نقش رؤيا در تشخيص بيماري از ديدگاه بوعلي سينا و ساير حكماي طب سنتي ايران

از ديدگاه بوعلي سينا و ساير حكماي طب سنتي ايران رؤيا به عنوان يكي از علائم تشخيصي مطرح مي‌باشد، به‌طوري كه برخي از خواب‌ها از نظر پزشكي داراي اهميت بوده و در تشخيص مزاج يا بيماري كمك ‌كننده‌اند. محتويات و جزئيات رؤياي فرد مي‌تواند گوياي وضعيت خاص جسمي و رواني وي باشد. در سوءمزاج‌ها و غلبه اخلاط، هر فرد متناسب با خلطي كه در بدنش افزايش يافته خواب‌هايي با رنگ و محتواي متناسب با آن خلط مي‌بيند. به عنوان نمونه در غلبه صفرا، فرد خواب‌هايي با مضمون آتش و رنگ زرد؛ در غلبه خون، خواب‌هايي در ارتباط با خون و خونريزي و به رنگ سرخ؛ در غلبه بلغم خواب‌هايي با محتواي آب و به رنگ سفيد و در غلبه سودا خواب‌هايي با مضمون ترس و وحشت همراه تاريكي و به رنگ سياه مشاهده مي‌كند. آگاهي از محتواي خواب اشخاص با در نظر گرفتن ساير علائم آنها مي‌تواند در تشخيص افتراقي بيماري‌ها كمك‌كننده باشد. همچنين تغيير محتواي خواب در طي درمان نيز مي‌تواند گوياي تغيير وضعيت جسمي و رواني فرد بوده و پزشك را در جهت درمان درست راهنمايي نمايد و در مجموع ابن سينا و ساير پيش‌كسوتان پزشكي نياكان به منظور تشخيص باليني وضعيت سلامت و بيماري، علاوه بر علائم و نشانه‌ها از وضعيت رؤياها نيز استفاده مي‌كرده‌اند. روش كار در اين مطالعه كتابخانه­اي بوده و از كتاب قانون بوعلي سينا و شروح آن و ساير منابع طب سنتي ايران مربوط به قرون مختلف استفاده شده است.As Avicenna and other Iranian traditional medicine scientists believed in the diagnostic role of dream, dreams have been exerted to diagnose a temperament or disease for many years. Any dream content and detail indicates a particular physical and mental state of the dreamer. According to temperament, each person view different contents and colors in his dream. For example, in case of bile dominance, blood dominance, phlegm dominance, and black bile dominance, the major element of dream is fire, bleeding (excessive flow of blood), water (rains, ice, and river), and terrifying things (thundering hailstorms, dark shadows) respectively. In addition, the predominant color of the dream varies upon temperament as though the dream theme of bile dominance colors in yellow, blood dominance colors in red, phlegm dominance colors in white, and black bile dominance colors in black. Exploitation of dream contents allied with other symptoms is helpful in diagnosis of a disease. Furthermore, we can chase mental and physical state of patient by monitoring dream content changes during treatment. The method we used in this paper is based on Avicenna’s Canon of Medicine, its commentaries, and other resources related to Iranian traditional medicine has been used in different centuries

سبب‏ شناسی بیماری سرطان و کلیات درمان آن بر اساس منابع طب سنتی ایران

In industrialized countries, cancer is the second cause of death and in Iran is the third. So, one of the research priorities of all communities is according to the methods of prevention and treatment of cancer. This study is an analytical review of the etiology, prevention and treatment of cancer from the viewpoint of Iranian Traditional Medicine. Persian physicians believed that human body was composed of four substances that named humorous (blood, phlegm, bile, black bile) and imbalance of them causes different types of diseases. From the perspective of Iranian Traditional physicians, Ignition and combustion phenomena humors is the starting point for the onset of cancer. Based on this insight, preventive and therapeutic strategies have been proposed. They are believed abnormal black bile, have the power of influence, aggression and high dispersion. However, stimulating interventions had been avoided in the cancers of internal organs. The goal of treatment and recurrent inhibition are reduction of carcinogenic substance, improving body action and Inhibition of Invasive behavior of disease.سرطان در کشورهای صنعتی، دومین و در ایران سومین علت مرگ و میر محسوب می‏شود. بنابراین توجه به روش‏های پیشگیری و درمان سرطان با توجه به روند فزاینده بروز و بار بیماری یکی از اولویت‏های پژوهشی تمام جوامع به شمار می‏رود. این مطالعه یك بررسی مروری تحلیلی بر اساس منابع طب سنتی ایران درباره تعریف سرطان، سبب‏شناسی، علامات و کلیات درمان آن می‌باشد. از دیدگاه حکمای طب ایرانی سرطان نوعی ورم است که به سبب تغییرات اخلاط بدن ایجاد می‏شود و طی آن اخلاط بدن در اثر افزایش غیر طبیعی حرارت بدن (احتراق)، به ماده سودای غیر طبیعی تغییر ماهیت می‏دهد و در نتیجه عدم دفع و پاک‌سازی این مواد و تجمع آن در بخش‏هایی از بدن ورم سرطانی بروز می‏کند. پدیده احتراق و سوختن اخلاط در بدن از دیدگاه حکمای طب سنتی ایران نقطه آغازین شروع بیماری است و بر اساس همین بینش راه‌کارهای پیشگیرانه و درمانی ارائه شده است. به عنوان مثال یکی از مهم‏ترین توصیه‏ها، اجتناب از اقدامات مهیج بیماری است و اصول درمان بر پاک‌سازی بدن از عامل مسبب، تقویت و اصلاح مزاج استوار است

