Visinsko zoniranje voda u slivu Rasine

The Rasina River Basin is located on the territory of Central Serbia. The aim of this paper is to determine the amount and spatial distribution of water resources, that is, to establish the participation of altitudinal zones in the formation of the total runoff in the Rasina River Basin area upstream from the 'Ćelije' reservoir. In terms of methodology, determination of water volume is based on four separated petrological-hydrological complexes. Average weighted specific runoff in a given territory is 9 l/s/km2. Metamorphites and magmatites are in the first place per participation in the total water runoff of 42.8 %. The second place belongs to sedimentary rocks that make 39.6 % of the total runoff . Unbound sediments participate in the total runoff value with 10.5 % and limestone with 7.1%.Sliv reke Rasine nalazi na teritoriji centralne Srbije. Cilj ovog rada je da se na prostoru sliva Rasine uzvodno od akumulacije 'Ćelije' utvrdi količina i prostorna distribucija vodnih kapaciteta, odnosno da se ustanovi učešće visinskih zona u formiranju ukupnog oticaja. U metodološkom smislu utvrđivanje vodnosti bazirano je preko četiri izdvojena petrološko-hidrološka kompleksa. Prosečni ponderisani specifični oticaj na datoj teritoriji iznosi 9 l/s/km2. Na prvom mestu po učešću u ukupnom oticanju voda 42,8 %, imaju metamorfiti i magmatiti. Drugo mesto pripada sedimentnim stenama koje sa 39,6 % čine deo ukupnog oticaja. Nevezani sedimenti učestvuju u ukupnoj vrednosti oticaja sa 10,5 %, a krečnjaci sa 7,1%

Mineralizacija površinskih voda u slivu Visočice - prilog za predeono-ekološku analizu

The drainage basin is spatially and functionally clearly defined and relevant hydrologic, geomorphologic and ecologic landscape totality. Therefore, it mostly represents basic geo-spatial unit of generation, monitoring, and studying numerous physical-geographical and geo-ecologic occurrences and processes. One of the most important components of geo-space, on the level of basin, is manifested through the state and quality of surface waters. So, the acceptance of systematic approach in studying mineralization of the surface waters would contribute to the deeper understanding of the process in complex systematic surroundings which drainage basin represents. The Visočica Drainage Basin was chosen as proving ground of this kind of the research approach for several reasons. The highest specific runoff on the territory of Eastern Serbia, heterogeneous geologic structure of terrain, almost complete absence of the influence of the anthropogenic factor on the state of the environment, as well as the existence of water accumulation enabled perception of the values of dissolved mineral substances of surface waters as landscape-ecologic component of geo-space.Sliv je prostorno i funkcionalno, jasno definisana i relevantna hidrološka, geomorfološka i ekološka predeona celina. Zato on najčešće predstavlja osnovnu geoprostornu jedinicu generisanja, praćenja i proučavanja mnogobrojnih fizičko-geografskih i geo-ekoloških pojava i procesa. Jedna od najznačajnijih komponenti geoprostora na nivou sliva manifestuje se kroz stanje i kvalitet površinskih voda. S toga bi prihvatanje sistemskog pristupa u proučavanju mineralizacije površinskih voda potpomoglo dublje razumevanje procesa u složenom sistemskom okruženju kakav je sliv. Kao poligon takve vrste istraživačkog pristupa sliv Visočice odabran je iz nekoliko razloga. Najviši specifični oticaji na prostoru istočne Srbije, heterogen geološki sastav terena, skoro potpuno odsustvo uticaja antropogenog faktora na stanje životne sredine, kao i postojanje vodne akumulacije Zavoj omogućilo je sagledavanje vrednosti rastvorenih mineralnih materija površinskih voda kao predeono-ekološke komponente geoprostora

Osnovne morfometrijske karakteristike reljefa Srbije

By using the database that is based on grid system of 1 km2 from Laboratory of physical geography, few quantitative maps have been made. Their researching and analyzing can show global relations on Serbian territory. Their importance overcomes geomorphologic needs, because they could be used for spatial planning, economic needs and environment protection.Korišćenjem baze podataka Laboratorije fizičke geografije zasnovane na grid sistemu od 1 km2, urađeno je nekoliko kvantitativnih karata. Njihovim sagledavanjem i analizom mogu se dobiti globalni odnosi na prostoru Srbije. Njihova upotrebna vrednost prevazilazi potrebe geomorfologije, jer se mogu koristiti u prostornom planiranju, potrebama privrede i zaštiti životne sredine

