تأثیر آموزه‌های حکیم صدرالمتألهین شیرازی بر صیانت از سلامت در عصر صفوی (در پرتو تقابل علمی با صوفیان)

Background and Aim: Sadr al-Muta'allehin Shirazi is one of the great philosophers of the Safavid era. He, who had a reasoning-mystical thinking, strongly criticized the Sufis of those days, who were considered a serious threat to the physical and mental health of the Safavid society and since he was a Sufi thinker, in order to maintain the physical and mental health of the people. And the religious culture of the society of that time tried to defend Sufism and reject the dry Sufis and by expressing reasoning and mystical intuition, it caused the creation and strengthening of Shiite Sufism within the framework of religious health. Methods: The main materials of this research are Mulla Sadra's scientific works and historical sources of the Safavid era. New research on the influence of Mulla Sadra on the social situation of the Safavid era has also been used. The present research has dealt with the mentioned subject with historical-analytical method and in it; library resources have been used as a method of data collection. Ethical Considerations: From the beginning to the end of the article, the principle of honesty and trustworthiness has been observed. Results: Mulla Sadra considers some of the words of Sufis as a deadly poison for the perfect health of body and soul. The feedback of his wise and healthy thinking can be seen in the book "Kasr Asnama al-Jahiliyah". In the mentioned book, he has defended a healthy religion against the entry of false and destructive beliefs; Beliefs that, following lusts and carnal illusions, negate the practice of the appearances of the Shari'a and threaten the mental health and cultural health of the community. He has directed most of his criticism and attacks at the "Sufis of his time" and, in fact, criticizes the Sufis and claimants of Sufism's appearance and considers them to be detrimental to the health of the people of his time. Conclusion: This study shows the serious impact of Mulla Sadra's teachings on the health of body and soul of Safavid society in contrast to the group of Safavid Sufis who, with their special beliefs and practices, have diverted the path of physical and mental health with outward and sometimes contrary etiquette to Islam. Results. Mulla Sadra protests against those who start austerity before knowing the rulings and introduces associating with such a person or with his followers causes mental depression and death of the soul. Please cite this article as: Naghipourzadeh Mahani M, Jalali I, Khorasani Parizi E. The Effect of the Teachings of Mullasadra on Health Protection in Safavid Era (In the Light of Scientific Confrontation with Sufis). Tārīkh-i pizishkī, i.e., Medical History. 2022; 14(47): e8.زمینه و هدف: از جمله فیلسوفان بزرگ عهد صفویه، صدرالمتألهین شیرازی است. وی که دارای تفکری استدلالی ـ عرفانی بوده، به شدت صوفی‌نمایان آن روزگاران را که عامل جدی تهدید سلامت جسمی و روحی اجتماع عصر صفوی محسوب می‌شدند، مورد نقد قرار داده و از آنجا که خود مشربی صوفیانه داشته، به منظور حفظ سلامت جسم و روان عامه مردم و فرهنگ دینی اجتماع آن زمان، سعی در دفاع از تصوف و رد و انکار صوفی‌نمایان خشک ظاهربین کرده و با بیان استدلالی و شهود عرفانی، سبب ایجاد و تقویت تصوف شیعی در چارچوب سلامت دینی شده است. روش: مواد اصلی این پژوهش آثار علمی ملاصدرا و منابع تاریخی عصر صفویه است. همچنین از پژوهش‌های جدید در خصوص تأثیر ملاصدرا بر وضعیت اجتماعی عصر صفوی نیز استفاده شده است. پژوهش پیش رو با روش تاریخی ـ تحلیلی، به موضوع مذکور پرداخته و در آن از منابع کتابخانه‌ای، به عنوان روش جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: از ابتدا تا انتهای مقاله، اصل صداقت و امانتداری رعایت گردیده است. یافته‌ها: ملاصدرا بعضی از سخنان صوفی‌نمایان را همچون سم مهلک برای سلامت کامل جسم و روح می‌داند. بازخورد تفکر حکیمانه و سلامت‌ورز وی را می‌توان در کتاب «کسر اصنام‌الجاهلیه» شاهد بود. در کتاب مذکور به دفاع از دین سالم در برابر ورود عقاید باطل و مخرب پرداخته است؛ عقایدی که به پیروی از شهوات و اوهام نفسانی، عمل به ظواهر شریعت را نفی می‌کنند و موجب تهدید بهداشت روان و سلامت فرهنگی اجتماع می‌شوند. وی بیشترین انتقادات و حملات خود را متوجه «صوفیه عصر خود» کرده است و در حقیقت، منتقد صوفی‌نمایان و داعیه‌داران تصوف ظاهرنما است و آن‌ها را مانع از سلامتی مردمان عصر خویش می‌داند. نتیجه‌گیری: این پژوهش تأثیر جدی آموزه‌های ملاصدرا در سلامت جسم و روح اجتماع عصر صفویه را در تقابل با گروه صوفی‌نمایان عصر صفویه که با اعتقادات و اعمال خاص خود مسیر سلامت جسم و روح را با آدابی ظاهری و بعضاً مخالف با شرع مقدس اسلام به انحراف کشانده‌اند، مورد نتیجه قرار می‌دهد. ملاصدرا به آنان که ریاضت را قبل از شناخت احکام شروع می‌کنند، اعتراض کرده و همنشینی با چنین شخصی یا با مریدان او را باعث افسردن روان و میراندن روح معرفی می‌کند

