Meertalige ontwikkeling: verloop, misvattingen en diagnostiek van taalstoornissen

Ondanks het toenemend aantal meertalige kinderen in het basisonderwijs blijven er hardnekkige misverstanden bestaan over meertalig opvoeden. Leerkrachten, maar ook hulpverleners, blijven vaak met twijfels achter over het proces van taalontwikkeling bij meertalige kinderen. In deze vorming lichten we het normale ontwikkelingsverloop toe en staan we stil bij enkele heersende misvattingen. In de namiddag focussen we op een verantwoorde diagnostiek van taalontwikkelingsstoornissen bij meertalige kinderen. We bespreken een werkwijze rekening houdend met het totaalprofiel van het kind en lichten enkele valkuilen toe. Aansluitend reiken we enkele handvatten tot begeleiding aan. We hanteren een interactieve werkvorm en illustreren aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden.status: publishe

De diagnostische cyclus bij jongvolwassenen: pleidooi voor een totaalprofiel

In deze sessie belichten we een casus m.b.t. de diagnostiek van dyslexie bij jongvolwassenen. Vertrekkende vanuit de individuele hulpvraag wordt de diagnostische cyclus in al zijn fasen doorlopen. Hierbij passen we de principes van de handelingsgerichte diagnostiek toe. We staan stil bij specifiek relevante informatie die bevraagd wordt tijdens de anamnese en bij de keuze van het diagnostisch instrumentarium, aangepast aan leeftijd en hulpvraag. Gezien het onderzoek steeds gericht is op een bruikbaar en individueel aangepast advies, is een sterkte-zwakteanalyse onontbeerlijk. Aan de hand van de klachtenanalyse en onderzoeksresultaten stellen we dit individueel op en bekijken we welke adviezen er op maat van de jongvolwassene geformuleerd kunnen worden.status: publishe

Intelligentieonderzoek anders bekeken: een toepassing bij meertalige kinderen

Intelligentieonderzoek bij meertalige kinderen is niet evident. Niet alleen vormt taal een sterk belemmerende factor, ook het gebruik van normeringstabellen voor eentaligen geeft een vertekend beeld bij meertaligen. In dit artikel bespreken we de moeilijkheden die optreden bij het testen van meertalige kinderen en reiken we mogelijke oplossingen aan om te streven naar een faire diagnostiek. We pleiten voor het samenstellen van een testbatterij op maat op basis van het CHC-model (Cattell-Horn-Carroll). Ook de testafname vereist flexibiliteit. Het interpreteren van scores moet met de nodige voorzichtigheid en met aandacht voor kwalitatieve analyse gebeuren. Onder meer de berekening van een geoptimaliseerd IQ kan de talige en culturele invloed op een testresultaat in kaart brengen.status: publishe

Language analysis in cooperation with interpreters

INTERCULTURALITY: APPLIED AND CRITICAL PERSPECTIVES INTERNATIONAL EPIC CONFERENCE – Antwerpen 15-16/10/2015 Charlotte Mostaert1 (presenting author) [email protected] Heleen Leysen1 [email protected] Winibert Segers2 [email protected] 1 Department of Speech-Language Therapy and Audiology, Thomas More (Antwerpen), Belgium 2 Unit Translation Technology, Campus Sint-Andries (Antwerpen), KU Leuven, Belgium LANGUAGE ANALYSIS IN COOPERATION WITH INTERPRETERS ABSTRACT Bilingual children with language difficulties often are misdiagnosed. On the one hand they can be overdiagnosed as language-disordered when in fact the child struggles with only one language. On the other hand bilingual children can be underdiagnosed when the difficulties in all the languages of the child are not identified as a language disorder. Underdiagnosis is mainly due to limited knowledge of bilingualism since the observed problems are incorrectly seen as a consequence of the bilingual development. To avoid misdiagnoses and the vast social and human cost that goes along with it, a thorough assessment of the capacities in both languages is necessary. Unfortunately a speech language pathologist (SLP) usually is not proficient in the child’s foreign home language. Interpreters with sufficient language proficiency in both languages could help the SLP. However interpreters are not trained to analyse language and detect linguistic errors. In addition they lack background information on bilingual development and language disorders. For assisting SLPs in the diagnostic process by providing information on the language competence of bilingual children in their home language, a new function ‘language analist’ is needed. With support of the Provincie Antwerpen we developed a blended learning course consisting of two programs, one for SLPs and one for interpreters. SLPs learn how to diagnose multilingual children with language difficulties and interpreters become language analists. In future a reliable and valid certification test for language analists will be designed based on a measurable and concrete competence profile. Therefore a collaboration between the Unit Translation Technology and the Faculty of Medicine (Logopaedic and Audiologic sciences) of KU Leuven and the Department of Speech-Language Therapy and Audiology of Thomas More will be started.status: publishe

