Þátttaka barna og unglinga með hreyfihömlun og hreyfiþroskaröskun í frístundum

Verkefnið er opið nemendum og starfsfólki Háskólans á AkureyriVerkefni þetta er heimildasamantekt með nýsköpun sem felur í sér að kanna þátttöku barna með hreyfihömlun og hreyfiþroskaröskun. Tilgangur verkefnisins er að draga saman niðurstöður rannsókna á því hvernig börn og unglingar á aldrinum 6-16 ára með hreyfihömlun og hreyfiþroskaröskun verja frístundum sínum. Jafnframt er leitast við að skilgreina þá þætti sem hafa hvað mest áhrif á þátttöku barnanna í frístundum og þá sér í lagi þætti tengda umhverfinu. Við vinnslu heimildasamantektarinnar kom í ljós að lítið er um rannsóknir um þátttöku barna og unglinga í frístundum. Þetta er athyglisvert í ljósi þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað innan iðjuþjálfunar undanfarin ár og felur meðal annars í sér áherslu er á þátttöku, félagsleg tengsl, virkni og vellíðan barna og ungmenna. Niðurstöður rannsókna voru að mestu fengnar erlendis frá en leitað var heimilda í fræðibókum, fræðiritum og á veraldarvefnum. Niðurstöður heimildasamantektarinnar sýna að börn og unglingar með hreyfihömlun og hreyfiþroskaröskun hafa sömu áhugamál og aðrir jafnaldrar en aðstæður í nánasta umhverfi þeirra geta hindrað þátttöku þeirra, s.s. afstaða fjölskyldunnar og barnsins sjálfs, aðgengi og jafnframt hvaða úrræði eru tiltæk hverju sinni. Líkamleg geta einstaklingsins og færni til tjáskipta hefur hvað mest að segja varðandi hve mikið og hve oft þau taka þátt í athöfnum sem veita þeim félagsleg tengsl. Jafnframt sýna niðurstöður að leggja þarf aukið vægi á þátttöku barna í skipulögðum og frjálsum athöfnum og þá sérstaklega finna leiðir til að efla félagsfærni barnanna og hvetja þau til tómstundaiðkunar með því að markmiði að auka þátttöku þeirra, vellíðan og vinatengsl. Til að slíkt geti gerst er mikilvægt að breyta viðhorfi samfélagsins til barna og unglinga með hreyfihömlun. Og hvar er betra að byrja en í skólum þar sem þau eyða stórum hluta dagsins. Lykilhugtök: Frístundir, þátttaka, börn og unglingar, hreyfihömlun, hreyfiþroskarösku