وضعیت بهداشت و سلامت در عصر صفوی از دید سفرنامه‌های خارجی

Background and Aim: Foreign travelogues contain important information about the history of Iran from the Safavid era onwards. The explanation of the approach and perspective of these travelogues regarding social and health issues has not been paid much attention. The purpose of this article is to examine the health and safety situation in the Safavid era from the perspective of foreign travelogues. Methods: The current paper is descriptive and analytical and the library method is used. Ethical Considerations: In this paper, the originality of the text, honesty and trustworthiness are observed. Results: From the point of view of foreign travelers, during the Safavid era, public health and the health of citizens were not in a good and favorable condition. From the point of view of health, plague, cholera, fever and syphilis were among the most important diseases of the people in this period. There was no logical and scientific treatment for these diseases. Public health was also at a low level and clinics and facilities and equipment related to it have not been given much attention by the government. The cities and localities were at a low level in terms of health and the waste in them caused air infection and disease. Conclusion: The existence of numerous diseases and the failure to deal with them was due to the fact that experimental sciences did not benefit from this good fortune and did not reach a high position and public health was also not in a good condition due to the lack of government. Please cite this article as: Iranpour S, Khorasani Parizi E, Rahimi Sadegh A. The State of Health and Safety in the Safavid era from the Perspective of Foreign Travelogues. Tārīkh-i pizishkī, i.e., Medical History. 2022; 14(47): e41.زمینه و هدف: سفرنامه‌های خارجی حاوی اطلاعات مهمی در خصوص تاریخ ایران از عصر صفوی به بعد می‌باشد. تبیین رویکرد و دیدگاه این سفرنامه‌ها در خصوص موضوعات اجتماعی و بهداشتی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت بهداشت و سلامت در عصر صفوی از دید سفرنامه‌های خارجی است. روش: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده‌شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته‌ها: از دید سفرمانه‌های خارجی، در دوره صفوی، بهداشت عمومی و سلامت شهروندان در وضعیت مناسب و مطلوبی قرار نداشته است. از منظر سلامت، طاعون، وبا، تب و ﺳﻴﻔﻠﻴﺲ از مهم‌ترین امراض مردم در این دوره بود. راه درمان منطقی و علمی نیز در مواجه با این بیماری‌ها وجود نداشت. درمان و علوم طبابت و موارد مرتبط با آن در دوره صفوی، ترقی خاصی نداشت. بهداشت عمومی نیز در سطح پایینی قرار داشت و درمانگاه‌ها و امکانات و وسایل مرتبط با آن چندان مورد توجه دولت نبوده است. شهرها و محلات از نظر بهداشتی در سطح پایینی قرار داشتند و زباله‌ها موجود در آن‌ها سبب عفونت هوا و بیماری می‌شد. نتیجه‌گیری: وجود امراض متعدد و عدم مقابله با آن‌ها به این دلیل بود که علوم تجربی از این بخت و اقبال بی‌بهره بوده و به جایگاهی والا دست نیافتند و بهداشت عمومی نیز در سایه کوتاهی دولت وضعیت مناسبی نداشت