Powikłania kardiologiczne po chemioterapii - patomechanizm, diagnostyka, leczenie i zapobieganie

Jednym z najważniejszych działań niepożądanych chemioterapii jest jej toksyczny wpływ na miokardium. Zależnie od stosowanego leku i dawki kumulacyjnej, skutki te są widoczne w trakcie leczenia lub po jego zakończeniu. Obecność przewlekłych powikłań terapii ma szczególny wpływ na jakość życia osób skutecznie leczonych w dzieciństwie z powodu nowotworu złośliwego. W konsekwencji, monitorowanie wydolności serca i szybka identyfikacja pacjentów we wczesnym stadium jego uszkodzenia stają się istotnym elementem prowadzenia potencjalnie kardiotoksycznej terapii. W piśmiennictwie wciąż brakuje jednoznacznych algorytmów profilaktyki powikłań chemioterapii. Coraz więcej faktów przemawia za wzajemnym powiązaniem poszczególnych mechanizmów biorących udział w uszkodzeniu mięśnia sercowego, którymi są reaktywne formy tlenu, azotu, zaburzenia komórkowej homeostazy żelaza i wapnia. Ma to swoje odzwierciedlenie nie tylko w rozwoju metod diagnostycznych, ale i w poszukiwaniu leków kardioprotekcyjnych

Stężenie osoczowe kompleksów plazmina-α2-antyplazmina (PAP) i D-dimerów u chorych z ostrym zawałem serca

Wstęp: Ostry zawał serca jest spowodowany nagłym zamknięciem światła tętnicy wieńcowej przez skrzeplinę. Powstaniu skrzepliny może sprzyjać względna przewaga układu krzepnięcia nad układem fibrynolizy osoczowej. W momencie powstania skrzepliny dochodzi do wtórnej aktywacji procesu fibrynolizy osoczowej. Kompleksy PAP powstają w wyniku reakcji plazminy i a2-antyplazminy i są czułym i powszechnie uznanym wskaźnikiem plazminogenezy in vivo. D-dimery są najmniejszymi fragmentami powstającymi w wyniku działania plazminy na usieciowaną fibrynę, a ich podwyższone stężenie świadczy zarówno o aktywacji krzepnięcia, jak i wtórnej do krzepnięcia aktywacji fibrynolizy. Celem pracy była ocena procesu krzepnięcia i fibrynolizy osoczowej poprzez oznaczenie stężenia kompleksów PAP i D-dimerów w surowicy pacjentów z ostrym zawałem serca z uniesieniem odcinka ST przed zastosowaniem leczenia zasadniczego. Materiał i metody: Badaniom poddano 70 chorych (56 mężczyzn, 14 kobiet) z ostrym zawałem serca. Średnia wieku badanych wynosiła 54,2 &plusmn; 7,7 roku. Grupę kontrolną stanowiło 25 osób zdrowych, dobranych pod względem płci i wieku. Wyniki: W grupie chorych z ostrym zawałem serca stwierdzono znamiennie wyższe (p < 0,0001) stężenie kompleksów PAP, istotnie wyższe (p < 0,0001) stężenie D-dimerów oraz wysoką dodatnią korelację (r = 0,52; p < 0,0001) pomiędzy stężeniem kompleksów PAP i D-dimerów. Wnioski: Znamiennie wyższe stężenie kompleksów PAP wskazuje na znaczną aktywację plazminogenezy w grupie chorych z ostrym zawałem serca, zaś istotnie wyższe stężenie D-dimerów i ich wysoka dodatnia korelacja z kompleksami PAP przemawia za wyraźną aktywacją krzepnięcia i wtórną do wykrzepiania aktywacją procesu fibrynolizy osoczowej. Dane te są kolejnym dowodem potwierdzającym zasadnicze znaczenie obydwu układów w patogenezie zawału serca. (Folia Cardiol. 2005; 12: 370&#8211;376

Evaluation of thrombinogenesis in vivo in acute myocardial infarction in relation to concentrations of thrombin-antithrombin III complexes and antithrombin III activity

Background: Thrombotic processes play an essential role in the progression of the atheromatosis and pathogenesis of acute coronary syndromes. The role of haemostatic factors in the development of circulatory system diseases, ischaemic heart disease in particular, has met with great research interest. The purpose of the present research is to define the role of haemostatic factors in the pathogenesis of atheromatosis and ischaemic heart disease and also to deal with their impact on diagnosis and prognosis. The aim of the present study was to evaluate thrombin generation in vivo and to define the role of the main inhibitor of coagulation in patients with acute myocardial infarction. Methods: The study was performed using a group of 70 patients with acute myocardial infarction with ST segment elevation (STEMI). The control group comprised 25 healthy subjects matched for age and gender. Concentrations of thrombin-antithrombin III complexes (TAT complexes) and antithrombin III (AT III) activity were measured; the sample was taken before essential treatment was administered. Results: In a group of patients with myocardial infarction, significantly higher average concentrations of TAT complexes (p < 0.0001) and AT III activity (p < 0.001) were found. An inverse correlation between AT III activity and kinase phosphocreatine concentration (p < 0.02) was shown as well as a positive correlation between AT III activity and the time elapsing from the onset of infarction symptoms to admission (p < 0.05). The increase in TAT complex concentration and AT III activity did not depend on sex, age and risk factors for ischaemic heart disease, nor did it predict late complications.Conclusions: The results provide evidence of an intensification of thrombinogenesis processes in patients with acute myocardial infarction. The increase of AT III activity may reflect a compensatory mechanism of the haemostatic system with regard to intensified thrombinogenesis

