Uticaj demografskog starenja na održivost javnih finansija u Srbiji

Starenje stanovništva je globalni fenomen bez presedana u istoriji čovečanstva sa implikacijama u svim sferama života. Sa ekonomskog aspekta, starenje stanovništva se nameće i kao jedan od najvećih izazova modernog vremena, jer se kao posledica takvih globalnih demografskih tendencija javlja dugoročno uvećanje broja penzionera, što negativno utiče na održivost javnih penzijskih sistema finansiranih po principu međugeneracijske solidarnosti, koji predstavljaju stub penzijskih sistema evropskih država. U ovom radu, analizirana je problematika demografskog starenja i penzionih sistema u kontekstu održivosti javnih finansija u Srbiji. Osnovni cilj analize predstavlja dugoročno projektovanje penzijskih izdataka kao udela u bruto domaćem proizvodu (BDP), što je indirektno postignuto preko modeliranja prosečnih penzijskih izdataka, jer ova varijabla u sebi inkorporira i rast mase penzijskih izdataka i rast broja penzionera kao posledice demografskih trendova i bolje reflektuje stvarni rast rashoda za penzije. Na osnovu ulaznih parametara u modelu (projekcije realnog rasta BDP-a, projekcije radno neaktivne populacije starosti 65 i više godina, te pretpostavki o stopi rasta prosečnog penzijskog izdatka), formirana su tri scenarija penzijskih izdataka (kao procenta BDP-a) za period 2010-2050. Rezultati analize ukazuju da postoji fiskalni prostor da se u dugom roku ostvari realni rast penzija uz smanjenje ukupnih izdataka za penzije u bruto domaćem proizvodu, ali da predloženi način indeksacije penzija u okviru penzijskih reformi može biti problematičan u ostvarivanju ovih ciljeva

Design of dermal electrospun replacement

Background and Purpose: This study is related to the design of advanced dermal scaffolds (non-woven fibrous mats) to provide multifunctional properties. Materials and Methods: The nanofibre fabric from poly (ε-caprolactone) (PCL) solutions in acetone were produced by electrospinning. Based on SEM and its stochastic fibre characterization, equivalent fabric was generated by computer. Fibres network was created by random deposition of elastic straight segments within a representative volume element (RVE).Elastic and permeability properties determined experimentally and numerically. Results: The fibres diameter produced fibrous structure depends on solution concentration and electric field, what have been identified by surface response methodology. Effective Young’s modules for fibrous network measured and predicted by numerical model depend on fibres density and fibres diameter. Calculated data for permeability and pore distributionwere compared with models for fibrous media with acceptable error level. Conclusions: Effective elastic and permeability properties are determined by separate computational models. The scaffold multiscale behaviour is commented with multiphysic design procedure

Uticaj demografske krize na obrazovni sistem Srbije

Smanjenje i starenje populacije su dve jasno identifikovane karakteristike savremene Srbije. Iz demografske perspektive, nastavak ovih trendova je izvesan na veoma dug rok. Iako se kao najozbiljnije posledice demografske krize uglavnom apostrofiraju ugroženost sistema socijalne zaštite i poremećaji na tržištu rada, višedecenijski nizak fertilitet najviše je potkopao starosnu strukturu Srbije upravo u školskom uzrastu. U poređenju sa radnom snagom, demografski oporavak ovog segmenta populacije na kraći i srednji rok prevashodno zavisi od oporavka fertiliteta. No, čini se da je porast fertiliteta daleko veći izazov za društvo Srbije od potencijalne migracione tranzicije povezane sa očekivanom društveno-ekonomskom transformacijom zemlje. Rezultati simulacija populacione dinamike Srbije u narednim decenijama ukazuju da će obrazovni sistem biti suočen sa ozbiljnim izazovima prouzrokovanim nepovoljnim demografskim tendencijama, što se posebno može odraziti na dostupnost i kvalitet obrazovanja u naglašenim depopulacionom oblastima zemlje

U susret regionalnoj depopulaciji u Srbiji

Glavni cilj ove knjige bio je da razmotri srednjoročne (2018-2050) efekte potencijalne primene nedavno usvojenih mera politike u oblasti stimulacije rađanja u Srbiji kao i efekte očekivanih socijalno-ekonomskih promena povezanih sa pristupanjem zemlje EU. U tu svrhu proizveli smo i protumačili projekcije stanovništva na nivou upravnih oblasti koje su imale za cilj prevazilaženje poznatih metodoloških nedostataka zvaničnih podnacionalnih projekcija. Referentni scenario očekivanog demografskog razvoja nije podrazumevao efekte populacione politike, već se zasnivao na teorijsko-empirijskim modelima mogućih promena u komponentama populacione dinamike. Za razliku od ovog „očekivanog“ scenarija, optimistični je podrazumevao ostvarivanje ciljeva definisanih Strategijom podsticanja rađanja iz 2018, koji pretpostavljaju značajan porast fertiliteta u odnosu na uočene dugoročne tendencije. Predviđeno smanjenje broja stanovnika Srbije, verovatno za skoro trećinu do sredine veka, prva je poruka ove studije kreatorima politika. Štaviše, dva južna regiona izgubila bi skoro polovinu svog stanovništva, dok bi neke oblasti na istoku doživele još dramatičniji gubitak stanovništva. Knjiga je ukazala da je veličina regionalne i subregionalne depopulacije kojoj se Srbija približava, čak i u optimističnom scenariju povećanja ukupne stope plodnosti, daleko alarmantnija od već ozbiljne situacije na nacionalnom nivou. Štaviše, prema ovom scenariju, ponovni rast broja živorođenih može se očekivati samo u oblastima duž Dunavsko-Moravskog koridora, koji obuhvata najrazvijenija i najnaseljenija urbana središta karakterisana pozitivnim migracionim bilansom, ali ne i u pretežno manje razvijenim pograničnim područjima suočenim sa dugotrajnom iseljavanjem, koja će ostati vitalno ugrožena. Takođe smo pokazali da su zvanične projekcije stanovništva na podnacionalnom nivou u Srbiji (2011-2041), koje je izradio Republički zavod za statistiku, neargumentovano optimistične, i stoga mogu dovesti u zabludu donosioce odluka, posebno prilikom formulisanja politika usmerenih na demografske razvoj lokalnih ili regionalnih administrativnih jedinica

Dugoročne demografske implikacije niskog fertiliteta u regionu bivše Jugoslavije

Nakon raspada SFRJ, kvalitet i dostupnost demografske i migracione statistike u regionu kao celini, a posebno u pojedinim njegovim delovima, su se pogoršali, što je učinilo da izrada populacionih prognoza preraste u priličan izazov. Iako su SFRJ karakterisale značajne subregionalne razlike u početku i tempu demografske tranzicije, početkom 21. veka sve populacije u regionu odlikuje stopa ukupnog fertiliteta ispod 2,1. Cilj je razmotriti dugoročne implikacije niskog fertiliteta, te da li u tom smislu dolazi do demografske homogenizacije regiona. Poseban akcenat je na prognozama populacione dinamike do 2055, imajući u vidu pretpostavke o postepenom ulasku regiona u post-tranzicionu fazu oporavka fertiliteta, te očekivanu tranziciju ka neto imigraciji u skladu sa konceptom migracionog ciklusa, prema kojem se Evropa dugoročno pretvara u imigracioni kontinent. Polazeći od kritičkog sagledavanja dostupnih populacionih projekcija za države regiona, rad pruža prvi metodološki i regionalno konzistentan set populacionih projekcija, koji se zasniva na modelu Ujedinjenih Nacija korišćenom za aktuelnu reviziju „Izgleda svetske populacije“. Povratak na populacioni maksimum regiona iz 1990. nije moguć ni u uslovima malo verovatnog fertiliteta iznad nivoa zamene generacija. Duž istočnog oboda EU stvara se zona depopulacije, koja je, prema modelu UN, najizraženija zona depopulacije u globalnim okvirima. Demografski pritisak starih na radni kontingent u regionu SFRJ najverovatnije će se udvostručiti već do sredine veka, što je najvažnija demografska implikacija dugotrajno niskog fertiliteta, koja, ipak, ima svoje granice. Stoga će naredne četiri decenije biti period navikavanja na novu realnost, koja u svetlu savremenog koncepta populacione politike (kvalitet pre kvantiteta) ne mora nužno biti loša