Proizvedene količine semena lucerke u Vojvodini i randman dorade po godinama i sortama (1987-1998)

U radu je ispitivan uticaj čistoće naturalnog semena lucerke na randman dorade u zavisnosti od sorti i godina proizvodnje. Randman dorade semena lucerke zavisi od naturalne čistoće semena, odnosno čistoće i strukture otpada u naturalnom semenu. Najniži randman semena po godinama bio je 1987. god. 49,2 %. Najbolju čistoću i iskorišćenje u doradi dobili smo u 1988. god. od 76, 1 %, kao i u 1993. god 73,3 %. U laboratoriji su u toku 1987. i 1998. god. vršena ispitivanja: čistoće, učešća nečistoće, prisustva inertnih materija i korova. Analize na 25 uzoraka iz proizvodnje preuzetog semena od 5 sorata lucerke rađene su u tri ponavljanja po 200 g u 1997. god. dorađeno seme imalo je čistoću svega 1,9 % do 60,2 %. Učešće nečistoće bilo je 39,8 % čak do 98,1 %. Prisustvo inertnih materija 38,8 % do 72,2 %, a prisustvo korova u naturalnom semenu 1,0 % do 25,9 %. U 1998. god. na preuzetim količinama semena analizom je utvrđena čistoća 13,7 % najniža, do 72,5 %. Ukupna nečistoća kretala se 27,5 % do 86,3 %. Prisustvo inertnih materija 26,7 % do 63,6 %, a učešće korova 0,8 do 22,7 %. Čistoća naturalnog semena lucerke uslovljena je od zakorovljenosti useva, primenjene desikacije, podešenosti kombajna i dr

Značaj sorte za prinos krme i dužinu korišćenja lucerke

Experiment I was conducted in the period 1995-1998. It included 12 alfalfa varieties, six domestic and six foreign. Experiment II was conducted in the period 1999-2000. It included eight domestic varieties (one experimental) and four varieties from Iran. The variety NS Banat ZMS II brought the highest 4-year yield of green forage, 73.1 t.ha-1, followed by L-XII, NS Slavija and the other domestic varieties. The foreign varieties brought significantly lower yields. NS Banat ZMS II had the highest average yield of dry matter, 17.1 t.ha-1. NS Mediana ZMS V was in the second place with 16.6 t.ha-1. Chemical composition was analyzed in 1996. The analyses indicated that the domestic varieties were superior in respect to the foreign ones. The contents of crude proteins ranged from 18,4 %, in K-22, to 22.1 %, in Novosađanka H-11. The foreign varieties had lower protein contents but also higher percentages of crude cellulose. In Experiment II, the variety NS Mediana ZMS V was in the first place according to the yields of green forage and hay, followed by NS Banat ZMS II, Novosađanka H-11, experimental variety, Panonka, NS Slavija, Begej, and the other domestic varieties. The Iranian varieties brought considerably lower yield of green forage and hay. Still, some of them are considered as important for further study and possible commercialization (Baghdady, Ghareh Yon Geh).U ovom radu je ispitivana produktivnost 12 sorti lucerke. Prvi ogled izveden je u periodu 1995-1998 g. gde je uključeno 12 sorti lucerke od kojih su šest domaćeg a šest stranog porekla. Drugi ogled obavljen je 1999 i 2000 g. a zastupljeno je osam domaćih i četiri strane sorte Iranskog porekla. Najviši prinos zelene krme u četiri godine ostvarila je sorta NS Banat ZMS II, zatim L-XII, kasnije priznata kao sorta Tisa. Po prinosu suve materije najviši prinos postigle su NS Banat ZMS II (17,1 t.ha -1) i NS Mediana ZMS V (16,6 t.ha-1) u četvorogodišnjem proseku. Hemijski sastav ispitivan je u 1996. god. gde se ističu domaće sorte po kvalitetu. Sadržaj sirovih proteina kretao se od (18,40 %) kod K-22 do (22,10 %) u sorte Novosađanka H-11. Strane sorte su imale niži sadržaj proteina. U drugom ogledu tokom dve godine ispitivanja istakla se sorta NS Mediana ZMS V po prinosu zelene krme i suve materije zauzela je prvo mesto. Po produktivnosti slede NS Banat ZMS II, Novosađanka H-11 i ostale domaće sorte. Iranske sorte u ogledu su dale znatno niže prinose krme, ali su neke značajne za dalja ispitivanja (Baghdady, Ghareh Yon Geh)

Suburbanizacija i kvaliteta življenja u zagrebačkom zelenom prstenu - primjer općine Bistra