Promene temperature vazduha na osnovu satelitskih osmatranja u Srbiji i svetu

In this paper the air temperature changes have been investigated on the base of satellite measurement, in the period from 1979 until 2006. The analysis has shown that there is no temperature amplification with altitude. Data for Serbia have shown negative trend of temperature in the last 20 years of the investigated period. Although it is not statistically significant, the sign is not in accordance with the increasing CO2 concentration. This may mean that the sign of satellite temperature doesn't support hypothesis about domination of anthropogenic greenhouse effects. .U radu je analizirana promena temperature vazduha u Srbiji i svetu, na osnovu podataka satelitskih osmatranja, u periodu od 1979. do 2006. godine. Analiza trenda je pokazala da nema amplifikacije trenda porasta temperature sa visinom. Analiza za Srbiju pokazala je u poslednjih 20 godina u posmatranom periodu od 1987. do 2006. godine negativan, trend temperature vazduha. Iako statistički nesignifikantan, znak trenda nije saglasan sa rastućom koncentracijom antropogenog SO2. To bi značilo da znak promena satelitskih temperatura vazduha u posmatranom periodu nije u skladu sa očekivanim, u uslovima dominacije antropogenog efekta staklene bašte

Primena teledetekcionih metoda i GIS-a u istraživanjima erozivnih procesa

Modern geomorphologic investigations of condition and change of the intensity of erosive process should be based on application of remote sensing methods which are based on processing of aerial and satellite photographs. Using of these methods is very important because it enables good possibilities for realizing regional relations of the investigated phenomenon, as well as the estimate of spatial and temporal variability of all physical-geographical and anthropogenic factors influencing given process. Realizing process of land erosion, on the whole, is only possible by creating universal data base, as well as by using of appropriate software, more exactly by establishing uniform information system. Geographical information system, as the most effective one, the most complex and the most integral system of information about the space enables unification as well as analytical and synthetically processing of all data.Geografski informacioni sistemi pružaju nam širok raspon mogućnosti analize i sinteze, koje se mogu upotrebljavati na različite načine. Analitičke mogućnosti ovako formirane baze podataka organizovane su tako da se svaka vrsta analize jednog parametra može izvesti ili zasebno ili u kombinaciji sa drugima parametrima. Mogućnosti sinteze su višestruke, a najadekvatnije su predstavljene vizelizacijom različitih vrsta digitalnih podatka, kao i mogućnošću iznalaženja i primene različitih vrsta modela. Može se zaključiti da sa rastućim potrebama geomorfologa, uspostavljanjem novih pitanja i hipoteza, računarsko- softverska analiza i modelovanje u geomorfologiji predstavljaju nezaobilazan pravac istraživanja

Neki aspekti antropogenog uticaja na genezu klizišta na teritoriji grada Jagodine

The influence of anthropogenic factor on the landslide genesis is analyzed in this paper. Buildings, traffic, water supply and electro infrastructure are introduced in natural landscape as the result of human, living and economic activities in space. The conditions and processes which these objects can cause on the relation object-relief, and therefore initiate the occurrence of landslides, are the change of morphometric characteristics and the modifications of the water balance of slope. The zone with both qualitative and quantitative transformations of relief represents interactive zone in which the influence of man as a genetic factor or modifier of this colluvial process can be observed. .U radu je analiziran uticaj antropogenog faktora na genezu klizišta. Kao proizvod ljudskih životnih i privrednih aktivnosti u prostoru dolazi do introdukovanja građevinskih objekata, saobraćajne, vodovodne i elektro infrastrukture u prirodni pejsaž. Uslove i procese koje ovi objekti mogu da izazovu na relaciji objekat-reljef, i da time iniciraju pojavu klizišta, je izmena morfometrijskih karakteristika i izmena vodnog bilansa padine. Zona u kojoj je došlo do kvalitativne i kvantitativne transformacije reljefa predstavlja interaktivnu zonu u kojoj se može sagledati uticaj čoveka kao genetskog faktora ili modifikatora ovog koluvijalnog procesa.

Ugroženost akumulacije 'Zavoj' erozivnim procesima - metodološki, saznajni i zaštitni aspekt

In this paper land erosion has been investigated from its temporal and spatial variability point of view. The aim of the application of contemporary soft wares and satellite observations was to create an adequate data base which allows faster and more adequate possibility for monitoring the intensity of erosive processes, as well as meaningful decision for application of different ways of anti erosive techniques of the most dangerous areas. Geomorphologic mapping of erosive processes using plane and satellite images has allowed rational planning of field observations and, at the other side very detailed establishing of the intensity of previous erosion. A new approach applied in this paper during data processing of all relevant parameters influencing erosion is based on using of software Geomedia 5.2 (Intergraph).Rad tretira proces erozije zemljišta sa stanovišta njegove prostorno-vremenske varijabilnosti. Primena savremenih programskih paketa i satelitskih osmatranja ima za cilj formiranje adekvatne baze podataka, koja omogućava bržu i adekvatniju mogućnost praćenja stanja i intenziteta erozivnih procesa, a samim tim i svrsishodniju odluku o primeni različitih vidova anterozivnih mera zaštite najugroženijih prostora. Geomorfološko kartiranje erozivnih procesa putem avionskih i satelitskih snimaka omogućilo je, s jedne strane, racionalno planiranje terenskih opseravcija, a sa druge strane veoma detaljno utvrđivanje intenziteta erozije u prošlosti. Novi pristup primenjen u ovom radu prilikom obrade svih relevantnih parametara koji utiču na proces erozije, zasniva se na korišćenju programskog paketa Geomedia 5.2 (Intergraf)

