Doprinos CaSA Tempus projekta obrazovanju i praksi u oblasti akvakulture

Building Capacity of Serbian Agricultural Education to Link with Society, CaSA, 544072-TEMPUS-1-2013-1-RS-TEMPUS-SMHES (2013 – 4604 / 001 - 001) is a Structural Measures (SM) project funded by EACEA (Education, Audiovisual and Culture Executive Agency) under the 2013 Call for TEMPUS projects. Priorities for this, last call of TEMPUS projects, were: Higher Education (HE) and society; training of non university teachers; and lifelong learning (LLL). The project is conceived to make necessary trainings of main players of agricultural education: university teachers (UT), agricultural vocational secondary/middle school (AMS) teachers and advisors in Agricultural advisory services; and subsequently to establish a National Repository for Agricultural education, NaRA (Poleksić et al. 2014). In such a repository all relevant content for agriculture will be placed, and NaRA will be an interactive platform since it will contain courses, classical and online that will be taken by AMS teachers and advisors. Creation of courses foreseen for NaRA is the activity prepared by trainings: in modern teaching methodology of active teaching/learning (ATL) and eLearning. These trainings were provided to UT and AMS teachers. In addition academic and communication skills were also in the list of trainings for professionals involved in agricultural education. Under “relevant content” to be placed in NaRA, a broad spectrum of data bases and information, all linked to modern and sustainable practice in all areas of agriculture is identified: scientific and professional journals published by agricultural faculties participating CaSA, Proceedings and Books of Abstracts from meetings organized by these faculties, reports from national projects supported by Ministries of Education, Science and Technological Development and of Agriculture and Environmental Protection, as well as content relevant to development of professional skills - academic, teaching, communication, and management. There are 13 partner institutions in CaSA: 5 Universities (4 state and one private), the Association of Agricultural Middle Schools, the Institute for Science Application in Agriculture, 2 training organizations, the Ministry of Education (ME), and 3 EU partners Universities (Timisoara, Maribor and Foggia). The project is coordinated by the University of Belgrade. CaSA consists of 11 work packages that include: trainings; equipment purchase; establishment of NaRA, both construction of the virtual platform and its functionalities; NaRA Advisory Board establishment, courses creation, implementation and submission for accreditation/certification; and finally compulsory work packages: quality assurance - QA, dissemination and project management.Izgradnja kapaciteta srpskog obrazovanja u oblasti poljoprivrede radi povezivanja sa društvom (CaSA) 544072-TEMPUS-1-2013-1-RS-TEMPUS-SMHES (2013 – 4604 / 001 - 001) je projekat iz grupe Strukturnih Mera (SM) finansiran od strane EACEA (Izvršna agencija za obrazovanje, medije i kulturu) u pozivu za TEMPUS projekte iz 2013. godine. Prioriteti za poslednji poziv za TEMPUS projekte su bili: visoko obrazovanje i društvo, obuka ne- univerzitetskih nastavnika i celoživotno učenje (lifelong learning, LLL). Projekat je osmišljen da obezbedi neophodne obuke glavnih aktera poljoprivrednog obrazovanja : univerzitetskih nastavnika (UT), nastavnika stručnih predmeta u srednjim poljoprivrednim školama (AMS) i savetodavaca u poljoprivrednim stručnim savetodavnim službama (PSSS). Nadalje, predviđeno je osnivanje Nacionalnog repozitorijuma za poljoprivredno obrazovanje, NaRA (Poleksić et al. 2014). U takvom repozitorijumu/riznici znanja će biti smešteni i dostupni svi, za poljoprivredu, relevantni sadržaji. NaRA će biti interaktivna platforma jer će, osim dokumenata sadržati i kurseve, klasične i onlajn, koji će biti na raspolaganju nastavnicima i savetodavcima. Kreiranje kurseva predviđenih za NaRA je aktivnost pripremljena kroz obuke za savremene metode aktivnog učenja/nastave i e–učenja za univerzitetske i nastavnike srednjih škola. Takođe, akademske i komunikacione veštine su uključene u obuke za profesionalce u poljoprivrednom obrazovanju. Pod «relevantnim sadržajem« koji će biti pohranjen na NaRA podrazumeva se čitav spektar dokumenata - baza podataka i informacija vezanih za savremenu i održivu praksu u svim oblastima poljoprivrede, kao što su: naučni i stručni časopisi koje izdaju poljoprivredni fakulteti učesnici CaSA projekta, zbornici radova i apstrakata skupova koje pomenuti fakulteti organizuju, izveštaji nacionalnih projekata koje finansira Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja i Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine, kao i sadržaji relevantni za razvoj profesionalnih veština – akademskih, učenja/nastave, komunikacijskih i upravljačkih. U projektu CaSA učestvuje 13 partnerskih institucija: 5 univerziteta (4 državna i 1 privatni), udruženja srednjih škola područja rada poljoprivrede, proizvodnje i prerade hrane, Institut za primenu nauke u poljoprivredi, 2 organizacije koje obavljaju obuku, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja i 3 partnerska univerziteta iz EU (Maribor, Temišvar i Foggia). Projektom rukovodi Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet. CaSA ima 11 radnih paketa koji uključuju: obuke, nabavku opreme, uspostavljanje NaRA (stvaranje virtuelne platforme sa onlajn kursevima i širokom bazom podataka), osnivanje Savetodavnog Odbora NaRA, kreiranje kurseva, njihova implementacija i podnošenje kurseva za akreditaciju/sertifikaciju i na kraju obavezne radne pakete: obezbeđenje kvaliteta, diseminacija rezultata projekta i upravljanje projektom

