Teologiczno-liturgiczne znaczenie troparionów błogosławieństw (Makarismoi) jutrzni Wielkiego Piątku

On Good Friday matins, after singing the antiphons and before reading the canon, the verses of the Gospel blessings are read, which in liturgical practice begin with the words of the good thief: “Remember me, o Lord, in Your Kingdom”. The phrase of the thief hanging on the Cross sounds special on Good Friday – it is the day on which these words were spoken originally. Special troparions are added to the verses of the blessings, which talk about various aspects of Christ’s passion, mainly through the prism of the thief’s repentance. In the paper, the texts are analyzed taking into account the Greek original and selected translations.Na jutrzni Wielkiego Piątku po śpiewie antyfon, a przed czytaniem kanonu, rozbrzmiewają wersety ewangelicznych błogosławieństw, które w praktyce liturgicznej rozpoczynają się słowami rozsądnego łotra „Remember me, o Lord, in Your Kingdom”. Zwrot łotra wiszącego na krzyżu brzmi w Wielki Piątek wyjątkowo – to dzień, w którym te słowa zostały wypowiedziane oryginalnie. Do wersetów błogosławieństw dodaje się specjalne tropariony mówiące o różnych aspektach męki Chrystusa, głównie przez pryzmat skruchy łotra. W artykule dokonano analizy tekstów z uwzględnieniem greckiego oryginału i wybranych tłumaczeń[email protected] Zwiastowania NMP w Supraślu, PolskaHrapovickij, A., mitropolit, Počemu Gospodʹ Iisus Hristos ne nazyval sebâ Bogom? [Храповицкий, А., митрополит, Почему Господь Иисус Христос не называл себя Богом?]. [online] https://www.portal-slovo.ru/theology/41692.php, [24.03.2022].Lukaševič, A.A., Turilov A.A., Gusejnova Z.M. (2002). BLAŽENNY, W: Pravoslavnaâ Ènciklopediâ, Tom 5 [Лукашевич, А. А., Турилов, А. А., Гусейнова, З. М. (2002). БЛАЖЕННЫ, in: Православная Энциклопедия, Том 5]. Moscow.Matins of Great and Holy Friday. [online] https://www.stsymeon.com/files/Printable-Services/Matins-of-Great-and-Holy-Friday.pdf, [2.04.2022].Skaballanovič, M. (2008). Tolkovyj Tipikon [Скабалланович, М. (2008). Толковый Типикон]. Moskwa.Slujbele în zilele de Joi, Vineri şi Sâmbătă în Săptămâna Patimilor. [online] https://www.teologie.net/data/pdf/sapt-patimi-partea2.pdf, [10.04.2022].The Lenten Triodion translated from the original Greek by mother Mary and archimandrite Kallistos Ware, St. Tikhon’s Seminary Press, South Canaan, 2002.The Office of the Sixth Hour. [online] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2a-hUKEwiEo_O8mOf2AhUXyosKHYz3CiwQFno-ECAQQAQ&url=http%3A%2F%2Fstmaximus.org%2Ffiles%2FDocuments%2FSixthHour.pdf&usg=AOvVaw0YMSbLJxGq9z7ceSikqsO9, [3.04.2022].Tolkovaniâ na Byt. 2:10 [Толкования на Быт. 2:10]. [online] http://bible.optina.ru/old:gen:02:10, [11.04.2022].Triod de Carême, Chevetogne. (2014).Triṓdion Katanyktikón: periéchon ápasan tīn anī́kousan autṓ Akolouthían tīs Agías kai Megálīs Tessarakostī́s apó tīs Kyriakī́s tou Telṓnou kai tou Farisaíou méchri tou Agíou kai Megálou Savvátou [Τριώδιον Κατανυκτικόν: περιέχον άπασαν την ανήκουσαν αυτώ Ακολουθίαν της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής από της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου]. (2010). Athens.2491

Inspirations of the Holy Week in the hymnography of the Dormition of the Mother of God