Curriculum leadership

Markmið þessarar rannsóknar var að kanna með hvaða hætti skólastjórnendur taka þátt í skólanámskrárgerð og hvernig eftirfylgni skólastjóra með framkvæmd skólanámskrár er háttað. Tilgangur rannsóknarinnar var jafnframt að varpa ljósi á mikilvægi forystuhlutverks stjórnenda, fylgjast þeir með t.d. á vettvangi skólastofunnar eða ræða við kennara um hvernig gangi? Síðasta áratug hefur orðið mikil hreyfing í skólastarfi á Íslandi í þá veru að stjórnendur verði meiri faglegir leiðtogar, veiti kennslufræðilega forystu og dreifi völdum og ábyrgð innan stofnunarinnar. Jafnframt er nú meiri áhersla lögð á fjölbreytta kennsluhætti s.s. einstaklingsmiðað nám nemenda og teymisvinnu kennara. Utan um allt skólastarf og þróun þess hverfist svo námskrá, opinber og skólanámskrá hvers skóla. Rannsóknir hérlendis eru ekki enn fyrirferðarmiklar á þessu sviði en talsverð breidd er í rannsóknum á sviðinu erlendis. Rannsóknin fór fram í einum heildstæðum grunnskóla á Íslandi. Þátttakendur voru skólastjóri, aðstoðarskólastjóri og þrír kennarar. Gagnaöflun fólst í viðtölum við þátttakendur, vettvangsnótum og gögnum af heimasíðu skólans. Rannsóknin er tilviksrannsókn sem byggist á eigindlegri rannsóknaraðferð í einum skóla þar sem tekin voru hálfopin viðtöl til þess að ná fram svörum við rannsóknarspurningu verkefnisins og þau rædd í fræðilegu ljósi. Helstu niðurstöður eru þær að stjórnendur veita forystu í námskrárgerð skólans. Skólastjóri var virkur þátttakandi í skólanámskrárgerð við undirbúning og upphaf skólastarfs í skólanum og hefur haldið því hlutverki eftir því sem skólinn hefur þróast og mótast. Viðmælendur rannsóknarinnar voru sammála um að í skólanámskrá skólans væri heildarsýn skólastarfsins. Forystuhlutverk skólastjóra felst einkum í því að veita sterka kennslufræðilega forystu og dreifa völdum út til starfsmanna. Þetta endurspeglast í því að allir virðast eiga hlutdeild í skólanámskrárgerð og ákvarðanatöku um fagleg málefni skólans. Stjórnendur og kennarar voru sammála um að ekki væri þörf á að hafa millistjórnendur við skólann. Skólastjórinn leggur frekar áherslu á að dreifa ábyrgð og völdum út til teyma skólans og ráða í störf við stoðþjónustu. Skólastarfið virðist endurspegla traust og virðingu milli stjórnenda annars vegar og kennara hins vegar. Skólastjóri veitir metnaðarfulla forystu og virðist hafa góða tilfinningu fyrir því starfi sem unnið er í skólanum.The purpose of this research was to find out in what way school managers participate in the making of the school-based curriculum in what way they follow up on the procedure. The purpose of the research was also to shed some light on the importance of managers having a role of leadership; do the follow up on the work in the classrooms or discuss it with the teachers? For the last decade there has been a great movement in Iceland in the direction that managers should take a more professional guidance role, be pedagogical leaders, and distribute leadership and responsibility within the institution. There is also more focus on diverse teaching, individualized studies for students and teachers’ teamwork. Both the official curriculum and the school-based curriculum is built around all schooling and its development. Research in this field is not comprehensive in Iceland as yet, but quite a lot of research has been done in other countries. The research took place in one comprehensive elementary school in Iceland. The participants were the principal, assistant principal and three teachers. Data collection consisted of interviews with participants, field-notes and data from the school´s web-site. The research is a case study based on a qualititative research method in one school where semi-structured interviews were taken to get answers to the research questions of the thesis which were then discussed theoretically. The main conclusion is that managers do lead in the making of school-based curriculum. The principal has been an active participant in the curriculum development, right from the opening of this particular school and has kept that role. The interviwees were in agreement that the school-based curriculum consisted of the school´s overall vision. The principals instructional leadership role consists mostly of leading in a strong, pedagogical way and distribute leadership to his staff. This is reflected in that everyone seems to be involved in the curriculum-making and decisions regarding the school´s academic matters. Managers and teachers were in agreement about there being no need for middle manangers at the school. The principal prefers to delegate responsibility and power to the school´s teams and hire people for support services. There seems to be a mutual trust and respect between managers on the one hand and teachers on the other hand. The principal is an ambitious leader and seems to have a good understanding of the work done in the school

Tvítyngi heyrandi og heyrnarlausra barna: Hvernig er stutt við máltöku tvítyngdra barna á tveimur leikskólum í Reykjavík?