Taaldiagnostiek bij meertalige kinderen: Een onderbouwd protocol

Het is allerminst verrassend dat het toenemend aantal meertalige kinderen in het kleuter- en basisonderwijs zich weerspiegelt binnen de Vlaamse logopedische praktijken. Voortschrijdend inzicht ten aanzien van de beste diagnostische aanpak, mede onder invloed van cross-linguïstisch onderzoek, stelt ons tegenwoordig beter in staat om meertalige kinderen met een vermoeden van een spraak- en/of taalstoornis op een degelijke en wetenschappelijk onderbouwde manier te onderzoeken. In dit artikel stellen we een multidisciplinaire aanpak voor waarbij de aandacht voor de verschillende talen maar ook het ‘totaal functioneren’ van het meertalige kind centraal staan.status: publishe

Diagnostiek van dyslexie bij jongvolwassenen: pleidooi voor een totaalprofiel: casuïstiek

In deze sessie belichten we een aantal casussen m.b.t. de diagnostiek van dyslexie bij jongvolwassenen. Vertrekkende vanuit de individuele hulpvraag wordt de diagnostische cyclus in al zijn fasen doorlopen. Hierbij passen we de principes van de handelingsgerichte diagnostiek toe. We staan uitgebreid stil bij specifiek relevante informatie die bevraagd wordt tijdens de anamnese en bij de keuze van het diagnostisch instrumentarium, aangepast aan leeftijd en hulpvraag. Gezien het onderzoek steeds gericht is op een bruikbaar en individueel aangepast advies, is een sterkte-zwakteanalyse onontbeerlijk. Aan de hand van de klachtenanalyse en onderzoeksresultaten stellen we dit individueel profiel op en bekijken we welke adviezen er op maat van de jongvolwassene geformuleerd kunnen worden.status: publishe

Competentieprofiel taalanalist

Folderstatus: publishe

Pilootnormering van het CODE-dictee: screeningsinstrument voor het geautomatiseerd spellen bij jongvolwassenen