Dormition of the Mother of God is one of the most solemnly celebrated feasts in the Orthodox liturgical year. It has a rich hymnography, including an additional rite of the Funeral of the Mother of God. The texts of the feast are largely inspired by the hymnography of the Holy Week, and especially Holy Saturday. This paper presents, on the example of the feast of the Dormition, a general phenomenon of intertextuality in hymnography. Mutual interpenetration of hymns appears in the context of many feasts and many saints.Zaśnięcie Bogurodzicy to jedno z najbardziej uroczyście obchodzonych świąt w prawosławnym roku liturgicznym. Ma bogatą hymnografię, w tym dodatkowy obrzęd Pogrzebu Bogurodzicy. Teksty święta są w dużej mierze inspirowane hymnografią Wielkiego Tygodnia, a zwłaszcza Wielkiej Soboty. Niniejszy artykuł prezentuje na przykładzie święta Zaśnięcia Bogurodzicy ogólne zjawisko intertekstualności w hymnografii. Wzajemne przenikanie się tekstologiczne hymnów pojawia się bowiem w kontekście wielu świąt i wielu świę[email protected]ścijańska Akademia Teologiczna, Wydział Teologiczny, PolskaAkolouthia tou orthrou psalletai th Agia kai Megalh Paraskevh esperas. [online] http://www.christopherklitou.com/holy_and_great_saturday_mattins_greek.htm [12.06.2020]Charkiewicz, J. (2013). Wielkie święta prawosławne. Zarys historii i ikonografii. Warszawa.Karabinov, I. (1910). Postnaja Triod’. Istoricheskij obzor. Sankt-Peterburg. [Карабинов, И. (1910). Постная Триодь. Исторический обзор. Санкт-Петербург.].Miesiąca sierpnia 15 dnia. Zaśnięcie Najświętszej Władczyni Naszej Bogurodzicy i Zawsze Dziewicy Marii, (H. Paprocki, tłum), [online] http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/festum-38-zasniecie.pdf. [15.06.2020].Mineja avgust. 2. Chast’ vtoraja. (1989). Moskva. [Минея август. 2. Часть вторая. (1989). Москва.].Pljukhanova, M. (2016). Kipenije sveta. Russkie Odigitrii v liturgicheskoj poezii i v istorii. Sankt-Peterburg. [Плюханова, М. (2016). Кипение света. Русские Одигитрии в литургической поезии и в истории. Санкт-Петербург.].Quenot, M. (2014). Zmartwychwstanie i ikona. (H. Paprocki, Tłum.). Białystok.Skaballanovich, M.N. (2004). Uspenie Presvjatoj Bogorodicy. Kiev. [Скабалланович, М.Н. (2004). Успение Пресвятой Богородицы. Киев.].Th IE’ tou autou mhnos. Mnhmh ths Koimhseos ths Yperagias Despoinhs hmon Theotokou kai aeiparthenou Marias. [online] http://www.christopherklitou.com/menaia_15_august_greek.htm [3.07.2020].Trzecia Niedziela po święcie Paschy, świętych niewiast niosących mirrę i Józefa Sprawiedliwego. (H. Paprocki, Tłum.). [online] http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/riodion-04-tydzien-iii.pdf. [20.06.2020].Wielki Tydzień i święto Paschy w Kościele prawosławnym (2003). (H. Paprocki, Tłum.). Kraków.Zheltov, M. Obshchaja kompozicija sluzhb Strastnoj Sedmicy [Желтов, М. Обшчая композиция служб Страстной Седмицы]. [online] bogoslov.ru/article/397608. [2.07.2020].23192

The outline of the history of the Orthodox Parish of the Annunciations of the Mother of God and St. John Theologian in Supraśl

