การวิเคราะห์คำถามในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น (AN ANALYSIS OF QUESTIONS IN JUNIOR HIGH SCHOOL SCIENCE TEXTBOOKS)

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์รูปแบบของคำถามในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น โดยใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร ผู้วิจัยรวบรวมข้อมูลจากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ในประเทศไทยที่มีการพิมพ์เป็นภาษาไทยโดยสำนักพิมพ์เอกชน จำนวน 3 เล่ม วิเคราะห์บริบทและประเภทของคำถามโดยใช้แบบวิเคราะห์คำถามในหนังสือเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ นำบริบทและประเภทของคำถามมาจัดกลุ่มแล้วหาค่าความถี่แล้วจึงวิเคราะห์หารูปแบบของคำถามที่ปรากฏในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ผลการวิจัยพบว่า คำถามในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นมีทั้งหมด 1306 คำถาม โดยเป็นคำถามจากหนังสือเล่มที่ 1 จำนวน 477 คำถาม (8 หน่วยการเรียนรู้) หนังสือเล่มที่ 2 จำนวน 470 คำถาม (9 หน่วยการเรียนรู้) และหนังสือเล่มที่ 3 จำนวน 359 คำถาม (7 หน่วยการเรียนรู้) ซึ่งคำถามในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์มี 3 รูปแบบ คือ รูปแบบ 1 เป็นคำถามที่หาคำตอบโดยใช้ความรู้เดิมของผู้เรียน ร้อยละ 19.49 รูปแบบ 2 เป็นคำถามที่หาคำตอบจากการปฏิบัติกิจกรรม ร้อยละ 39.28 และรูปแบบ 3 เป็นคำถามที่หาคำตอบจากข้อมูลหรือสถานการณ์ที่กำหนดให้ ร้อยละ 41.23 โดยคำถามส่วนใหญ่ในรูปแบบ 1 และ 2 เป็นคำถามประเภทความรู้-ความจำ แต่คำถามส่วนใหญ่ในรูปแบบ 3 เป็นคำถามประเภทความเข้าใจ ส่วนคำถามประเภทการนำไปใช้ และการประเมินค่ามีจำนวนน้อย จึงควรเพิ่มคำถามทั้งสองประเภทนี้ให้มีจำนวนมากขึ้นเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนากระบวนการคิดของผู้เรียนคำสำคัญ: รูปแบบคำถาม หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ การวิเคราะห์หนังสือเรียนThis research aimed to analyze questioning patterns in junior high school science textbooks. The study method was based on documentary analysis in which the researcher collected data from three junior high school science textbooks in Thailand. They were printed in Thai and published by private publishers. The instrument used for questioning analysis is a question pattern analysis of science textbooks. Context and question types were applied to classify and find out the frequency of questions. After that, the question patterns were finally analyzed. The result of study indicated that the total number of questions were 1306. There were questions from the first book to totaling 477(8 lessons), the second book 470 (9 lessons) and the third book 359 questions (7 lessons). There were three question patterns. Pattern 1; 19.49 percent of the questions were probing student’s prior knowledge. Question pattern 2; 39.28 percent of the questions were focused on asking students to do practical tasks, and pattern 3; 41.23 percent of the questions were situation analysis questions. Question patterns 1 and 2 mainly focused on knowledge but question pattern 3 focused on comprehension questions. Only few questions were application and evaluation questions. To promote leaning and thinking process of students, application and evaluation questions should be increased.Keywords: Question patterns, Science textbooks, Textbooks analysi