Markomanowie i Kwadowie w systemie „państw” klientelnych Imperium Romanum

Pomysł na przygotowanie tej monografii pojawił się w związku z chęcią podsumowania bogatego dorobku naukowego samodzielnych pracowników nauki Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Publikacja ma na celu ukazanie eksperckiego potencjału tego zespołu, który zajmuje się bardzo szerokim spektrum międzynarodowych problemów politycznych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Interdyscyplinarność jest traktowana jako ważny atut prowadzonych przez nas badań politologicznych oraz kulturowych. Jest ona jednocześnie wyrazem konsekwentnego dążenia do posługiwania się nowoczesnymi metoda mi naukowymi, łączącymi harmonijnie wiedzę z zakresu nauk społecznych, humanistycznych i ekonomicznych. Autorzy w swoich opracowaniach podjęli zarówno szczegółowe wątki związane z wyzwaniami strategicznymi występującymi w wybranych regionach świata, jak też bardziej uniwersalne rozważania nad warsztatem badawczym naukowca zajmującego się międzynarodowymi studiami politologicznymi i kulturowymi.System państw — klientów Imperium Romanum miał za zadanie ochronę granic i integralności prowincji rzymskich przed najazdami dalej mieszkających barbarzyńców. Artykuł porusza wymienioną problematykę na przykładzie dwóch ościennych plemion germańskich Markomanów i Kwadów, których władcy pełnili rolę rzymskich klientów w w. I–III n.e. Autor stara się ponadto wyjaśnić zarówno genezę systemu klientelnego, jak i jego upadek.The system of cliental states of the Roman Empire had as its aim the protection of borders and integrity of Roman provinces against the raids of barbarians inhabiting more remote territories. The paper deals with the above problematics focused on the example of two neighbouring tribes: Marcomanni and the Quadi, whose rulers fulfilled the role of Roman clients in I–III centuries. The author strives, moreover, to explain both the genesis of the cliental system itself and its downfall

Marcus Valerius Maximianus: the Hero of the Marcomannic Wars

The article provides a reconstructed biography of an outstanding Roman, M. V. Maximianus who became famous for his many heroic deeds in the period of the so-called Marcomannic wars. The reconstruction is undertaken on the basis of two sources of major importance, both of them inscriptions. The first of them was discovered in today’s Slovak town of Trenčin, the other in Zana in Algieria. Significantly, their content is mutually enriching and complementary. A pretext for the discussion was the conversation with the Jubilarian on the authenticity of the character of Maximus created by Russel Crowe in the film “Gladiator”, contrasted in the article with the historical figure of Maximianus.Artykuł stanowi zrekonstruowany życiorys jednego z wybitnych Rzymian o imieniu M. V. Maximianus, który wsławił się licznymi bohaterskimi czynami w okresie tzw. wojen markomańskich. Podstawą dla dokonania tej rekonstrukcji były dwa źródła o kapitalnym znaczeniu, oba mające postać inskrypcji. Pierwszą z tych inskrypcji odkryto w dzisiejszym słowackim Trenczynie, drugą w Zanie na terenie Algierii. Co istotne ich treść wzajemnie się wzbogaca i uzupełnia. Pretekstem do podjęcia tematu była dawno odbyta rozmowa autora z Jubilatem, w której obaj zastanawiali się nad autentycznością kreowanej przez Russella Crove postaci Maximusa bohatera filmu „Gladiator”, który w artykule został skonfrontowany z postacią wymienionego wyżej historycznego Maximianusa

Historia i prahistoria nieistniejącej już dziś wsi Kuców

Treść artykułu stanowi historia i prahistoria nieistniejącej już wsi Kuców, znajdującej się dawniej w gminie Kleszczów, nieopodal miasta Bełchatowa. Właśnie to sąsiedztwo z wielką kopalnią odkrywkową węgla brunatnego „Bełchatów” przyniosło jej zagładę. Rozrastający się areał kopalniany doprowadził bowiem do tego, że jeszcze przed 1991 r. trzeba było wywłaszczyć i ewakuować tamtejszych mieszkańców, a w 1993 r. wszelkie ślady materialne ich egzystencji bezpowrotnie zniknęły. Tym niemniej opisywana wieś kucowska mogła się pochwalić bogatą, sięgającą średniowiecza historią, a także wydobytą przez łopaty archeologów, nie mniej imponującą prahistorią. Wszakże miejsce to, z pewnymi, dłuższymi i krótszymi przerwami, eksploatowano rolniczo już od epoki neolitu, kontynuując tę działalność przez epokę brązu i okres rzymski. Tak też było do lat 90. XX w. Przesłanki badawcze, które o powyższym zaświadczają są niżej przez obojga autorów skrupulatnie analizowane

The Danubian group of the Przeworsk culture in the light of archaeological material