Tempus CaSA Project – A Sustainable Tool for Knowledge and Innovation Transfer in Animal Sciences

Although regulated by law and other policies knowledge transfer in animal sciences (zootechnics) is rather limited after students’ graduation from the Faculty of Agriculture. There is a lack of courses for professional development of teachers from agricultural middle schools, including those teaching subjects in animal sciences. There is as well a need of permanent improvement and upgrading of courses and trainings created for advisors in agricultural advisory services. The TEMPUS CaSA project objective is to contribute to the improvement of agricultural education to meet the needs of Serbian society. CaSA foresees: upgrading quality and availability of vocational agricultural education by strengthening professional and pedagogical competences of educators (University teachers, secondary school teachers, advisors) and creation of the repository for courses and additional contents important for agricultural education. Improvement of agricultural education will be achieved by introducing trainings in active teaching learning (ATL), communication skills, e-learning, together with newest knowledge emerging from research activities incorporated in vocational courses. Creation of the National Repository for Agricultural Education (NaRA), will enable networking of all stakeholders in agricultural education and assure sustainability. In addition, among 13 project partners, the Ministry of education is a compulsory partner for Structural Measures TEMPUS projects. This is important for recognition of the National repository by relevant state authorities. Online courses and teaching material, live stream trainings, results from the research projects, and different data bases will be available in NaRA after project life-time

Unapređenje održive akvakulture – projekat “ROSA”

ROSA is part of the European FP7 projects, and is realized at the Faculty of Agriculture, University of Belgrade. Project partners are The Institute of Aquaculture Research - AKVAFORSK from Norway (now under new research group called NOFIMA - MARIN) and Research Institute for Fisheries, Aquaculture and Irrigation - HAKI from Hungary. The main concept of the project ROSA is reinforcement of the S&T capacities in Aquaculture in Serbia and Western Balkan through support to the improvement of carp breeding technology concomitant with reduction of pollution of fish pond environment, by upgrading both human and material resources for research in sustainable fish production. The overall objective of the three years project is to strengthen education programs in animal science with new knowledge in fish nutrition, fish breeding, management and molecular biological methods used in biological research. In the ROSA project accomplishment of tasks is carried out through five work packages: WP 1 - Project Management and Coordination; WP 2 - Human resources reinforcement; WP 3 - Reinforcement of material resources; WP 4 - Reinforcement of knowledge in aquaculture and WP 5 - Promotion and dissemination