Í þessari ritgerð er fjallað um máltöku tvítyngdra barna, sem annars vegar eru tvítyngd á íslensku og erlent mál og hins vegar á íslensku og íslenskt táknmál. Tvítyngi (e. bilingualism) hefur verið skilgreint á marga ólíka vegu og er í ritgerðinni gengið út frá þeirri skilgreiningu að þeir séu tvítyngdir sem hafa lært tvö tungumál jöfnum höndum í uppvexti, helst fyrir fjögurra til sex ára aldurinn. Það er mikilvægt að einstaklingur noti bæði tungumálin reglulega til að um virkt tvítyngi sé að ræða. Mál barna er reglubundið frá upphafi og hvert stig málþroskans hefur sínar eigin reglur. Eftir því sem börn ganga í gegnum fleiri stig færast þau nær máli fullorðinna. Þó að heyrandi og heyrnarlaus börn gangi í gegnum svipuð stig í máltökunni þá er uppbygging raddmáls og táknmáls ólík. Kostir tvítyngis eru ótvíræðir en með tvítyngi fá börn m.a. innsýn í tvo menningarheima, öðlast fjölþætta hugsun og þroskaða málvitund. Einnig hefur komið í ljós að málkunnátta tvítyngdra er heldur meiri en málkunnátta eintyngdra þegar heildarkunnátta á báðum málunum er lögð til grundvallar. Það er lítið talað um tvítyngi í aðalnámskrá leikskóla og er víða unnið gott starf með tvítyngdum börnum á leikskólum í Reykjavík. Á leikskólanum Vesturborg og leikskólanum Sólborg dvelja mörg tvítyngd börn. Þó að leikskólarnir séu um margt líkir þá er tvítyngi barnanna ólíkt. Á Vesturborg hafa öll tvítyngdu börnin raddmál að móðurmáli en á Sólborg er stór hluti tvítyngdu barnanna með raddmál og táknmál að móðurmáli. Leikskólinn Sólborg hefur þó mikið forskot á leikskólann Vesturborg vegna þess að á Sólborg starfa bæði heyrandi og heyrnarlausir starfsmenn. Þannig er ekki bara stutt við móðurmál á heimilum barnanna sem dvelja á Sólborg heldur líka í skólanum. Þetta skiptir sköpum hve vel tvítyngdum börnum gengur á Sólborg. Á báðum leikskólunum er lögð áhersla á örvun og hvatningu í eðlilegu, afslöppuðu umhverfi. Starfsmenn leikskólanna gera sér grein fyrir að grundvallaratriði í málörvuninni er að styðja vel við málþroska í móðurmálinu á meðan máltaka í öðru máli á sér stað. Á Vesturborg er aðeins einn starfsmaður sem ber hitann og þungann af starfinu með tvítyngdu börnunum en á Sólborg er þjónusta við tvítyngd börn hluti af hugmyndafræði skólans og allt skólastarfið tekur mið af því

Félagsleg hegðun sem færni

Meginviðfangsefni þessarar ritgerðar er félags- og samskiptafærni en rannsóknir benda til þess að hún sé mikilvægur áhrifavaldur á líf og líðan fólks. Fjallað er um hvert mikilvægi félagshæfni er í bæði vina- og ástarsamböndum en samskipti reynast mörgum erfið. Gerð er grein fyrir tengslakenningunni og rannsóknum henni tengdum á orsökum ólíkrar hegðunar fólks. Rannsóknir benda til þess að fólk tengist hvort öðru á ólíkan hátt eftir því hvernig komið er fram við það í bernsku og helst sú tengslamyndun nokkuð stöðug gegnum lífið. Tekið er fyrir hlutverk skóla og yfirvalda í að þjálfa færni í samskiptum meðal barna og sérstakur gaumur er gefinn að lífsleiknikennslu. Kynntar eru nokkrar skilgreiningar á hvað flokkist undir félagslega hæfni eða færni. Engin ein skilgreining er viðurkennd á félagsfærni eða samskiptafærni umfram aðra auk þess að mörg mismunandi hugtök sem fjalla um sömu eða skyld málefni eru til. Hér eru þessi hugtök meðhöndluð sem samheiti. Að lokum er fjallað um mikilvægi samskipta- og félagshæfni í störfum félagsráðgjafa. Niðurstaða umfjöllunarinnar er sú að rannsóknir benda til þess að félagsleg samskiptafærni sé mikilvæg og hafi tengsl við ýmis félagsleg vandamál. Til eru fjölmargar áætlanir og sérúrræði til þess að þjálfa færnina en enn er langt í land með að samskiptakennslu sé gert jafn hátt undir höfði eins og annarri færnisþjálfun einstaklinga

Harm compensation – their nature and basis : comparison of harm compensation for defamation and assault by violence