U radu su izložena obilježja suburbanizacije i kvalitete življenja u općini Bistra, u zapadnom dijelu Zagrebačke socio-ekonomske regije. Rezultati se poglavito temelje na terenskom istraživanju anketnim upitnikom, uz primjenu sistematskog slučajnog uzorka. Kao indikatori kvalitete življenja koriste se stavovi lokalnog stanovništva o prednostima, nedostacima i budućnosti njihova kraja. Istraživanje pokazuje da je općina Bistra reprezentativan primjer za proces suburbanizacije u zagrebačkom zelenom prstenu. No izdvaja se izrazitom prevlašću rezidencijalne suburbanizacije, dinamičnim demografskim rastom u posljednjem međupopisnom razdoblju (1991-2001.) i većom ovisnošću o funkciji rada i uslužnim djelatnostima matičnog grada (Zagreba). Kao najveću prednost kvalitete življenja stanovnici navode u visokoj mjeri očuvan okoliš, a najveći nedostatak nezavršenu i nedovoljno razvijenu infrastrukturu

Randman dorađenog semena lucerke u Institutu za ratarstvo i povrtarstvo 1997-2000

Natural alfalfa seed from contracted 1997-2000 production in the Vojvodina province was processed at the Forage Crops Department of the Institute of Field and Vegetable Crops in Novi Sad. The seed was processed on a Kamas Westrup, while the dodder was removed using a trifoline magnet. Twelve samples were taken from the seed producers in each of the four study years. Each sample was divided into three parts (one for the producer, one for laboratory analysis and one for the processor (The greatest purity was achieved in 2000 (53% on average), followed by 1998 (48%). The year 1997 had a considerably lower purity (42,8%), while 1999 had the lowest (only 34,8%). The smallest amount of processed seed was obtained in 1999 (28,8 t). In the year 2000, which was fairly favorable seed production-wise and had the largest utilization percentage *53,7% of pure seed), a total of 77,5 t was processed. In 1997, five alfalfa cultivars were used seed production, while in 1998, 1999 and 2000 there were three each.U radu su iznete proizvedene i dorađene količine semena lucerke (1997-2000) godine i uticaj čistoće naturalnog semena lucerke na randman dorade u zavisnosti od sorti i godine proizvodnje. Randman dorađenog semena lucerke zavisi od prisustva raznih-primesa u naturalnom semenu. Najniži randman semena u četiri godine (%) bio je u 1999 god. 34,8 %. Najbolja čistoća semena i iskorišćenje (%) dobijena je doradom semena u 2000. godini od 53,7%. U toku navedene četiri godine ispitivanja vršene su laboratorijske analize na uzorcima: čistoća, učešće nečistoće, prisustvo inertnih materija i korova izraženo je u procentima (%). Najniža čistoća dorađenog semena (%) u odnosu na naturalno seme pojedinih uzoraka (uzorak 4) je iz 1999. god. od 14,7%, a najviša čistoća (uzorak 12) iz 2000. god. je 90,0 %). Učešće nečistoće u semenu kretalo se od 10,0% (u 2000. g.) do 85,3 % (u 1999. g) Prisustvo inertnih materija 9,0 % (u 2000) do 63,0 % (1997) god., a učešće korova u naturalnom semenu 1,0% (u 2000) do 28% (u 1999) god. Čistoća dorađenog semena, u odnosu na naturalno seme lucerke (%) uslovljena je od zakorovljenosti useva, uspeha primenjene desikacije, podešenosti kombajna pri radu u žetvi i dr

The influence of cooperatives on the regional and rural development of Croatia

U radu su pobliže istraženi teritorijalna kohezija i politika ruralnoga razvoja Europske unije, regionalne razlike u razvijenosti zadrugarstva te njegov prostorno diferenciran utjecaj na socijalno-ekonomski razvoj Hrvatske. Rezultati potvrđuju važnost zadrugarstva kao čimbenika teritorijalne kohezije te visok stupanj pozitivne korelacije između zaostajanja u regionalnom odnosno ruralnom razvoju i razvijenosti zadružnoga sektora. Zadrugarstvo najviše utječe na regionalni razvoj u Južnoj Hrvatskoj, tj. Dalmaciji (posebno na socijalni razvoj) i Istočnoj Hrvatskoj (posebno na gospodarski razvoj). Najveći utjecaj na ruralni razvoj zadrugarstvo ima u županijama s najvećim udjelom jedinica lokalne samouprave (upravnih gradova i općina) s indeksom razvijenosti ispod 75 % državnoga prosjeka, prije svega u Vukovarsko-srijemskoj i Osječko-baranjskoj županiji.This paper closely examines the territorial cohesion and rural development policies of the European Union, regional differences in the level of development of the cooperative system, and its spatially-differentiated influence on the social and economic development of Croatia. The results confirmed the importance of the cooperative system as a factor of territorial cohesion, and the high level of positive correlation between lagging behind in regional and rural development, and the level of development of the cooperative system. The cooperative system has had the greatest influence on regional development in Southern Croatia/Dalmatia (especially on social development) and in Eastern Croatia (especially on economic development). It has had the highest impact on rural development in counties with the largest share of local self-government units (administrative towns and municipalities) with a development index below 75% of the national average – primarily in Vukovar-Srijem and Osijek-Baranja Counties