Active Teaching/Learning at Faculty of Agriculture – 10 Years of Experience

The course in active teaching/learning (ATL) together with the method of lecture assessment by sequential analysis was developed by a pioneering group of experts from the Institute of Psychology. It was developed further and improved by adding research skills, aspects on quality assessment and examination procedures, relevant drama skills and techniques for interactive e-learning. The modules which we developed and implemented at Faculty of Agriculture several times in last 10 years had an impact on the quality of teaching of teachers as well as positive consequences to the student success

Histologija jetre i variranje površine jedara hepatocita pastrmke gajene u kaveznom sistemu

U hidroakumulacionom jezeru ”Bočac” gajena je kalifornijska pastrmka (Oncorhynchus mykiss, Walbaum, 1792) u dva odvojena eksperimenta u trajanju od po 90 dana – jedan u periodu jesen – zima, a drugi u periodu proleće – leto. Pastrmke su hranjene sa šest različitih komercijalnih hraniva i ispitivan je njihov uticaj na histološku gradju jetre riba. U eksperimentu je preovladavala normalna histološka građa jetre, a malobrojne histopatološke promene koje su uočene se mogu pripisati periodu godine i sastavu hrane. Kvantifikacija rezultata je pokazala da se sa rastom temperature vode i količine hrane kojom su ribe hranjene, prosečna površina jedara hepatocita povećava, dok se sa opadanjem temperature i količine hrane prosečna površina jedara hepatocita povećava, nezavisno od tipa hrane koja je korišćena

Uticaj količina hrane na prirast šaranske mlađi u tankovima

Šaran se gaji u sva tri sistema: ekstenzivni, poluintenzivni i intenzivni. Za razliku od ekstenzivnog gde je prirast ribe isključivo zavistan od prirodne hrane, poluintenzivni i intenzivan sistem gajenja riba su bazirani na delimičnoj, odnosno potpunoj zavisnosti od dodatne hrane. Kako tokom sezone gajenja, prirodna hrana u ribnjacima sa poluintenzivnim sistemom ima veoma izražen sezonalni karakter, u periodu sa optimalnim temperaturama za rast šarana (od sredine juna pa do kraja avgusta) prirast je u najvećoj meri zavistan od vrste i količine dodatne hrane. Sa ekonomskog, ali i ekološkog aspekta važno je obezbediti hranu koja će rezultirati niskim koeficijentom konverzije, visokim tempom rasta, dobrim zdravstvenim stanjem gajenih riba, visokim kvalitetom finalnog proizvoda, tj. ribljeg mesa i što manjim opterećenjem vodene sredine organskim materijama, fosforom i azotom. Od velike važnosti je i obezbeđivanje adekvatne količine dodatne hrane, odnosno ne dozvoliti da količina hrane bude manja od potreba gajene ribe, ali i ne preterati sa količinom koja od strane riba neće biti racionaln iskorišćena i time smanjiti profitabilnost gajenja riba. U cilju određivanja optimalnog procenta hrane u odnosu na ihtiomasu gajene mlađi šarana urađen je ovaj rad. Eksperiment je realizovan u Centru za ribarstvo i primenjenu hidrobiologiju, Poljoprivrednog fakulteta, Univerziteta u Beogradu tokom 90 dana. Za prihranu šaranske mlađi korišćena je ekstrudirana hrana sa 38% proteina i 8% masti proizvođača Vetrinarski zavod «Subotica», veličine peleta 2 mm. Eksperiment je realizovan u 4 tretmana sa po 3 ponavljanja. Tretmani su se razlikovali po procentualnom učešću količine hrane u odnosu na ihtiomasu u tanku na početku svakog tridesetodnevnog perioda. U prvom tretmanu je dnevni obrok riba 2%, u drugom 3%, u trećem 4%, dok su ribe u tretmanu četiri hranjene sa 5% hrane u odnosu na ihtiomasu. U svaki od 12 nezavisnih tankova nakon perioda adaptacije, nasađeno je po 40 jedinki šarana, prosečne mase 6,41 do 6,47 g. Hranjenje riba je obavljano svakodnevno upotrebom hranilica sa trakom. Na osnovu prosečnih masa riba po periodima i na kraju eksperimenta, statističkom analizom je ustanovljeno da postoje vrlo značajne razlike u prirastu u zavisnosti od dnevnog obroka. Ribe hranjene sa 5% hrane u odnosu na ihtiomasu ostvarivale su statistički značajno veći prirast u odnosu na ribe hranjene sa 2, 3 i 4% hrane. Korišćenjem ovog rezultata se otklanja dilema koja je količina hrane za prihranu gajene šaranske mlađi optimalna tokom gajenja šaranske mlađi u prvoj godini. Pored najboljeg prirasta, šaranska mlađ hranjena sa 5% hrane je imala i najbolji faktor kondicije, specifičnu stopu rasta, kao i termalni koeficijent rasta. U odnosu na ribe hranjene sa 3 i 4% hrane, mlađ hranjena sa 5% je imala nešto veći koeficijent konverzije (za oko 10%), međutim imajući u vidu značajnu razliku u prirastu između svake od 4 hrane, ovo povećanje koeficijenta konverzije je ekonomski opravdano