Neki aspekti antropogenog uticaja na genezu klizišta na teritoriji grada Jagodine

The influence of anthropogenic factor on the landslide genesis is analyzed in this paper. Buildings, traffic, water supply and electro infrastructure are introduced in natural landscape as the result of human, living and economic activities in space. The conditions and processes which these objects can cause on the relation object-relief, and therefore initiate the occurrence of landslides, are the change of morphometric characteristics and the modifications of the water balance of slope. The zone with both qualitative and quantitative transformations of relief represents interactive zone in which the influence of man as a genetic factor or modifier of this colluvial process can be observed. .U radu je analiziran uticaj antropogenog faktora na genezu klizišta. Kao proizvod ljudskih životnih i privrednih aktivnosti u prostoru dolazi do introdukovanja građevinskih objekata, saobraćajne, vodovodne i elektro infrastrukture u prirodni pejsaž. Uslove i procese koje ovi objekti mogu da izazovu na relaciji objekat-reljef, i da time iniciraju pojavu klizišta, je izmena morfometrijskih karakteristika i izmena vodnog bilansa padine. Zona u kojoj je došlo do kvalitativne i kvantitativne transformacije reljefa predstavlja interaktivnu zonu u kojoj se može sagledati uticaj čoveka kao genetskog faktora ili modifikatora ovog koluvijalnog procesa.

Promene temperature vazduha u svetu i Srbiji i Severno atlantska oscilacija (NAO)

In this paper connection between temperature changes and North Atlantic oscillation (NAO) has been investigated in the period from 1979 until 2006. Satellite temperature data from UAHMSU were investigated in relation to North Atlantic Oscillation index on the Earth, in Europe and in Serbia. Statistically insignificant correlation coefficient has been obtained for the area of Serbia. The analysis of periodicity of 2.8±0.5 year is in accordance with that one obtained by Landschieidt (2001). However, in order to give final conclusion regarding to climate change more parameters should be analyzed.U radu je istraživana veza između temperature vazduha i Severno atlantske oscilacije (NAO) u svetu , u periodu od 1979. do 2006. godine. Ispitivana je veza između satelitskih podataka temperature vazduha UAHMSU i NAO indeksa na prostoru Srbije (17.5-22.5°E i 42.5-47.5°N ), u Evropi (10-45°E i 35-70°N) i svetu po pojasevima od po 10° geografske širine. Uočen je statistički nesignifikantan koeficijent korelacije za prostor Srbije. Analiza elementarne periodičnosti je pokazala da u posmatranom periodu prosečna dužina osnovne periode za MSU od približno 2.8±0.5 godina, odgovara periodičnosti varijanse NAO, koju je dao Landschieidt (2001). Ipak, u isticanju mogućih uzroka savremenih kolebanja klime trebalo bi istovremeno analizirati više parametara cirkulacije atmosfere

Promene temperature vazduha na osnovu satelitskih osmatranja u Srbiji i svetu

In this paper the air temperature changes have been investigated on the base of satellite measurement, in the period from 1979 until 2006. The analysis has shown that there is no temperature amplification with altitude. Data for Serbia have shown negative trend of temperature in the last 20 years of the investigated period. Although it is not statistically significant, the sign is not in accordance with the increasing CO2 concentration. This may mean that the sign of satellite temperature doesn't support hypothesis about domination of anthropogenic greenhouse effects. .U radu je analizirana promena temperature vazduha u Srbiji i svetu, na osnovu podataka satelitskih osmatranja, u periodu od 1979. do 2006. godine. Analiza trenda je pokazala da nema amplifikacije trenda porasta temperature sa visinom. Analiza za Srbiju pokazala je u poslednjih 20 godina u posmatranom periodu od 1987. do 2006. godine negativan, trend temperature vazduha. Iako statistički nesignifikantan, znak trenda nije saglasan sa rastućom koncentracijom antropogenog SO2. To bi značilo da znak promena satelitskih temperatura vazduha u posmatranom periodu nije u skladu sa očekivanim, u uslovima dominacije antropogenog efekta staklene bašte