The Orthodox parish in Supraśl exists together with the Supraśl Monastery and is inseparably connected with it. Although the history of the monastery dates back to the 90s of the 15th century, the parish was created in 1800. In 1839, the monastic community returned to the Orthodox Church, after two hundred years of being under the “occupation” of the union. The outbreak of the First World War caused the evacuation of monks into the depths of Russia. In 1918, the Polish government took over church property. Parishioners were allowed to use only a small cemetery church - the care of the faithful was taken by by the Wasilków parish, from which in 1931 a branch parish of Supraśl was separated. During the Second World War, the Nazi army blown up the main monastery church. The post-war period is the time of struggles for regaining the church and buildings, as well as the constant development of parish life. In the early 1980s, Bishop of Białystok Sawa began to make efforts to revive the monastery. In 1984, Fr. Miron came to Supraśl and became the rector of the parish and the head of the monastery. Monastic life began to develop, and along with it, the spiritual life of parishioners deepened. In 1993, the state finally returned the monastery to the Orthodox Church. Currently, the Supraśl parish conducts its active activities outside the walls of the Monastery, which was evidenced e.g. by the consecration of the church in honor of St. Luke the Surgeon in the village Łaźnie in 2019.Parafia Prawosławna w Supraślu istnieje przy Supraskim Monasterze i jest z nim nierozłącznie związana. Choć historia Monasteru sięga lat 90-tych XV wieku, parafię utworzono w 1800 r. W 1839 roku wspólnota monasterska powróciła do Prawosławia, po dwustu latach przebywania pod „okupacją” unii. Wybuch I Wojny Światowej spowodował ewakuację mnichów w głąb Rosji. W 1918 r. polski rząd przejął mienie cerkiewne. Parafianom pozwolono na użytkowanie jedynie małej cmentarnej świątyni – opiekę nad wiernymi sprawowała wasilkowska parafia, z której w 1931 r. wydzielono filialną supraską parafię. Podczas II Wojny Światowej hitlerowskie wojska wysadziły w powietrze główną monasterską cerkiew. Okres powojenny to czas walk o odzyskanie cerkwi i budynków, a także ciągłe rozwijanie życia parafialnego. Na początku lat 80-tych nowy ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej biskup Sawa zaczął czynić starania o odrodzenie Monasteru. W 1984 r. do Supraśla trafił o. Miron, który został proboszczem parafii i przełożonym Monasteru. Zaczęło się rozwijać życie monastyczne, a wraz z nim pogłębiło się duchowe życie parafian. W 1993 r. państwo ostatecznie przekazało Monaster Kościołowi Prawosławnemu. Obecnie supraska parafia prowadzi swoją aktywną działalność także poza murami Monasteru, czego ważnym dowodem było poświęcenie cerkwi ku czci św. Łukasza Chirurga we wsi Łaźnie w 2019 [email protected] Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy w SupraśluBołtryk M., (2001). A na Paschę zadzwoniły, w: Przegląd Prawosławny, nr 5 (191) 2001, Białystok.Borowik S. (2000), Supraskie cmentarze, w: Przegląd Prawosławny, nr 4 (178), kwiecień 2000, Białystok, 2000.Dalmatov N. (1892), Supraslʹskij Blagoveŝenskij Monastyrʹ. Istoriko-statističeskoe opisanie, Sankt-Petersburg [Далматов Н. (1892), Супрасльский Благовещенский Монастырь. Историко- статистическое описание, Sankt-Petersburg].Kuprianowicz G. (2009), Prawosławie w Polsce od 1918 roku do współczesności, w: Prawosławie. Światło ze wschodu, red. K. Leśniewski, Lublin.Makal W. (2003), Przed odrodzeniem Supraskiego Monasteru. Historia Parafii Prawosławnej w Supraślu w latach 1931- 1984, Supraśl.Mironowicz A. (2006), Kościół prawosławny w Polsce, Białystok.Mironowicz A. (2013), O początkach monasteru supraskiego i jego fundatorach, Supraśl.Radziukiewicz A. (2002), Kości niezgody, w: Przegląd Prawosławny, nr 8 (206) 2002, Białystok.Radziukiewicz A. (1999), Triumfalny powrót Supraskiego Irmołogionu, w: Przegląd Prawosławny, nr 5 (166), maj 1999, Białystok.Radziukiewicz A. (2015), Monaster w Supraślu, Supraśl.Radziukiewicz A. (2017), Wyświęcono cerkiew św. Jana Teologa, w: Przegląd Prawosławny, nr 3 (381) 2017, Białystok.Hrycuniak Sawa, metropolita (2005), Supraski Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy i jego historyczna rola w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach Prawosławia: tytułem wprowadzenia, w: Z dziejów Monasteru Supraskiego materiały międzynarodowej konferencji naukowej “Supraski monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy i jego historyczna rola w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa”, Supraśl.Shved V. (2015), Działalność supraskiego Bractwa Zwiastowania NMP (1893-1896), w: Dzieje opactwa supraskiego, Rzym-Lublin-Mińsk.Surynowicz H. (2001), Życie monastyczne na Grodzieńszczyźnie w XIX w., w: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, Białystok.Kościół Prawosławny w Polsce dawniej i dziś. Aneks statystyczny z parafialnych ksiąg metrykalnych białostocczyzny XVIII, XIX i XX wieku, 1993, Główny Urząd Statystyczny, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa.Materiały Archiwum Monasteru.Nowa Europa, 20.07.1992.Święty Łukasz Chirurg Arcybiskup Krymski. Życie i cuda, Akatyst, 2018, Supraśl.219910

Hegumen Pantelejmon Karczewski Christ the Bridegroom, Christ Crucified and Christ in the Tomb. Three Images in Iconography and Hymnography of the Holy Week

Holy Week, inseparable from the mystery of Christ’s Resurrection, is the center of the liturgical year. Each of the following days has its own specific meaning and extensive hymnographic material. The graphic representation is also connected with the content of liturgical rites. This article discusses the meaning of iconographic representations that are dynamically present at services – by carrying them from the presbitery to the middle of the church or carrying them around the temple in a procession (the icon of Christ the Bridegroom on Holy Monday, the icon of Christ crucified on Good Friday, the Epitaphios with a representation of Christ lying in the tomb on Good Friday and Holy Saturday). The text also discusses the relationship between the aforementioned icons and liturgical texts sung during the services

The Image of Holy Children-Martyrs in the Orthodox Hymnography

The present paper discusses the presentation of holy children-martyrs in the Orthodox hymnography. Eight leading themes that appear in liturgical texts are presented. Four of them are common to the motifs used in the rite of a child’s funeral, and four others are reserved only for canonized children. The most attention was paid to the issue of childhood innocence and parents’ reaction to premature death (from sadness, through joy of the child’s salvation, to encouraging a child to suffer martyrdom for Christ). The presented examples come from the texts of services and Akathists in honor of selected holy children – mainly St. Gabriel of Zabłudów, St. Cyric and Julitta, St. Artemius of Verkola