ich rozkłady przestrzenne.Wskazano na różnicujące je czynniki. Zwrócono także uwagę na odmienność badanych procesów na wsi i w mieście.The article presents the demographic situation of rural areas in Lubuska Land in 2009 against the demographic processes taking place there in the years 1995–2009. The issues addressed includechanges in the rural population figures, vital statistics and migration movement, the sex/age structure of the population, and their spatial distributions. Factors responsible for the differences are identified. Attention is also paid to how those processes vary between the countryside and town

Support of the afforestation of private land with Common Agricultural Policy funds in Poland

Wartykule przedstawiono analizę przestrzenną oraz ocenę poziomu pozyskiwania środków finansowychWspólnej Polityki Rolnej, przeznaczonych na zalesienia gruntów prywatnych w Polsce. Uwzględniono działania „Zalesianie gruntów rolnych” realizowane w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich w latach 2004–2006 i „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Analizę przeprowadzono w ujęciu województw, wykorzystując dane z okresu 2004–2011.This article presents a spatial analysis and assessment of the level of absorption of Common Agricultural Policyfunds earmarked for the afforestation of private land in Poland. The measures studied included “Afforestation of agricultural land” implemented under the Rural Development Plan in the years 2004–2006 as well as “Afforestation of agricultural land and afforestation of land other than agricultural” under the Rural Development Programme in the years 2007–2013. The analysis was carried out by voivodeship using data for the period 2004–2011

Skala i kierunki wyłączania gruntów leśnych na cele nieleśne w województwie wielkopolskim

Wyłączenie gruntów z produkcji leśnej oznacza rozpoczęcie innego niż leśne użytkowanie gruntów. Warunkiem legalnego przeznaczenia gruntów leśnych na inne cele jest uzyskanie decyzji o wyłączeniu. W artykule przedstawiono skalę, kierunki oraz zróżnicowanie przestrzenne wyłączeń gruntów leśnych na cele nieleśne w województwie wielkopolskim. Omówiono też zasady wyłączania gruntów leśnych z produkcji. Podstawę opracowania stanowią niepublikowane dane pozyskane z rocznych sprawozdań z przebiegu realizacji przepisów o ochronie gruntów leśnych, uzyskane w Regionalnych Dyrekcjach Lasów Państwowych w Poznaniu, Pile, Szczecinie i Zielonej Górze oraz roczniki „Leśnictwo” z lat 2003–2016. Zakres czasowy pracy obejmuje lata 2002–2016. Analizę przeprowadzono w ujęciu powiatów

Zmiany w strukturze własnościowej lasów województwa wielkopolskiego w latach 2001–2016

W artykule przedstawiono zmiany w strukturze własnościowej lasów w województwie wielkopolskim w latach 2001–2016 oraz wyjaśniono przyczyny tych zmian. Badaniami objęto główne formy własnościowe występujące w lasach: własność państwową, gmin oraz prywatną – własność osób fizycznych, spółdzielni, kościołów, wspólnot gruntowych oraz spółek prawa handlowego. Analizę przeprowadzono w ujęciu gmin. Badania wykazały, że dominującą rolę w wielkopolskim leśnictwie spełniają lasy państwowe, które w 2016 r. stanowiły 89% powierzchni leśnej województwa. Jednak w porównaniu z 2001 r. ich udział zmalał o 1% na rzecz wzrostu udziału lasów prywatnych (z 9,3% w 2001 r. do 10,3% w 2016 r.) i gminnych (z 0,7% do 0,8%)

Znaczenie podatku leśnego w dochodach budżetowych gmin województwa wielkopolskiego

W pracy przedstawiono znaczenie podatku leśnego jako źródła dochodów gmin w województwie wielkopolskim. Określono kształtowanie się wysokości i przestrzennego zróżnicowania wpływów z tytułu podatku leśnego. Uwzględniono podział na gminy wiejskie, miejskie i miejsko-wiejskie. Omówiono podstawy prawne podatku leśnego. Badaniami objęto lata 2008–2017. Badania wykazały, że podatek leśny największą rolę jako źródło dochodów odgrywa w gospodarce budżetowej gmin wiejskich, chociaż jego znaczenie w tych jednostkach samorządu terytorialnego jest niewielkie

Rola zalesień gruntów rolnych wykonanych w ramach PROW 2004–2006 w rozwoju obszarów wiejskich w Polsce