Development and Contemporary Characteristics of Agricultural Cooperatives in the Area of Croatia

U radu je pobliže razmotreno pulsiranje razvoja hrvatskoga zadrugarstva tijekom više od 150 godina duge tradicije njegova djelovanja, recentni razvojni trendovi i prostorno diferencirana razvijenost u suvremenom razdoblju. Rezultati pokazuju da je, unatoč dugoj tradiciji, hrvatsko zadrugarstvo u recentnom razdoblju suočeno s nizom razvojnih problema. Temeljni je uzrok takva stanja neodgovarajuća pravna regulativa – neusklađenost zakona o zadrugama i suodnosnih zakona koji su relevantni za funkcioniranje zadružnoga poduzetništva, što se nepovoljno odražava na sve zadružne sektore, posebno na poljoprivredno zadrugarstvo kao njegov najrazvijeniji sektor. Rezultat je toga marginalan doprinos zadrugarstva gospodarsko-socijalnom razvoju demografski sve više destabiliziranih ruralnih područja države.This paper closely examines the fluctuations in development of agricultural cooperatives in Croatia during their 150-year-long tradition, as well as recent development trends, and spatially-differentiated development in the contemporary era. The results show that, despite the long tradition, contemporary Croatian cooperatives have been faced with a series of development problems. The main cause of that situation is inadequate legislation - a poorly adjusted law on cooperatives and correlative laws that are relevant for the functioning of cooperative entrepreneurship. This reflects unfavourably in all cooperative sectors, specifically agricultural cooperatives as its most developed sector. This has resulted in a marginal contribution of cooperatives to the socioeconomic development of the nation\u27s demographically ever more destabilised rural areas

Međuzavisnost komponenti prinosa zelene mase i semena genotipova crvene deteline (Trifolium pratense L.)

Analyses of variance and covariance for green forage and seed yield components have been used to calculate the coefficients of genetic and phenotypic correlations in certain varieties and populations of red clover. The intention was to establish the existence of relationships among these characteristics. The study included 17 varieties and 16 populations of red clover in the second year of cultivation. Samples (30 plants per genotype) for the analysis of green forage yield components were taken at the stage of flowering of primary inflorescences from plants from the first cutting. Thirty randomly selected plants, i.e., 150 inflorescences per variety or population, from the first cutting in the second year were sampled for analysis of the following characteristics: number of productive stems per plant, number of inflorescences per plant, number of florets per inflorescence, number of seeds per inflorescence and seed yield per plant.Crvena detelina (Trifolium pratense L.) je zbog fiziološke autosterilnosti i građe cveta izrazito stranooplodna, entomofilna biljna vrsta. Analizom varijanse i kovarijanse komponenti prinosa zelene mase i semena kod ispitivanih sorti i populacija crvene deteline izračunati su koeficijenti genetičke i fenotipske korelacije. Posmatrajući vrednosti korelacionih koeficijenata može se zapaziti da su one veće za genetičke nego za fenotipske koralacije, što ukazuje da je uticaj faktora spoljašnje sredine na te odnose značajan. Koeficijenti genetičke korelacije pokazuju da je prinos semena po biljci najviše zavisio od broja cvetova po cvasti (rg = 1,000*); broja semena po cvasti (rg = 0,796*) i broja produktivnih stabljika (rg = 0,755*). Posmatrajući komponente prinosa zelene mase mogu se uočiti pozitivne, statistički značajne genetičke korelacije između lisne površine i visine biljke (rg = 0,808*), odnosno broja internodija (rg = 1,000*). Za praksu je svakako najinteresantnije ispitati stepen međuzavisnosti komponenti prinosa zelene mase, s jedne strane i komponenti prinosa semena, s druge strane. Može se zapaziti da između broja cvasti po biljci i broja internodija po stabljici, odnosno prinosa zelene mase po biljci postoje pozitivne i signifikantne genetičke korelacije. Negativna međuzavisnost (rg = -0,122) između prinosa zelene materije i semena predstavlja teškoću pri selekciji na povećan prinos

Korelacije fotosintetičkih pokazatelja i prinosa vegetativne mase kod crvene deteline (Trifolium pratense L.)