Normering van het CODE-dictee, screeningsinstrument voor geautomatiseerd spellen bij jongvolwassenen. Een foutenanalyse in het kader van differentiaaldiagnostiek. Mostaert C., Laridaen C., Schraeyen K., Smits I., Peters E., Van Houtven T., Geudens A. Inleiding Mede dankzij onderwijs- en examenfaciliteiten stromen steeds meer jongeren met een leerstoornis door naar het hoger onderwijs. Om gebruik te kunnen maken van deze compenserende maatregelen is een onderbouwde diagnostiek (met attestering) en adviesverlening onontbeerlijk. Ondanks de grote aandacht in wetenschappelijk onderzoek voor diagnostiek van leerstoornissen bij kinderen, bleven initiatieven met betrekking tot de ontwikkeling van genormeerd en gestandaardiseerd testmateriaal voor jongvolwassenen tot voor enkele jaren beperkt. De Vrije Universiteit Brussel bracht in 2009 de Gletschr, Test voor gevorderd lezen en schrijven, uit (Depessemier & Andries, 2009). De onderzoeksgroep van Pol Ghesquière aan de Katholieke Universiteit Leuven ontwikkelde de Algemene Toets Gevorderde Spelling van het Nederlands (AT-GSN-dictee). In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en Muiswerk Educatief werkte CODE aan de Interactieve Dyslexietest Amsterdam-Antwerpen (IDAA). Deze test maakt een wetenschappelijk gefundeerde diagnosestelling mogelijk van dyslexie bij jongvolwassenen en richt zich op het kernelement bij dyslexie: een probleem in de geautomatiseerde woordherkenning en de onderliggende fonologische en orthografische competentie. In deze poster belichten we de ontwikkeling en pilot normering van een screeningsinstrument voor spellingvaardigheden bij studenten uit het hoger onderwijs, het CODE dictee. Doordat het CODE-dictee zinnen op tempo aanbiedt, worden eveneens geautomatiseerde, onbewuste processen aangesproken. Methode In de eerste fase van het normeringsonderzoek participeerden acht hogescholen uit Antwerpen, Limburg, West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. De proefgroep bestond uit 711 studenten, waarvan 48 studenten over een attest dyslexie beschikten. 397 studenten volgden tijdens het secundair onderwijs de onderwijsvorm ASO, 266 studenten TSO, 11 studenten KSO en 37 studenten volgden BSO. Het CODE dictee, bestaande uit zestien zinnen, werd ingesproken op CD om de afnamecondities gelijk te houden. Zo kregen alle studenten het dictee op exact dezelfde wijze met dezelfde pauzes en klemtonen aangeboden. De fouten werden ingedeeld in 46 categorieën, opgesteld aan de hand van het foutenclassificatiesysteem van Van den Heuvel (1983). Resultaten Uit een univariate ANOVA met als between-subjects factorer Attest (Ja, Nee) en Vooropleiding (ASO, TSO, KSO, BSO) bleek een significant verschil tussen de resultaten behaald door studenten zonder dyslexie (M=20,56; SD=13.40) en studenten met dyslexie (M=33,76; SD=17,94); F(1,710)=34,15, p<.0001. Daarnaast vonden we ook een significant hoofdeffect van Vooropleiding, F(3,710)=33,46, p<.0001. Uit de pairwise comparisons van Vooropleiding bleek bovendien dat studenten uit het ASO significant minder fouten maken dan de studenten uit het TSO of BSO (p<0.001). Ook bleek dat de studenten met een vooropleiding BSO significant lager scoorden dan hun leeftijdsgenoten met een vooropleiding uit de drie andere studierichtingen (p<0.001). Een repeated measures ANOVA met als between-subjects factor Vooropleiding (ASO, TSO, KSO, BSO) en within-subjects factor Foutsoort (N=46) toonde een significant verschil tussen de 46 foutengroepen met F(46,32476)=56,87, p<0.0001. De pairwise comparisons toonden aan dat de vijf meest voorkomende fouten gemaakt werden tegen het aaneenschrijven van woorden (9,33%), hoofdlettergebruik (8,56%), open lettergrepen (6,98%), weglaten van woorden (5,76%) en werkwoordfouten in de tegenwoordige tijd (5,61%). Om een beeld te krijgen van de specifieke fouten per woord voeren we momenteel een vervolgonderzoek uit. Aan de hand van een itemanalyse worden de meest voorkomende fouten per woord in kaart gebracht. Dit kunnen we later als referentiepunt gebruiken bij het interpreteren van onderzoeksresultaten. Gezien het dictee op-tempo aangeboden wordt, is het ook aangewezen om in de toekomst de schrijfmotoriek van de studenten vast te stellen aan de hand van een korte toets. Verder onderzoek op vlak van normering en validering is noodzakelijk opdat het CODE-dictee als een volwaardig screeningsinstrument gehanteerd kan worden. Referenties Berckmoes, C., Geudens, A., Janssens, V., & Schraeyen, K. (2007). Dyslexie als functiebeperking binnen het hoger onderwijs. Logopedie. Depessemier, P., & Andries, C. (2009). Gletschr, test voor gevorderd lezen en schrijven. Garant Antwerpen. Henneman, K. (2000) Problemen van gevorderde spellers: Signalering, diagnostiek en begeleiding (2de dr.). Bussum: Uitgeverij Coutinho. Kleijnen, R., & Loerts, M. (2006) Protocol dyslexie hoger onderwijs, Garant Antwerpen-Apeldoorn. Schraeyen, K, Geudens, A., Janssens, V., Meersschaert, E., & Bekebreden, J. (2008). Onderbouwde diagnostiek van dyslexie bij 16+ met de Interactieve Dyslexietest Amsterdam-Antwerpen. Paper presented at VVL-congres, Antwerpen, België, 12 december 2008. Van den Heuvel, F. (1983). Spellingtoetsen voor het basisonderwijs. Praxis 35. Den Bosch: Malmberg. Yap, R. & Van der Leij, A. (1993). Word processing in dyslexics: An automatic decoding deficit? Reading and Writing: An interdisciplinary Journal, 5, 261-279.Abstract voor poster op het VVL-congres 2010status: publishe

Jongeren en volwassenen met dyslexie: moeilijkheden en tips voor aanpak

In deze folder willen we jongeren en volwassenen met dyslexie informatie geven over dyslexie. We bieden ook een antwoord op tal van vragen, zoals: Wat is dyslexie? Hoe wordt de diagnose gesteld? Wat zijn de oorzaken van dyslexie? Daarnaast geven we concrete handvatten en tips om om te gaan met de moeilijkheden bij lezen, schrijven, communiceren en studeren.status: publishe

Een onderbouwde aanpak voor taaldiagnostiek bij meertalige kinderen

status: publishe