The paper offers a spatial analysis of the participation of agricultural holdings in Measure 5 of the Rural Development Programme (RDP), Afforestation of agricultural land, in the years 2004–2006. Taking into account the heterogeneity of rural communes in terms of their afforestation preferences, a delimitation was carried out that served as an indicator of the level of absorption of the Community means under one of the pro-ecological RDP measures. The study showed that those rural communes in which afforestation needs are great and very great (over 15 points) had not made full use of this potential to introduce changes into their farming. Ade-pendence between great afforestation preferences and a high activity of agricultural holdings in acquiring afforestation means and high afforestation intensity was recorded in a mere 3.4% of rural communes of this type, situated largely in the western and northern regions of the country. This can be due, on the one hand, to the afforestation conducted in the previous years (cf. Polna 2006), and on the other, to greater profitability of agricultural production after Poland’s accession to the European Union in 2004. An unfavourable development is certainly also intensive afforestation conducted in areas that do not need it (under 10 points). This dependence was observed in 4.7% of rural communes of this type, which suggests that a substantial role in the distribution of farmland afforestation is played by private landowners’ eagerness to implement this measure. Hence, it is important to popularise afforestation policy among farmers, and to raise their ecological awareness.Opracowanie dotyczy analizy przestrzennej udziału gospodarstw rolnych w działaniu 5. PROW „Zalesienia gruntów rolnych” w latach 2004–2006. Uwzględniając zróżnicowanie gmin wiejskich pod względem ich preferencji zalesieniowych, przeprowadzono delimitację, która posłużyła jako wskaźnik poziomu absorpcji środków unijnych w jednym z działań proekologicznych PROW

Lasy jako forma użytkowania ziemi w gospodarstwach rolnych w Polsce

The article aims to analyze the state of forest resources within agricultural holdings, their changes and spatial differences. The following research questions have been posed: what is an impact of environmental determinants and non-environmental factors on the pace and trends in changes with regard to the spatial difference in the share of forests in the total area of agricultural holdings? Do the occurring changes in the share of forests in agricultural holdings result from farmland afforestation or land transfer, including forest land? The research covers the years 2002 and 2020. The analysis was conducted by voivodeships (provinces) and poviats (counties), on the basis of unpublished materials provided by the Head Office of Geodesy and Cartography in Warsaw and the results of Agricultural Censuses available at the Local Data Bank, Statistics Poland. The analysis showed that in 2002–2020 there was an increase in the forest area in agricultural holdings. Overall, during this period, 108.9 thousand ha of forests were added, which is 8.5% of their area. The rate of this growth was at 8.6% and was higher than that of the total forest area in Poland (5.6%). As a result, forests within agricultural holdings made up 14.6% of the total forest area in Poland in 2020 compared to 14.2% in 2002. The increase in the forest area as well as the share of forests in agricultural holdings result primarily from the afforestation of farmland and land under natural succession, which is confirmed by the higher dynamics of changes in the forest land area in agricultural holdings compared to the rate of changes in the total forest area. Only in more than ten poviats did farms increase their land resources by way of purchasing other land. The general increase in forest land observed nationwide in farms is spatially diversified. Next to the poviats with minor changes, there are units with a high increase in forests with respect to this ownership, as well as those where the resources were depleted or remained unchanged. The distribution of forests and forest-use holdings was shown to be strongly spatially concentrated, which is proved by the concentration of about 55% of the forest area and the location of these holdings in four voivodeships situated in the eastern part of the country. At the same time, in 2020, the largest forest area per one agricultural holding (4.2 ha) was recorded in Pomorskie Voivodeship, whereas the highest increase in the rate during the investigated years was observed in Pomorskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships. It was found that the spatial difference in the share of forests in agricultural holdings results from the impact of environmental determinants. The high shares of this type of land were typical of areas with unfavorable natural conditions. However, the rate of an increase in the forest area in 2002–2020 was the largest in areas with favorable natural conditions, which suggests irregularities in the farmland afforestation process. The assessment of the spatial distribution of forests also confirmed a significant influence of urbanization and historical factors. The largest proportion of forests in agricultural holdings was recorded in areas inhabited by a predominantly rural population and in former Austrian and Russian partition territories. However, in urban poviats and in former Prussian partition territories characterized by a small share of forests in the total area of farms, their rate of growth was the highest in the investigated period. This means a desirable increase in the woodland cover of urbanized areas and a rational use of land that is unsuitable for farming.Celem artykułu jest analiza stanu zasobów lasów będących w użytkowaniu gospodarstw rolnych, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego. W pracy postawiono następujące pytania badawcze: jaki jest wpływ uwarunkowań przyrodniczych i czynników poza przyrodniczych na tempo i kierunki zmian w zakresie zróżnicowania przestrzennego udziału lasów w powierzchni ogólnej gospodarstw rolnych? Czy zachodzące zmiany w udziale lasów w gospodarstwach rolnych są wynikiem zalesień gruntów rolnych czy transferu gruntów, w tym leśnych? Badania dotyczą lat 2002 i 2020. Analizę przeprowadzono w ujęciu województw i powiatów w oparciu o niepublikowane materiały udostępnione przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w Warszawie oraz wyniki Powszechnych Spisów Rolnych dostępne w Banku Danych Lokalnych GUS. Przedstawiono i opisano aktualne tendencje i zmiany zachodzące w zasobach lasów należących do gospodarstw rolnych. Rozpoznano strukturę obszarową gospodarstw według powierzchni posiadanych lasów. Z badań wynika, że rozmieszczenie lasów oraz gospodarstw użytkujących lasy cechuje silna koncentracja przestrzenna. Obserwowany w skali kraju ogólny wzrost zasobów terenów leśnych w gospodarstwach rolnych jest zróżnicowany przestrzennie. Największą ich dynamikę odnotowano na ziemiach dawnego zaboru pruskiego i w powiatach miejskich. Stwierdzono wyższą dynamikę zmian powierzchni gruntów leśnych w gospodarstwach rolnych niż ich powierzchni ogólnej, co oznacza wzrost areału oraz udziału lasów w gospodarstwach w efekcie zalesień gruntów rolnych oraz gruntów objętych sukcesją naturalną. Wyniki badań mogą być przydatne przy wytyczaniu strategii rozwoju na szczeblu regionalnym i powiatowym