Dobrobit riba iz ugla potrošača u Srbiji (preliminarni rezultati)

Dobrobit farmskih životinja, među kojima su i ribe, u svetu je poseban značaj dobila u toku poslednje decenije, uz podršku odgovarajućih zakona i propisa kojima su definisani standardi u vezi uslova gajenja, transporta i klanja. Napori koji se ulažu u razvoj i unapređenje proizvodnje i poboljšanje kvaliteta ribljeg mesa u Srbiji takođe nameću potrebu da se obezbedi i visok nivo dobrobiti farmski gajenih riba. Ovo preliminarno istraživanje imalo je za cilj prikupljanje i analizu podataka o informisanosti i zainteresovanosti javnosti u Srbiji za zaštitu dobrobiti riba. U tu svrhu, upitnike je anonimno popunilo 235 punoletnih lica sa teritorije Republike Srbije. Dobijene informacije mogu da posluže i za određivanje optimalnog obima uzorka za buduća ispitivanja. Statistička analiza strukture odgovora ispitanika u odnosu na njihove demografske, ekonomske i druge karakteristike izvršena je uz pomoć hi-kvadrat testa. Rezultati testiranja ukazuju da se odgovori značajno razlikuju u zavisnosti od nivoa obrazovanja, visine mesečnih primanja i mesta stanovanja ispitanika. Osim na pitanje „da li su upoznati da u svetu postoje propisi u vezi dobrobiti riba u toku uzgoja, transporta i klanja“ (pitanje 4), anketirani su na ostala pitanja u vezi dobrobiti (2,3,5 i 6) najčešće odgovorili potvrdno. Prema rezultatima, najčešće ispitanici sa višim i visokim obrazovanjem poznaju i razumeju termin “dobrobit životinja” (79,07%), kao i postojanje propisa u svetu o zaštiti dobrobiti životinja (49,61%). S druge strane, nezavisno od nivoa obrazovanja, najveći deo anketiranih češće bi kupovao ribu ili proizvode od ribe proizvedenu u uslovima u kojima se maksimalno poštuju životne potrebe riba i štiti njihova dobrobit (63,83%), a spreman je i da za to plati i više ukoliko je potrebno (57,87%). O dobrobiti životinja bili su bolje informisani ispitanici sa mesečnim neto ličnim prihodom većim od 40000 dinara (tj. primanjima iznad republičkog proseka) u odnosu na one sa manjim prihodima (76,98% : 56,88%). Ispitanici sa većim primanjima pokazali su i veću spremnost da češće kupuju ribu i proizvode od ribe uz saznanje da su proizvedeni u uslovima poštovanja dobrobiti (68,25% : 58,72%). Većina ispitanika iz gradskih i seoskih naselja (69,38% iz gradova sa više od 100.000 stanovnika – Beograd, Novi Sad, Niš i Kragujevac, i 66,67% iz manjih gradova; 59,26% iz seoskih naselja) smatra da je potrebno zaštititi dobrobit farmski gajenih riba, a spremni su i da plate više za bolji kvalitet, koji je omogućen gajenjem ribe uz poštovanje principa dobrobiti (57,50% iz velikih gradova; 68,75% iz manjih gradova i 40,74% iz seoskih naselja). Uzimajući u obzir sve rezultate, može se reći da među potrošačima u Srbiji postoji zainteresovanost za zaštitu dobrobiti farmski gajenih riba, što ukazuje na značaj ove teme. Takođe, bolja informisanost javnosti može da doprinese intenzivnijim zahtevima za ribom boljeg kvaliteta i stvaranju realne potrebe za unapređenje uslova gajenja, čime se pruža mogućnost za dalja istraživanja u ovoj oblasti