مروری بر شاخص‌های تعیین مزاج اولیه در طب سنّتی ایران

In Iranian Traditional Medicine, many instructions regarding a healthy lifestyle and also to diagnose and treat patients are determined based on the individual’s Mizaj (Temperament). Due to the effects of the Mizaj on several aspects of human’s physical and psychological conditions, Iranian Traditional Medicine (ITM) literature identified various indices to determine basic Mizaj. This study is a review on four ITM text books in order to compare their views on how to determine the basic Mizaj. The four main sources include: Al-canon fe-tebb, Zakireh-karazmshahee, Kamelo-sanaate-tebiah, Almansoori fe-tebb. The identification indices of temperament have been extracted from these books and thoroughly studied. Based on the results, the four sources have common remarks on indices and altogether Al-canon fe-teb has explained them in a more organized and broad way. Lack of controversy, paying special attention to the wide range of the indices particularly in normal Mizaj state and focusing on the sum of these factors to determine the final Mizaj were the important common findings between the studied resources .There are also several aspects that were not mentioned in the reviewed chapters including a lack of specification on the method of examining some indices and the age period in which the basic Mizaj should be determined and the ranking of the indices in order to determine the basic Mizaj. We propose further studies to clarify these aspects as well. Moreover; in order to make the identifying factors practical in ITM healthcare system, we suggest planning organized studies to evaluate the credibility of these indicators.در طب سنّتی ایران بسیاری از دستورهای حفظ سلامتی و روش‌های تشخیص و درمان بر اساس مزاج افراد تعیین می‏شود. مزاج هر فرد کیفیتی متشکل از بسیاری از خصوصیات جسمی و روحی او است و منابع طب سنّتی ایران خصوصیات مذکور را در قالب شاخص‌های تعیین مزاج معرفی و به تشریح نحوه استدلال آنها در تعیین مزاج پرداخته‌اند. مطالعه حاضر یک بررسی متون است که با هدف مقایسه دیدگاه‌های منابع مهم طب سنّتی ایران درباره شاخص‌های تعیین مزاج طراحی شده است. در این مطالعه چهار منبع شامل: القانون فی‏الطب، ذخیره خوارزمشاهی، کامل‌الصناعه الطبّیه و المنصوری فی‌الطب، انتخاب و شاخص‌های تعیین مزاج از نظر منابع مذکور استخراج و بررسی شدند. طبق نتایج استخراج‌شده، منابع مذکور در بسیاری از شاخص‌ها و نحوه استدلال آنها به مزاج اولیه اشتراک نظر داشتند و از بین آنها القانون فی‌الطب به‌صورت مدوّن و جامع‌تر به این شاخص‌ها پرداخته است. نبود تناقض بین شاخص‌های مطرح‌شده، توجه ویژه به طیف وسیع شاخص‌ها خصوصاً در حالت اعتدال، توجه به برآیند شاخص‌ها جهت تعیین مزاج، از موارد مشترک بین منابع مورد مطالعه بودند. عدم اشاره مستقیم به نحوه معاینه برخی شاخص‌ها، دوره سنی که مزاج پایه باید در آن تشخیص داده شود و اولویت شاخص‌ها جهت تعیین مزاج پایه از مواردی هستند که در بخش‌های مورد مطالعه منابع مذکور به‌طور شفاف بیان نشده‎اند و انجام مطالعات وسیع‌تر جهت بررسی آنها پیشنهاد می‏شود. هم‏چنین پیشنهاد می‏شود جهت کاربردی کردن مفهوم مزاج در نظام سلامت طب سنّتی ایران، مطالعات سازمان‌یافته اپیدمیولوژیک بابت اعتبارسنجی شاخص‌های تعیین مزاج طراحی و اجرا شود

