وقف و اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی با نگاهی به ابعاد آموزشی، فرهنگی و پزشکی

Background and Aim: During the Safavid era, Islamic civilization grew and matured. In this period, the endowment was also greatly expanded. In this paper, an attempt has been made to examine the role of endowment in the advancement of Islamic civilization in the Safavid era by looking at the educational and cultural dimensions. Methods: The current paper is descriptive and analytical and the library method is used. Ethical Considerations: In this paper, the originality of the text, honesty and trustworthiness are observed. Results: Religious instructions, knowledge, education and training are among the most important elements of the advancement of Islamic civilization. During the Safavid period, one of the factors that strengthened the mentioned elements and therefore, the Islamic civilization was the role of endowment in the expansion of schools, mosques, medical and the strengthening of religious instructions. In fact, by supporting the establishment and development of schools, mosques, shrines, libraries and religious celebrations and holidays, from a cultural and educational point of view and the attention of medicine and the establishment of hospitals the endowment provided the basis for the elevation of Islamic civilization in the Safavid era. Endowment existed in the society before the Safavids, but the difference in this period is the change of its function. With the officialization of the Shia faith in the Safavid era, the endowment institution served the new religion and adapted itself to its needs. Conclusion: Since the field of Islamic civilization is knowledge, culture and education and in other words, one of the important factors of the growth and prosperity of Islamic civilization is the order of research and studentship and the provision of educational facilities for scientists and researchers, so it is necessary along with other functions of endowment, more attention should be paid to the support of this institution for education and culture. Please cite this article as: Iranpour S, Jalali I, Rahimi Sadegh A. Endowment and Elevation of Islamic Civilization in the Safavid era with a View to Educational, Cultural and Medical Dimensions. Tārīkh-i pizishkī, i.e., Medical History. 2022; 14(47): e42.زمینه و هدف: در دوره صفویه تمدن اسلامی به رشد و بالندگی رسید. در این دوره وقف نیز به شدت گسترش یافت. در این مقاله تلاش شده نقش وقف در اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی با نگاهی به ابعاد آموزشی و فرهنگی بررسی شود. روش: مقاله حاضر توصیفی ـ تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده‌ شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته‌ها: آموزه‌های دینی، دانش، تعلیم و تربیت از مهم‌ترین عناصر اعتلای تمدن اسلامی است. در دوره صفویه یکی از عواملی که سبب تقویت عناصر مورد اشاره و بنابراین اعتلای تمدنی اسلامی گردید، نقش وقف در گسترش مدارس، مساجد، تقویت آموزه‌های دینی و پزشکی بود. در واقع وقف با حمایت از تأسیس و توسعه مدرس، مکاتب، مساجد، زیارتگاه‌ها، کتابخانه‌ها و جشن‌ها و اعیاد دینی و همچین توجه طب و تأسیس بیمارستان‌ها از منظر فرهنگی و آموزشی زمینه اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی را فراهم آورد. وقف قبل از صفویان نیز وجود داشت، اما در این دوره، کارکرد آن گسترده‌تر شد. با رسمیت‌یافتن آیین تشیع در دوره صفوی کارکرد نهاد وقف در خدمت آیین جدید قرار گرفت و خود را با نیازها و احتیاجات آن منطبق کرد. نتیجه‌گیری: از آنجا که زمینه اعتلای تمدن اسلامی، دانش، فرهنگ و آموزش است و به عبارتی از جمله عوامل مهم رشد و شکوفایی تمدن اسلامی، علم اندوزی و حمایت از کسب علم و انش و ارتقای فرهنگ است، بنابراین لازم است در کنار سایر کارکردهای وقف، به حمایت این نهاد از آموزش و فرهنگ بیش ‌از پیش توجه شود