Experiments were conducted at the Rimski Šančevi Experiment Field in the period 1998-1999 The experiment object were six varieties and two populations of red clover. In both years, we determined photosynthetic indi­cators (LAI - leaf area index, LAd - leaf area density, NAR - net photosynthetic productivity) per individual cuttings and the total yield of vegetative mass. The obtained data were statistically processed by the path coefficient analysis. High simple correlations between the photosynthetic indicators (LAI and LAd) and the yield of green forage were found in all cuttings in both years. Highly significant (**) direct effects of NAR and LAI on the yield of vegetative mass were found in almost all cuttings. LAI and LAd exhibited the highest total effects on the yield of vegetative mass. The coefficients of multiple determination between the analyzed photosynthetic indicators and the yield of vegetative mass were high (96.88 - 99.49%) in all cuttings.Selekcija crvene deteline (Trifolium pratense L.), druge po značaju višegodišnje leguminoze je pre svega usmerena na stvaranje genotipova veće produktivnosti vegetativne mase. S obzirom da je produkcija organske materije ostvarena procesom fotosinteze naročita pažnja se poklanja pokazatelj ima koji karakterišu fotosintetičku aktivnost. Cilj naših istraživanja je analiza korelacija osnovnih fotosintetičkih pokazatelja s prinosom zelene mase Istraživanja su obavljena u toku 1998 - 1999 godine na Oglednom polju Instituta za ratarstvo i povrtarstvo - Rimski Šančevi. Kao objekat ispitivanja poslužilo je šest sorti i dve populacije crvene deteline. Obe godine, po otkosima utvrđivani su fotosintetički pokazatelji (LAI -indeks lisne površine. LAd - gustina lisne površine. NAR - neto produktivnost fotosinteze), kao i konačan prinos vegetativne mase. Pri statističkoj obradi eksperimentalnih podataka korištene su korelaciona i regresiona analiza (path coefficient analysis)

Efikasnost različitih metoda selekcije u oplemenjivanju crvene deteline (Trifolium pratense L.)

The main task of breeding red clover, the second most important perennial forage legume, is to develop cultivars giving high forage yields of excellent quality. Goals set before red clover cultivar development are achieved by different breeding methods. Previous research has shown that the most important methods used in red clover breeding are mass selection, individual selection, recurrent phenotypic selection, the polycross method, hybridization, and polyploidy. Mass selection is one of the oldest methods and has proven highly effective in improving highly heritable traits. Individual selection and hybridization have been shown to be highly effective in increasing protein content. Recurrent phenotypic selection is very effective when breeding for resistance to some diseases and pests as well as when developing genotypes tolerant of the 2,4-D preparation. The main idea behind the polycross method is selection of clones with a good GCA to be used for developing improved synthetic cultivars. Since no tetraploid forms of red clover have been discovered in nature, induced polyploidy receives special attention in the breeding effort, mainly for the purpose of increasing forage yields.Glavni zadatak u oplemenjivanju crvene deteline, druge po značaju višegodišnje krmne leguminoze je stvaranje sorti koje daju visok prinos krme, odličnog kvaliteta. Zadaci postavljeni pri stvaranju sorti crvene deteline rešavaju se primenom različitih metoda selekcije. Dosadašnja istraživanja su pokazala da su najznačajnije metode koje se koriste u oplemenjivanju crvene deteline: masovna selekcija, individualna selekcija, rekurentna fenotipska selekcija i polikros metod. Masovna selekcija je jedan od najstarijih metoda, koji se pokazao veoma efikasnim za popravku osobina sa visokom heritabilnošću. Kao veoma efikasna metode za povećanje sadržaja proteina se pokazale individualna selekcija. Rekurentna fenotipska selekcija se pokazala veoma efikasnom u selekciji na dužu stabljiku, višeglavost, perzistentnost, u stvaranju genotipova tolerantnih na preparat 2,4-D kao i u produkciji 2n polena. Osnovna ideja primene polikros metoda je izdvajanje klonova sa dobrim OKS, koji mogu da se iskoriste za stvaranje poboljšanih sintetičkih sorti. U novije vreme naročito se istražuju dodatne mogućnosti proširenja genetske varijabilnosti, posredstvom kontrolisanog ukrštanja (hibridizacije) i poliploidije, prevashodno u cilju povećanja prinosa krme kod crvene deteline

Labor, provisioning and immigration as indicators of Zagreb's suburbanization. The case of the Bistra municipality

The objective of the paper is to study thecauses and contemporary trends in suburbanization in the Zagreb environsusing the example of the Bistra Municipality. Special emphasis will beplaced on research into immigration as a process explicitly linked to theresidential suburbanization of Zagreb, and the interaction between Bistraand Zagreb/Zaprešić through the functions of labor, provisioning and thefulfillment of the cultural needs of Bistraćs residents