Feed Quantity Effect on Carp Juveniles’ Plasma Protein and Immunoglobulin Levels

Plasma protein and immunoglobulin (Ig) levels in fish can be influenced by stress reaction, caused by some nutritional factors. This paper shows effects of different feed quantity on total protein and total Ig levels in blood of common carp (Cyprinus carpio) juveniles exposed to chronic stress conditions. The study was carried out in a recirculation aquaculture system (RAS) during 96 days. Carps (initial weight 6.43±0.02 g) were distributed into four groups in three replicate tanks, 40 fish per tank. The groups were formed according to the feed quantity applied: 2, 3, 4 and 5% of commercial extruded mixture in relation to the ichthyomass (i.e. groups I, II, III and IV respectively). According to the results, the mean values of total plasma proteins and Ig were highest in group IV and the lowest in group II (p<0.05). Total protein levels were influenced by feed quantity (p<0.05), and sampling time (p<0.001). Total Ig levels were influenced by duration of the experiment i.e. sampling time (p<0.001). In all groups the mean values of plasma proteins after two month of the experiment was increased (p<0.01), and the mean values of Ig in less fed groups I and II (p<0.05 and p<0.01, respectively). Total plasma proteins and Ig were not significantly affected by water quality parameters only in the group fed 2% of feed (group I). Significant positive correlation between total proteins and Ig was determined in each experimental group (p<0.01). In terms of reducing stress and ensuring welfare in carp juveniles, applied feed amount should match to the length of fish growing in the fish tanks, stocking density and capacity of the system for efficient water purification

Multidisciplinary Approach in the Implementation of ATL Methods in Teaching of Animal Sciences I. Presentation of Scenarios

One of the problems Serbian HE faces is summing up of knowledge thaught in different courses and its application in real life by professional decision making. In order to give an example of possibilities of interactive teaching methodology and contribute to the transformation of students from knowledge recipients to knowledge co-constructors, a set of scenarios for a multidisciplinary approach in teaching/learning is presented. The set consists of 4 scenarios for knowledge refreshment followed by a final workshop – a debate similar to the real life situation. A multidisciplinary approach to the topic of aquaculture development, water and fish quality in aquaculture is presented in this case. By participating interactive classes and a debate, 4 year students in animal sciences work in groups to exercise solving problems, to make professional decision, and develop other professional and generic skills. This paper presents the result of the process of development o scenarios for such exercise and results of the exercise will be presented in another paper (Part 2)