Τα χωρικά οράματα του γραφείου Δοξιάδη για την μετααποικιακή Αφρική: το αγροτικό σε ανάπτυξη

This thesis examines the genealogies of rural planning in Constantinos Doxiadis’ thinking and Doxiadis Associates practice—from the Greek Reconstruction all the way to postcolonial Africa—exposing an under-studied theme both in the scholarship of Doxiadis and post-war architectural historiography. By focusing on the ‘rural’ this thesis creates a privileging perspective that enriches the knowledge on Doxiadis and Doxiadis Associates beyond the well-established historiographies that portray Doxiadis as the epitome of the modernist ‘urban’ planner. Firstly, the study examines Doxiadis’ first planning experiment from his leading position as the Undersecretary for Reconstruction in Greece, where he placed rural resettlement as a priority in assisting recovery from the destructions of the Second World War, the restoration of the agricultural production and the socio-political integration of the rural population amidst the country’s Civil War (1947-1949). Secondly, it analyses Doxiadis Associates’ 1950s-rural development project in Greater Mussayib in Iraq, where the firm promoted social and technical infrastructures as key for shaping productive agricultural landscapes and the integration of rural communities into broader regional and national networks. Finally, it sheds light to the firm’s visions for regional networks in rural Zambia in the mid-1960s’ and the planning of standardised settlement patterns as a vehicle to achieve more ‘balanced’ relations between cities and countryside and to advance social, economic and cultural change in rural areas.Through a systematic study of multiple archival sources, and theoretical approaches that cross boundaries of critical architectural historiography, transnational cultural studies, postcolonial theory and geographical/spatial perspectives, this thesis introduces critical and transnational perspectives in the global histories of modern architecture in and beyond the Cold War while adding nuances to development histories and studies. Moreover, this thesis’ emphasis on postcolonial Africa highlights a particularly appealing–yet largely under-studied–field of research. This calls for further theoretical and historical elaborations on spatial visions beyond the rural-urban divide, the shaping of rural landscapes, and the governmentalities of the rural in and beyond postcolonial Africa.Η διατριβή εξετάζει τις γενεαλογίες του σχεδιασμού αγροτικού χώρου στην σκέψη του Κωνσταντίνου Δοξιάδη και στην πρακτική του Γραφείου Δοξιάδη—από την Ελληνική Ανοικοδόμηση μέχρι την μετααποικιακή Αφρική—αναδεικνύοντας μια αδιερεύνητη θεματική τόσο στην μελέτη του Δοξιάδη όσο και στην μεταπολεμική αρχιτεκτονική ιστοριογραφία. Εστιάζοντας στο ‘αγροτικό' η συγκεκριμένη μελέτη διαμορφώνει μια προνομιακή οπτική η οποία εμπλουτίζει την ερευνητική γνώση πηγαίνοντας πέρα από τις εδραιωμένες ιστοριογραφικές μελέτες οι οποίες αντιλαμβάνονται τον Δοξιάδη ως κατ' εξοχήν παράδειγμα μοντέρνου πολεοδόμου. Αρχικά, η διατριβή εξετάζει το πρώτο σχεδιαστικό πείραμα του Δοξιάδη, από τη θέση του Υφυπουργού Ανοικοδόμησης στην Ελλάδα, στο οποίο προώθησε την αγροτική επανεγκατάσταση ως κύρια προτεραιότητα για την αποκατάσταση από τις καταστροφές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, την ανάκτηση της γεωργικής παραγωγής και την κοινωνικο-πολιτική ενσωμάτωση του αγροτικού πληθυσμού εν μέσω του Ελληνικού Εμφυλίου (1947-1949). Δεύτερον, αναλύει το σχέδιο για την αγροτική ανάπτυξη στο Mussayib στο Ιράκ, στο τέλος του 1950, όπου το Γραφείο Δοξιάδη προώθησε κοινωνικές και τεχνικές υποδομές για την δημιουργία παραγωγικών αγροτικών τοπίων και την ενσωμάτωση των αγροτικών κοινοτήτων σε ευρύτερα περιφερειακά και εθνικά δίκτυα. Τέλος, φωτίζει τα οράματα του Γραφείου Δοξιάδη, στα μέσα του 1960, για περιφερειακά δίκτυα οικισμών στην αγροτική Ζάμπια ως στρατηγική για την δημιουργία ‘ισορροπημένων’ σχέσεων μεταξύ πόλης και επαρχίας και για την προώθηση κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμών μετασχηματισμών στις αγροτικές περιοχές.Μέσα από μια συστηματική ανάγνωση πολλαπλών αρχειακών πηγών σε συνδυασμό με θεωρητικές προσεγγίσεις που διασταυρώνουν την κριτική αρχιτεκτονική ιστοριογραφία, διεθνικές πολιτισμικές σπουδές τη μετααποικιακή θεωρία και κριτική γεωγραφία, αυτή η διατριβή εισάγει κριτικές και διεθνικές προοπτικές στις ιστορίες της μοντέρνας αρχιτεκτονικής εντός και πέρα από τον Ψυχρό Πόλεμο ενώ συμβάλει και στις ιστορίες και θεωρίες της ανάπτυξης. Τέλος, η έμφαση αυτής της μελέτης στην μετααποικιακή Αφρική αναδεικνύει ένα ιδιαίτερα σημαντικό–αν και αδιερεύνητο–πεδίο αρχιτεκτονικής έρευνας. Αυτό το πεδίο, προσκαλεί σε περαιτέρω ιστορικές και θεωρητικές αναλύσεις χωρικών οραμάτων πέρα από το δίπολο αστικό-αγροτικό, διαμορφώσεις αγροτικών τοπίων, και λογικές διακυβέρνησης αγροτικών χώρων εντός και πέρα από την μετααποικιακή Αφρική.