„To było miasteczko żydowskie”. Pamięć o Żydach w świetle wywiadów z mieszkańcami gminy Zakrzówek

“There has a Jewish village”. Jewish memory on the basis of interviews with inhabitants of Zakrzówek The article deals with the Jewish Memory in Zakrzówek in the Lublin Voivodeship. Just prior to the Second World War, over 800 Jews lived there. The article is based on interviews with present inhabitants of the village and consists of five parts. The author makes an attempt to reconstruct the memories of interviewees about: landscape of the village before the war, Jews, Polish–Jewish relations, the Holocaust, hiding Jews and Jewish pits. This is a pretext for discussing distinctions between individual, cultural and collective memory, the notion used by Maurice Halbwachs

Krajobrazy Zagłady

Jean-François Lyotard porównał Zagładę do trzęsienia ziemi o tak wielkiej sile, że zniszczeniu uległy nawet wszelkie sejsmografy, które mogłyby posłużyć do oszacowania skali zniszczeń. Porównanie to zyskało sławę i było często przywoływane w kontekście dyskusji na temat możliwości reprezentacji Zagłady, które zdominowały studia na jej temat na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat. W ciągu ostatnich dekad powstały liczne prace odsłaniające polityczny, społeczny i kulturowy wymiar Zagłady. Aspekt środowiskowy tego wydarzenia nie został jednak dotychczas dostatecznie zbadany. W książce autor postuluje otwarcie się studiów nad Zagładą na historię środowiskową oraz ich włączenie w trwające aktualnie debaty na temat zmian klimatu, zrównoważonego rozwoju, wymierania gatunków, klęsk ekologicznych czy migracji klimatycznych. (fragment "Wprowadzenia")Jean-François Lyotard likened the Holocaust to an earthquake of a magnitude so great, that it destroyed even the seismographs, which could have served to estimate the scale of destruction. This comparison has become famous and would often be referenced in the context of discussions on the possible ways of representing the Holocaust, which have dominated Holocaust studies over the last thirty years. In recent decades, many works have been developed which reveal the political, social and cultural dimensions of the Holocaust. The environmental aspect of this event, however, has not been sufficiently studied to date. In this book, the author stipulates an opening of Holocaust studies to environmental history, and their inclusion in current debates on climate change, sustainable development, extinction of species, ecological disasters, or climate migrations

Niepojęte ocieplenie stosunków? Clifford Geertz i nauki przyrodnicze

An incomprehensible warming of relations? Clifford Geertz and natural sciencesThe article discusses Clifford Geertz’s polemic with Charles Taylor. The American anthropologist revises in it his views on the relations between humanities and natural sciences. Referring to the achievements of contemporary physics Heisenberg’ principle of indeterminacy, Planck’s quantum theory, biology brain research, Jerome Bruner’s cultural psychology and sociology of science Bruno Latour’s actor-network theory, the author of The Interpretation of Cultures encourages calls for a warming of relations between them. I think that Geertz’s postulate to abandon the stratigraphic vision of reality, where biological, psychical, social and cultural aspects would represent separate layers, and attempts to consolidate the internal and the external resemble Latour’s efforts to re-unite all that is social.An incomprehensible warming of relations? Clifford Geertz and natural sciencesThe article discusses Clifford Geertz’s polemic with Charles Taylor. The American anthropologist revises in it his views on the relations between humanities and natural sciences. Referring to the achievements of contemporary physics Heisenberg’ principle of indeterminacy, Planck’s quantum theory, biology brain research, Jerome Bruner’s cultural psychology and sociology of science Bruno Latour’s actor-network theory, the author of The Interpretation of Cultures encourages calls for a warming of relations between them. I think that Geertz’s postulate to abandon the stratigraphic vision of reality, where biological, psychical, social and cultural aspects would represent separate layers, and attempts to consolidate the internal and the external resemble Latour’s efforts to re-unite all that is social

Introduction. A natural history museum in the Anthropocene?

Pojęcie antropocenu w ostatnich latach zyskało popularność nie tylko w polu nauk przyrodniczych, lecz również w kręgach humanistyki i sztuki (gdzie bywa zresztą kontestowane m.in. ze względu na antropo- i eurocentryczny charakter). Dyskusje na ten temat zorientowane są przede wszystkim na przyszłość. Jeśli pojawia się w nich temat przeszłości, to (jak u Jussiego Parikki) chodzi o „przyszłe przeszłości” (future pasts). Paradoksalnie, myśląc o antropocenie, chcielibyśmy jednak nie tyle patrzeć w przyszłość, ile spojrzeć wstecz. Z perspektywy współczesnych debat, preposteryjnie, zastanowimy się nad przeszłością antropocenu i jej wizualizacjami w muzeach, archiwach i sztuce. Ważnym obszarem naszych eksploracji badawczych będą muzea przyrodnicze, które są swoistymi „nekro-arkami” upamiętniającymi wymarłe gatunki i utraconą bioróżnorodność. Eksponaty muzealne, dioramy, wizualizacje natury, często nieintencjonalnie są przedstawieniami zachodzących zmian i wzrastającego wpływu „czynnika ludzkiego”. Coraz częściej spotykanym zjawiskiem jest np. organizowanie wystaw upamiętniających wymarłe gatunki. W tym kontekście pojawia się m.in. pytanie o rolę muzeów historii naturalnej w konstruowaniu zbiorowej świadomości „nie-ludzkiego dziedzictwa”. Warto zastanowić się także, czy idea muzeum historii naturalnej ma sens w obliczu końca podziału na historię „naturalną” i „ludzką” (Dipesh Chakrabarty). Podobnie archiwa fotograficzne, filmowe i dźwiękowe są zmaterializowaną pamięcią zachodzących zmian. Ich analiza może przyczynić się do rekonstrukcji zmieniających się wyobrażeń natury („alternatywnych przyród”), konstruowanych przedstawień antropocenu

Źródła ilustracji

Rozdział 1Il. 1. Karta pocztowa „Auschwitz O. S. Solabrücke mit dem alten Piastensitz” (ze zbiorów autora)Il. 2. Karta pocztowa „Auschwitz O. S. Blick vom Gutspark Dwory auf die Weichsel” (ze zbiorów autora)Il. 3. Karta pocztowa „Auschwitz O. S. Wohnidyll in Dwory”, rewers (ze zbiorów Muzeum Zamek w Oświęcimiu)Il. 4. Karta pocztowa „Auschwitz O. S. Wohnidyll in Dwory”, awers (ze zbiorów Muzeum Zamek w Oświęcimiu)Il. 5. Karta pocztowa „Auschwitz O. S. Monowitz mit Dorfbrunnen” (ze zbiorów aut..

“There has a Jewish village”. Jewish memory on the basis of interviews with inhabitants of Zakrzówek

The article deals with the Jewish Memory in Zakrzówek in the Lublin Voivodeship. Just prior to the Second World War, over 800 Jews lived there. The article is based on interviews with present inhabitants of the village and consists of five parts. The author makes an attempt to reconstruct the memories of interviewees about: landscape of the village before the war, Jews, Polish–Jewish relations, the Holocaust, hiding Jews and Jewish pits. This is a pretext for discussing distinctions between individual, cultural and collective memory, the notion used by Maurice Halbwachs