Í lokaverkefni þessu mun höfundur leitast við að útskýra eðli og grundvöll miskabóta. Mest áhersla verður lögð á dómaframkvæmd Hæstaréttar og bornar saman miskabætur vegna ærumeiðinga og líkamsmeiðinga af völdum ofbeldis. Fyrri hluti ritgerðarinnar fer í hugtaka skýringar sem og að greina markmið og hlutverk skaðabóta almennt. Almenn umfjöllun skaðabóta þrengist síðar niður í umfjöllun um almennar miskabætur og að lokum er fjallað um miskabætur samkvæmt 26. gr. skaðabótalaga auk þess sem forsaga ákvæðisins er rakin. Í seinni hluta ritgerðarinnar fer höfundur yfir dómaframkvæmdina. Umfjöllun um hana er skipt niður í tvennt, þ.e. í fyrri hlutanum er farið í dóma er varða miskabætur af völdum líkamsmeiðinga vegna ofbeldis en í þeim seinni er farið í dóma um miskabætur af völdum ærumeiðinga. Að því loknu er vikið að samanburði milli þessara tveggja þátta og yfirfarinn mismunur á fjárhæðum bótanna, sem dæmdar eru brotaþola í hag, sem og að ályktanir eru dregnar út frá þeim. Skemmst er frá því að segja að rökstuðning vantar í flest tilvik þegar dómstólar dæma bótafjárhæðir. Oftar en ekki segir í dómsniðurstöðum að bæturnar séu hæfilega ákveðnar x kr. og frekari útskýring látin liggja milli hluta sem gerir það að verkum að bótakröfum er skellt fram án nokkurra röksemda. Ef annar háttur væri á framkvæmdinni, þ.e. að greinagóður rökstuðningur væri alla jafna með ákvörðun bótafjárhæðar væri meira samræmi í dómaframkvæmd sem og að brotaþolar ættu auðveldara með að rökstyðja fjárhæð bótakrafna sinna

Sameining leikskóla Reykjavíkurborgar. Upplifun starfsmanna

Árið 2011 urðu miklar breytingar í skólaumhverfi barna í Reykjavík. Starfshópur var myndaður til að meta og koma með tillögur að samrekstri eða sameiningum leikskóla, grunnskóla og frístundaheimila. Í ritgerðinni eru gerð skil á nokkrum sjónarmiðum sem tengjast sameiningum, einstaklingum á vinnustað og hvaða áhrif miklar breytingar geta haft á líðan þeirra í stórum breytingum. Þrátt fyrir mikla óánægju foreldra, starfsfólks og þeirra sem tengjast skólaumhverfi barna, gagnvart sameiningunum voru þær keyrðar í gegn. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna líðan og upplifun starfsfólk leikskóla sem sameinuðust. Eigindleg aðferðarfræði var notuð til að fá sem bestu mynd af upplifun starfsmanna sem eru enn starfandi í leikskólum sem sameinuðust. Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru að í upphafi var frekar mikil óánægja og óvissa meðal starfsmanna sem einkenndi andrúmsloft í leikskólum í sameiningarferlinu. Mikið álag var vegna breytinganna, hvort sem það var hjá leikskólastjórum, deildarstjórum eða almennu starfsfólki. Óvissu og óánægju starfsmanna má rekja til lélegs upplýsingaflæðis af hálfu Reykjavíkurborgar og lítillar þátttöku starfsmanna í sameiningunni. Starfsfólki fannst mannlegi þátturinn hafa verið vanræktur og lítið tillit hefði verið tekið til þeirra. Einnig var mikil óánægja starfsfólks vegna vinnubragða af hálfu Reykjavíkurborgar, en að mati starfsfólks hefði þurft meiri undirbúning og skýrara verklag vegna sameininganna. Þrátt fyrir miklar breytingar í starfi, er starfsfólk almennt ánægt með stöðuna í dag en því má eflaust þakka þrautseigju, jákvæðni og viljastyrk starfsmanna