تهوع و استفراغ بارداری و مروری بر علل و اسباب و درمان‌های آن در طب سنتی ایران

Nausea and vomiting in pregnancy are among the most common complications of pregnancy affecting almost more than half of the pregnant women. In modern medicine nausea and vomiting in pregnancy are attributed to changes in hormones and pressure on the stomach due to the enlargement of the uterus. Modern treatments include non-medicinal treatments (including diets) and medications like Pyridoxine and Corticosteroids. Since in modern medicine possible causes for such a problem are not fully known, therefore its treatment could be difficult with unidentified effects on fetal health. Iranian Traditional medicine, which is a holistically-oriented medical school, has special attitudes towards diagnosis and treatment of diseases. Gynaecological diseases have always been at the foci of traditional medicine practitioners and in many cases different safe treatment methods have been recommended by traditional medicine. This study is a systematic review scrutinizing issues concerning nausea and vomiting during pregnancy based on reliable sources in Traditional Medicine which was conducted following the categorization and analysis of the gleaned data. In this research at first vomiting and nausea were defined according to Traditional Medicine approaches; then the aetiologies and treatment procedures of them were presented. Overall, based on approaches by the Iranian Traditional Medicine, nausea and vomiting in pregnancy can be due to causes such as increasing of waste materials in the body due to the cessation of menstruation in pregnancy, penetration of such waste materials into the stomach (since there is a relationship between stomach and uterus), and a less fetal demand for menstrual blood during the first three months of pregnancy. Recommended treatments include: lowering the waste production in the body and their disposition in the stomach, strengthening the stomach, and taking medications to alleviate nausea and vomiting. Regarding the fact that treatments in traditional medicine mostly hinge upon principles of prevention, correcting diets and life style along with effective and less problematic therapeutic measures it seems that traditional medicine can be an efficient treatment which can alleviate pregnancy complications. This study is an attempt to review different approaches in traditional medicine concerning the aetiology of this disorder along with its treatments in order to help pregnant women relieved significantly from the great discomfort associated with nausea and vomiting during pregnancy.تهوع و استفراغ بارداری یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری است به طوری‌که بیش از نیمی از زنان باردار را مبتلا می‌کند. در طب نوین مهم‌ترین علت تهوع و استفراغ بارداری تغييرات هورموني در طول بارداري و فشار به معده ناشی از بزرگی رحم مي‌باشد.به طور کلی در طب نوین درمان‌ها شامل درمان‌های غیردارویی (ازجمله رژیم‌های غذایی) و درمان‏های دارویی مانند پیریدوکسین و كورتيكوستروئيدها مي‌باشند. از آن‌جاکه علت این عارضه در طب نوین کاملاً شناخته شده نیست درمان آن مشکل و تأثیر آن بر روی سلامتی جنین نامشخص است. طب سنّتی ایران که یک مکتب طبی کل‌نگر است، دیدگاه‌های ویژه‌ای در تشخیص و درمان بیماری‌ها داشته و در این میان، بیماری‌های زنان و زایمان همواره مورد توجه حکما بوده است و در بسیاری موارد روش‌های درمانی متعدد و کم خطری برای هر بیماری مطرح شده است. روش‌ها: مطالعه حاضر مطالعه‌ای مروری است که در آن مطالب مربوط به تهوع واستفراغ بارداری از کتب معتبر طب سنتی مورد بررسی قرار گرفته است و پس از تجزیه و تحلیل، جمع‌بندی و دسته‌بندی صورت پذیرفت. یافته‌ها:در این تحقیق در ابتدا به تعریف «قی» و «غثیان»از دیدگاه طب سنتی پرداخته شده و سپس اسباب و علل و درمان‌های تهوع و استفراغ بارداری از دید حکمامطرح شده است. به طور كلي دلایل عمده بیان شده در رابطه با تهوع و استفراغ بارداری از دیدگاه طب سنتی ایران شامل:افزایش مواد زاید در بدن به دلیل قطع خون قاعدگی در طی بارداری و ریختن این مواد به معده (به دلیل مشارکت بین معده و رحم) و نیاز کم جنین به دم طمثی (خون قاعدگی) در سه ماهه اول بارداری می‌باشد. درمان‌های ذکر شده در این رابطه به طور کلی شامل کاهش تولید فضول و مواد اضافی دربدن، اخراج مواد زاید از معده،تقویت معده واستفاده از مسکنات قی و غثیان می‌باشد. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به این که درمان‌های طب سنتی مبتنی بر اصول پیش‌گیری و اصلاح تغذیه و تصحیح سبک زندگی می‏باشد و روش‌های درمانی آن مؤثر و کم عارضه بوده به نظر می‌رسد طب سنتی بتواند پاسخگوی مناسبی برای درمان و کاهش عوارض بارداری باشد. این تحقیق بر آن است که مروری بر دیدگاه طب سنّتی در علل و اسباب به وجودآورنده این بیماری و درمان‌های آن داشته و بتواند راهگشایی برای زنان باردار در رابطه با تهوع و استفراغ آن‌ها باشد