Nieruchomości gruntowe w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w województwie wielkopolskim

The article presents the resources, their changes and spatial diversification of land managed by the State Forests National Forest Holding in the Wielkopolskie Voivodeship. The time scope adopted in the study covers the years 2002 and 2020. The research was conducted at voivodeship lev[1]el and by commune on the basis of materials provided by the Head Office of Geodesy and Cartography in Warsaw with the use of the indicator method. The study has shown that in 2020 the State Forests were second only to private farms in terms of the area covered. Their share in the total area of the voivodship is 23.7% and is the same as the national average. The land use structure is dominated by forests, and their acreage and share in the total area of the State Forests increased in the analyzed years. At the same time, their share is not spatially diversified. In many cities and communes, forests are the only-and in most of them predominant-form of land use. Half of the non-forest land area is occupied by agricultural land (50.3%), and one quarter by wasteland. Their share in the total resources of the State Forests in 2002–2020 shows a downward trend. Ecological land and mined land are characterized by an increase in the acreage. Nevertheless, their proportion is still small and does not exceed 0.3%. The above-mentioned forms of land use play a greater role in individual communes or in their small clusters, which results from their spatial dispersion and small areas. The general increase in the land resources of the State Forests observed in the voivodeship is spatially diversified. Apart from communes characterized by inconsiderable changes, there are units with a large increase in this type of land ownership, as well as those in which the resources have decreased or have not changed.Celem artykułu jest analiza stanu zasobów, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego gruntów będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w  województwie wielkopolskim. Odniesienie dla prowadzonych rozważań stanowi sytuacja w zakresie struktury zasobów pozostałych województw Polski. Przyjęty w opracowaniu zakres czasowy obejmuje lata 2002 i 2020. Badanie prowadzono na poziomie województwa oraz w układzie gminnym. Jego podstawę stanowiły niepublikowane materiały udostępnione przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w Warszawie. W pracy zastosowano metodę wskaźnikową. Przedstawiono i opisano aktualne trendy i zmiany zachodzące w strukturze nieruchomości gruntowych Lasów Państwowych. Stwierdzono, że zasoby gruntów Lasów Państwowych plasują województwo wielkopolskie na trzecim miejscu w kraju i ustępują jedynie gospodarstwom rolnym osób fizycznych. Wyniki badań wskazują na pozytywny kierunek zachodzących zmian. W strukturze użytkowania gruntów dominują lasy, a w latach 2002–2020 nastąpił wzrost ich areału oraz udziału w ogólnej powierzchni Lasów Państwowych. Wykazano, że zmiany zasobów gruntowych Lasów Państwowych w województwie wielkopolskim charakteryzują się zróżnicowaniem wewnątrzregionalnym

Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego

The article presents the level of and spatial differences in demographic ageing and its dynamics process in the rural areas of the Wielkopolska Voivodeship. It was shown against the background of this process in cities. The research covered the years 1995–2019. The analysis was conducted at the level of communes. In the study use was made of static and dynamic measures of demographic aging. The study showed that rural areas were characterized by a progressing ageing process, with the advancement of demographic ageing and the dynamics of this process lower than in the cities of the region. The ageing of the population is a diversified process also in spatial and temporal terms. It was the most intensive in the first analyzed decade, while after 2005 the dynamics of this process weakened. Apart from communes that are demographically old, there are communes with a relatively slower progressing old age.W artykule przedstawiono poziom i przestrzenne zróżnicowanie starości demograficznej oraz dynamikę procesu starzenia się ludności na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego. Ukazano ją na tle przebiegu tego procesu w miastach. Badania dotyczą lat 1995–2019. Analizę przeprowadzono w ujęciu gmin. W badaniach wykorzystano miary starości demograficznej w ujęciu statycznym i dynamicznym. Obszary wiejskie charakteryzują się postępującym procesem starzenia się, przy czym stopień zaawansowania starości demograficznej oraz dynamika tego procesu są niższe niż w miastach województwa. Względnie niski poziom zaawansowania starości demograficznej obszarów wiejskich wykazuje znaczne zróżnicowanie wewnątrzregionalne. Obok gmin, które można nazwać demograficznie starymi, występują jednostki o relatywnie wolniej postępującej starości oraz takie, w których ma miejsce odmładzanie populacji

Dostępność społeczna warsztatów terapii zajęciowej w Polsce

The article aims to determine spatial differences in social availability of occupational therapy workshops in Poland in 2012 and 2021 and makes an attempt to answer the research question if there is a correlation between district (poviat) resources of occupational therapy workshops and their distribution in Poland. An availability indicator measured by the number of occupational therapy workshops per 10,000 persons with disabilities was adopted as the variable for the study. The research was conducted at country, voivodeship and district levels. Use was made of the spatial autocorrelation method, which makes it possible to designate the clusters with similar (high or low) values of the investigated phenomenon. It also shows an impact of the neighbourhood and spatial correlations occurring between adjacent territorial units (districts). The analysis showed that in the years 2012–2021 there was an increase in the number of occupational therapy workshops. During this period, 57 new institutions were established, which is 7.8% of their total number. However, the rate of this growth was slow and did not exceed 2% in comparison to 5% in the years 2000–2006, and more than 10% in the 1990s. It was also lower than the dynamics of growth in the number of individuals benefiting from workshop activities, which amounted to 17% in the investigated period. It has been demonstrated that the distribution of occupational therapy workshops as well as participants of the activities are highly spatially concentrated, which is manifested in the location of about 50% of the institutions and the concentration of nearly half of the participants in five voivodeships. Concurrently, in 2021 the largest number of participants per one institution (49 persons) was noted in Podkarpackie (Sub-Carpathia) and Śląskie (Silesia) Voivodeships, whereas the highest increase in the indicator in the investigated years was observed in Podkarpackie and Świętokrzyskie (Kielce) Voivodeships. The social availability indicator of occupational therapy workshops was found to be strongly spatially diversified, both at voivodeship and district levels. This is evidenced by coefficients of variation, which exceed 61%. It means that the availability of these institutions is unequal. The results show that spatial autocorrelation coefficients of the level of social availability of occupational therapy workshops were stable. In the investigated years, the districts with similar access to occupational therapy workshops tended to cluster, and the distribution and range of clusters with high and low values changed very little.Celem artykułu jest określenie zróżnicowania przestrzennego dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej w Polsce w latach 2012 i 2021. W pracy postawiono pytanie badawcze: czy istnieje zależność pomiędzy powiatowymi zasobami warsztatów terapii zajęciowej a ich rozmieszczeniem w Polsce? Jako zmienną do badań przyjęto wskaźnik dostępności mierzony liczbą warsztatów terapii zajęciowej przypadających na 10 tys. osób z niepełnosprawnościami. Badanie prowadzono na poziomie krajowym, wojewódzkim i w układzie powiatowym. W pracy wykorzystano metodę autokorelacji przestrzennej. Wykazano, że wskaźnik dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej charakteryzuje się zróżnicowaniem zarówno na poziomie województw, jak i powiatów, co oznacza nierównomierną dostępność do tych placówek. Z badań wynika, że współczynniki autokorelacji przestrzennej poziomu dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej były stabilne. W badanych latach występowały tendencje do skupiania się powiatów o podobnej dostępności do warsztatów terapii zajęciowej, a rozmieszczenie i zasięg klastrów wysokich i niskich wartości uległy niewielkim zmianom. Wyniki badań mogą być przydatne dla władz samorządowych i innych podmiotów przy typowaniu i podejmowaniu decyzji o lokalizacji nowych warsztatów terapii zajęciowej