A considerable part of the materials of the Macromannic-Quadian culture circle, dated to the second century AD, can be unquestionably linked with the Przeworsk culture. Finds of Przeworsk character (Fig. 2) occur mainly in Moravia and in lesser numbers in southwestern Slovakia and north-eastern Austria (Fig. 1). Their presence in the areas in question has so far been interpreted (cf. footnote 1) as a result of far-flung intertribal exchange or as an effect of local (Marcomannic-Quadian) production inspired by Przeworsk models. According to this author, such interpretation is contradicted by the character and kind of the artifacts in question. Most of them (pottery, fibulae, spurs or parts of belts) are distinguished neither by the material they were made of nor by their esthetic qualities and thus they do not have attributes usually linked with „imports”. This concerns primarily pottery which is average and by its very nature not transportable. Moreover, the Przeworsk finds occuring in graves (cf. cataloque) form definite sets which are peculiar to the Przeworsk culture alone. From all this it seems reasonable to infer that the occurrence of the above mentioned artifacts on the Middle Danube could not have taken place without the participation of the „Przeworsk” human factor. Accordingly, the presence in the area in question of a considerable group of newcomers from beyond the Sudeten-Carpathian Mountains should be taken into account. The earliest Przeworsk materials discovered on the Middle Danube indicate that the newcomers appeared in the first two decades of the 2nd century AD, and stayed in their new homeland et least to the end of that century. Moreover, it should be noted that the earliest phase of the Danubian settlement of the Przeworsk culture (developed phase B2 - about 110/120-150/160 AD) is far better documented by archaeological materials that the later phase (phase Bj/C, about 150/160-200/210 AD). The latter is distinctly on the wane, this being doubtless due to the Marcomannic wars (166-180 AD), within the orbit of which the areas in question were located. An attempt is made to answer the question: which area of the Przeworsk culture could the human groups that settlet on the Middle Danube have come from? The survey of the categories of finds (eg fibulae - Figs. 3-5, parts of belts, spurs etc.) point fairly clearly to the western and central areas of the Przeworsk culture, and more precisely to the basins of the Upper Odra and Upper Warta as the starting point of the hypothetical migration.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 dofinansowane zostało ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

Fibulas from the cemetery of the Przeworsk culture in Wólka Domaniowska near Radom

The fibulas found at the cemetery in Wólka Domaniowska make a large and highly diversified collection. It consists of 29 specimens (together with the ones preserved in fragments) belonging to 15 different types. The fibulas type M according to J. Kostrzewski are the most numerous and the oldest in the set. 11 specimens of these fibulas were found in 10 graves (Tabl. 1-4, 6-12). As it was revealed during the latest research by T. Dąbrowska, these forms should be dated back from the phase A2/A3 to A3 of the Younger pre-Roman period. The interesting fibula Írom the grave 57 (Tabl. I, 13) dates back to the transitory period from the Early pre-Roman to the Younger Roman period (the phase Aj/B,). The fibula can be classified as the type 0 according to Kostrzewski and it probably comes from the Marcomanic Bohemia. The fibula type A.67 (Tabl. I, 14) uncovered in the grave 106 presumably comes from the same territory as the above-mentioned one. This type, numerously appearing in the Roman Danubian provinces, are the basic determinant of the absolute chronology of the beginning of the Roman influences (phase B,J in the territory of the Central Europe Barbaricum. The exemplar unconvered in the grave 12, and known as the type A.68 (Tabl. II, 1) is a form developed from the type A.67. However it should be recognized as a local product (the Przeworsk culture craft). Two similar trumpet fibulas (the type 1 according to T. Liana) being a typical product of the Przeworsk culture workshops were found in the grave 22 (Tabl. II, 2) and 66 (Tabl. II, 3). They date back to the end of the phase B,. The fragment of the so called eye-shaped fibula (Tabl. II, 8) from the grave 54 is no earlier than from the subphase Bu. A large number of the fibulas (specimens) in the cemetery, such as the type: A.148 (Tabl. II, 9), A.38-39 (Tabl. II, 4-5) and the so called Leonów type (Tabl. II, 6) are representants of the fully-developed phase B2. The fibula deriving from the strongly profiled fibulas (Tabl. II, 4) found in the grave 40 is typologically younger. However its coexistence with the type A.38-39 which is precisely dated make us to accept the fact that it was contemporary with the latter. The interesting bronze fibula, being a Roman provincional import, was found in the cemetery (Tabl. II, 11). It is classified as a plated, enamelled exemplar of the group A according to S. Thomas, which she dates from the end of the 2nd to the beginning of the 3rd century AD. The Polish territory got this type of fibulas from the South, i.e. from the Roman Danubian provinces but they provenance may indicate some further lands situated at the Lower Rhine. Many enamel workshops are proved to have existed there. The exemplar type A.162 found in the rich cinerary grave 101 (Tabl. II, 13) is the youngest among the fibulas uncovered in the cemetery. The specimens of this type, i.e. having a cross-bow construction of their springs are well known from the Wielbark and the Čemjachov cultures territory, as well as, from the Lower Elbe. On the other hand they are scarcely found on the Przeworsk culture terrain, and if so, their chronology is limited to the beginning of the Late Roman period.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 dofinansowane zostało ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę