De fatsoenering van het bestaan. Consumptie in Leeuwarden tijdens de Gouden Eeuw

Onze moderne consumptiecultuur is deels gevormd in de Gouden Eeuw. De belangstelling voor duurzame goederen van waardevolle herbruikbare materialen nam in deze periode af, terwijl de vraag naar modieuze en vergankelijkere spullen toenam. Zo ontstond een cultuur waarin onderling vertrouwen minder op eergevoel en meer op goede smaak werd gebaseerd. Historicus Harm Nijboer heeft deze ontwikkelingen beschreven in zijn proefschrift. In de vroegmoderne tijd deden zich structurele veranderingen voor in het gedrag van consumenten. Het bezit van tin- en koperwerk liep sterk terug, terwijl het bezit van schilderijen, sieraardewerk en obligaties sterk toenam. Dat blijkt uit kwantitatieve analyse van boedelinventarissen uit de archieven van de gemeente Leeuwarden. Goederen werden in de loop van de zeventiende eeuw steeds minder vanwege hun restwaarde aangeschaft, concludeert Nijboer, en steeds meer vanwege hun modieuze uiterlijk, het ‘fatsoen’ zoals men dat toen noemde. En in plaats van hun vermogen aan te houden in de vorm van waardevast koper- en tinwerk, maakten Leeuwarders steeds meer gebruik van rentedragende obligaties.