کمبود اخلاط، حلقه‌ای مفقوده در تشخیص افتراقی بیماری‌ها

The human body is made of four humors and moderation in the quality and quantity of them can lead to health. If value of one or all humors is high can cause humors dominance and specific diseases related to humor and if some humor less than the amount required may cause diseases and even death. Deficiency of a humor can cause false signs and symptoms of increase the opposite humor so Deficiency of a humor is one of the most important differential diagnosis of humor dominance and if this disorder is not detected and to be treated as a conquering humor not only Improvement does not follow, but may also have undesirable side effects. This subject In Iranian traditional medicine has not been discussed in separate chapters and practitioners have referred to as distributed. This article reviewed the most important books on traditional medicine and expressed practitioner‘s belief about this subject.بدن انسان از اخلاط اربعه به وجود آمده است و صحت بدن با اعتدال اخلاط در کیفیت و کمیت محقق می‌شود. اگر یک یا همه اخلاط در کمیت زیاد باشند موجب امتلا و بیماری‌های خاص خلط مربوط می‌گردند و چنانچه بعضی از اخلاط از آنچه که مورد نیاز است کمتر باشند موجب بیماری و چه بسا مرگ می‌شوند. کمبود یک خلط می‌تواند به‌صورت کاذب موجب بروز علایم افزایش خلط مقابل گردد و در صورتی که این اختلال تشخیص داده نشده و به‌عنوان غلبه خلط تحت درمان قرار گیرد نه تنها بهبودی حاصل نمی‌گردد بلکه ممکن است عوارض نامطلوبی را نیز به‌دنبال داشته باشد. در کتاب‌های طب سنتی ایران کمبود اخلاط در فصل مستقلی مورد بحث واقع نشده است و حکما به صورت پراکنده به این مطلب اشاره کرده‌اند. به همین سبب با جستجو در متون اصلی طب سنتی دیدگاه حکما بررسی و تبیین گردید

عوامل و داروهای مؤثر بر اشتها و ارتباط آن با اخلاط از دیدگاه طب سنتی ایران

Appetite disorder and energy imbalance cause weight change and several complications such as obesity or malnutrition. Despite extensive researches on appetite and modifier factors, treatments of appetite disorders are still associated with many problems. This study aims at determining and investigating the relationship between four humors (Akhlat Arbaee) and appetite, causes and drugs affecting appetite referring to the books written by Avicenna, Razes and other Iranian Traditional Medicine Authoritative. This study showed that each natural humors has a specific effect on appetite and any change in the quantity and quality of humors can changes appetite. In addition, every variation in the temperament of organs, such as brain, heart and particularly stomach and liver has a great impact on the change of appetite and by repairing it we can control appetite disorders. There are also many other underlying diseases which can cause changes in appetite. Examining different drugs revealed that many simple substances which exist in drugs (advie mofrade) have a kind of effect on the appetite and can be used in order to control the appetite. According to Iranian traditional medicine viewpoints regarding the issue of appetite and the drugs prescribed to control it, by researching and studying in this field of study, approaches might be revealed to treat appetite disorders.اختلال اشتها و عدم تعادل انرژی سبب تغییر وزن و عوارض متعددی مانند چاقی یا سوء تغذیه می‌گردد. علي‌رغم تحقیقات گسترده در مورد اشتها و عوامل تغییردهنده آن هنوز هم در بسیاری از موارد، درمان اختلالات اشتها با مشکلات زیادی همراه است. در این مقاله براساس کتاب «قانون بوعلی سینا»، «الحاوی رازی» و سایر کتاب‌های معتبر طب سنتی ایران اشتها و اختلالات آن، رابطه اشتها با اخلاط اربعه و عوامل و داروهای مؤثر بر اشتها بررسی و تبیین شده است. این مطالعه نشان داد که هر یک از اخلاط طبیعی تأثیر خاصی بر اشتها دارند و هر تغییری در کمیت و کیفیت اخلاط می‌تواند موجب تغییر در اشتها گردد. علاوه بر این، تغییر مزاج اعضایی مثل مغز، قلب و به ویژه معده و کبد نقش عمده‌ای در تغییر اشتها دارد که با اصلاح مزاج آن­ها می‌توان به میزان زیادی اختلالات اشتها را کنترل کرد. بیماری‌های زمینه‌ای زیادی نیز می‌توانند موجب تغییر اشتها گردند. در بررسی داروها مشخص شد که مفردات فراوانی بر اشتها اثر دارند و می‌توانند در کنترل آن به‌کار گرفته شوند. با توجه به دیدگاه طب سنتی ایران در مورد اشتها و داروهای مؤثر بر آن، پس از مطالعه و واکاوی بیشتر شاید بتوان راه‌کار جدیدی در درمان اختلالات اشتها ارائه داد