Happiness, well-being and psychological wealth

Þessi rannsókn fjallar um hamingju, velferð og sálfræðilegan auð frá sjónarhorni jákvæðrar sálfræði, AA sjálfshjálparsamtakanna og félagsráðgjafar. Markmið rannsóknarinnar er að svara því hvað rannsóknir benda til þess að hafi mest áhrif á velferð og hvort AA samtökin og félagsráðgjöf leggi áherslu á þessa sömu þætti. Umfjöllunin byggir að miklu leyti á kenningu sálfræðinganna Ed Diener og Robert Biswas-Diener um helstu áhrifaþætti velferðar en kenningin er í raun samantekt á niðurstöðum rannsókna undanfarinna áratuga á viðfangsefninu. Samkvæmt kenningunni eru mikilvægustu áhrifaþættir hamingjunnar tilhneiging fólks til að sjá það jákvæða í aðstæðum og atburðum, styðjandi og sterk sambönd, uppbyggilegar ákvarðanir, lífsstefna og lífstilgangur, andleg viðhorf og upplifun andlegra tilfinninga, fjárhagslegt öryggi, að fá líkamlegum þörfum sinnt og meðfæddir eiginleikar. Leiðbeiningar AA samtakanna til að ná bata frá alkóhólisma sem birtar eru í bók samtakanna Tólf reynsluspor og tólf erfðavenjur voru innihaldsgreindar út frá kenningu Diener og Biswas-Diener. Innihaldsgreiningin leiddi í ljós að AA samtökin leggja áherslu á sömu atriði og Diener og Biswas-Diener, fyrir utan áhrif meðfæddra eiginleika. Aðferðir, kenningar og siðareglur félagsráðgjafa voru þá skoðaðar með hliðsjón af helstu þáttum kenningar Diener og Biswas-Diener. Sá samanburður leiddi í ljós að félagsráðgjafar leggja áherslu á alla sömu þætti og kenning Diener og Biswas-Diener

Mælingar á mótefnasvari gegn próteinum SARS-CoV-2 veirunnar

Inngangur: Mikið er enn óvitað um svar ónæmiskerfisins við SARS-CoV-2 sýkingu en mikilvægt er að að varpa ljósi á hvernig ónæmisminnið helst. Við virkjun ónæmiskerfisins myndast mótefni sem m.a. hamla tengingu veirunnar við frumur hýsilsins og varna endursýkingu. Markmið rannsóknarinnar var að mæla sértæk mótefni af IgA, IgG og IgM ísótýpum gegn RBD, S1 og N próteinum veirunnar og kanna hversu lengi mótefnin haldast eftir sýkingu ásamt því að bera saman mótefnasvar milli próteina og ísótýpa á mismunandi tímabilum eftir upphaf sýkingar. Að auki var markmið að bera saman bylgjur eitt og tvö og þrjú og bera saman mótefnasvar eftir alvarleika sjúkdóms og aldurshópum. Efni og aðferðir: Rannsóknin var gerð í framhaldi af rannsókn frá sumrinu 2020. Mælingar voru gerðar á 546 sýnum frá 462 einstaklingum, með staðfestan COVID-19 sjúkdóm. Sýnataka fór fram á Landspítala frá febrúar að maí 2020, byrjun ágúst að lok nóvember 2020 og frá janúar 2021 að apríl 2021. Mótefnamælingar voru fyrst settar upp frá grunni og endanlegar mælingar framkvæmdar með Luminex xMAP tækni. Fyrir úrvinnslu og meðferð gagna voru forritin Excel og GraphPad notuð. Fisher próf og Kruskal-Wallis próf voru notuð til að kanna mun á hlutföllum og meðaltölum milli hópa. Niðurstöður: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að mótefnasvar mælist enn einu ári eftir frumsýkingu með SARS-CoV-2. Á vikum 45 til 56 mældust 90,5% og 95,2% einstaklinga enn jákvæðir fyrir IgA og IgG gegn a.m.k. einu próteini. Mótefnasvar IgG var hlutfallslega sterkast af öllum ísótýpum og mótefnasvar gegn RBD próteini hlutfallslega sterkast. Niðurstöður komu á óvart varðandi IgA mótefnasvar en þær benda til þess að IgA sé hlutfallslega sterkara við aukinn alvarleika veikinda og hjá eldri aldurshópum en þeim sem eru yngri. Þar að auki var marktækur munur á IgA mótefnasvari milli bylgja, þá sérstaklega fyrir S1 prótein sem áhugavert er að skoða nánar. Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að sértæk mótefni haldast í blóði allt að 56 vikum eftir upphaf sýkingar. IgG sýnir hlutfallslega sterkast mótefnasvar og mótefnasvar er hlutfallslega sterkast gegn RBD próteininu. Forvitnilegt var að sjá marktækan mun á IgA mótefnasvari milli bylgja, eftir alvarleika og aldri fyrir hina mismunandi mótefnavaka