Avrupa hava kirleticilerinin Doğu Akdeniz bölgesine taşınımının modellenmesi

Measurements of some air pollution species in a rural station located near Antalya (36.47N, 30.34E) on the eastern Mediterranean coasts revealed high concentrations during the years 1992  2000. Since the area is free of any source of pollution, it is believed that such high concentrations of various pollution species are transported from other regions, such as Eastern or southeastern Europe. Long range transport of European air pollution to the Eastern Mediterranean region has been investigated during the episodic period 26  29 August 1998. Meso-scale Meteorological Model, MM5 was applied to forecast the hourly general circulation conditions and hourly 3 and 2 dimensional meteorological variables. Air mass backward trajectory simulations were also predicted by MM5/RIP and HYSPLIT models. Consequently, three main sectors of air mass trajectory originated from Europe were found. MM5 model outputs were used in the three-dimensional Eulerian photochemical model CAMx to simulate the concentration deposition and the long range transport of the air pollution species PSO42- and SO2. CAMx air quality model simulations have revealed a great agreement with the air mass trajectory simulations produced by HYSPLIT and RIP/MM5 models and have demonstrated that sulfate transport from central and southeastern Europe to the eastern Mediterranean has two distinguished paths. The modeling system which is used for the first time in Turkey exhibited a high performance. Keywords: Long range air pollution transport, backward trajectory, MM5, CAMx, HYSPLIT.Avrupa hava kirleticilerinin Doğu Akdeniz bölgesine taşınımı 26 – 29 Ağustos episodik periyodunda incelenmiştir. 3 ve 2 boyutlu meteorolojik değişkenlerin ve hava sirkülasyonunun öngörüsünü yapmak için Mezo-ölçekli meteorolojik model, MM5 kullanılmıştır. Hava parsellerinin yörünge simülasyonları MM5/RIP ve HYSPLIT modelleriyle tahmin edilerek Avrupa’dan kaynaklanan 3 ana yörünge kaynağı sektörü bulunmuştur. PSO42- ve SO2 gibi türlerin derişimi, birikmesi ve taşınımının simülasyonunun tahmini  üç boyutlu Eulerian CAMx modeliyle yapılmıştır. Sülfatın Avrupa’dan Doğu Akdeniz bölgesine taşınması sırasında iki ana geçidi izlediği saptanmıştır. CAMx simülasyonlarının, HYSPLIT ve MM5/RIP modelleriyle üretilen  yörünge simülasyonlarıyla büyük bir uyum sağladığı görülmüştür. Türkiye’de ilk defa kullanılan bu modelleme sistemi yüksek bir performans göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Uzun menzilli hava kirliliği taşınımı, geriye doğru yörüngeler, MM5, CAMx, HYSPLIT