Wpływ spożywania różnych typów alkoholu i soku z czarnej porzeczki na stężenie selektyny płytkowej oraz czynnika tkankowego i jego inhibitora u młodych zdrowych mężczyzn

Wstęp: Umiarkowane spożywanie alkoholu, szczególnie czerwonego wina, może zmniejszać ryzyko choroby wieńcowej. W miażdżycy dochodzi do aktywacji procesów prozakrzepowych zależnych od nadmiernej ekspresji czynnika tkankowego (TF) i upośledzenia funkcji inhibitora czynnika tkankowego (TFPI). Selektyna płytkowa (selektyna P) odgrywa rolę w zwiększonej aktywacji płytek krwi oraz w reakcji zapalnej związanej z uszkodzeniem śródbłonka i naciekaniem ściany naczynia przez monocyty/makrofagi. Celem badania była ocena wpływu spożywania etanolu, czerwonego i białego wina, soku z czarnej porzeczki oraz wody na stężenia TF, TFPI, SP. Metody:Do 5 grup liczących 10&#8211;13 osób przydzielono 58 zdrowych, niepijących alkoholu mężczyzn w wieku 23 &#177; 2,2 roku. Przez 5 kolejnych dni rano, na czczo, badani spożywali po 300 ml jednego z napojów. Pierwszego dnia przed podaniem napojów i szóstego dnia oznaczano stężenie badanych parametrów. Wyniki: W grupie spożywającej etanol przez 5 dni obserwowano znamienny wzrost stężenia TF (p = 0,046) i nieistotny wzrost TFPI, natomiast w grupie pijącej czerwone wino - znamienne obniżenie stężenia TFPI (p = 0,0005) i tendencję do obniżania TF. Stężenie selektyny P obniżyło się istotnie w grupie spożywającej etanol (p = 0,0128) i nieznamiennie w grupie spożywającej czerwone wino. W grupach spożywających białe wino, sok z czarnej porzeczki i wodę nie stwierdzono istotnych zmian stężeń badanych parametrów. Wnioski: Próba spożywania etanolu przez zdrowych abstynentów w krótkim czasie może prowadzić do wzmożonej aktywacji TF i zależnej od niego aktywacji krzepnięcia. Odmienne działanie czerwonego wina może być skutkiem korzystnego działania polifenoli

Czy wzorzec konsumpcji alkoholu ma wpływ na układ sercowo-naczyniowy?

Spożywanie alkoholu w umiarkowanych ilościach wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. W wielu badaniach epidemiologicznych zaobserwowano U- lub J-kształtną krzywą zależności między spożyciem alkoholu a śmiertelnością całkowitą, chorobą wieńcową i udarem mózgu. Najmniejsze ryzyko stwierdzono u osób spożywających 1-2 drinków na dobę. Czerwone wino, które zawiera polifenole, może mieć szczególne działanie kardioprotekcyjne, zwłaszcza spożywane do posiłków. Jednak alkoholu nie należy zalecać w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego, uwzględniając uznane i udowodnione elementy profilaktyki układu sercowo-naczyniowego. (Folia Cardiologica Excerpta 2007; 2: 292-296

Immunoglobulin E as a marker of the atherothrombotic process in patients with acute myocardial infarction

Background: Clot formation is a crucial moment in the patophysiology of acute coronary syndromes. The aim of this research was to assess the relationship between immunoglobulin E (IgE), lipid parameters and chosen hemostatic markers. The role of IgE as a possible participant in the atherothrombotic process was also investigated. Methods: A total of 80 patients with acute myocardial infarction (MI) was enrolled in the study. Concentrations of IgE, plasma lipid parameters, lipoprotein(a), markers of thrombin generation (TAT, AT III), markers of fibrinolysis (tPA:Ag, PAI-1:Ag, PAP, D-dimers) and markers of endothelial damage (von Willebrand factor) were measured in blood samples collected immediately after admission, before any treatment administration. Results: In patients with acute MI and with IgE concentration above 100 kU/l, IgE values were strongly, positively correlated with LDL concentration (p < 0.05), lipoprotein(a) concentration (p < 0.02) and negatively correlated with HDL plasma levels (p < 0.02). Exclusion of patients with IgE concentration lower than 150 kU/l strengthened the correlation between IgE concentration and LDL (p < 0.002) and lipoprotein(a) (p < 0.01) levels. It also revealed a significant correlation between IgE and TAT (p < 0.001), IgE and AT III (p < 0.002), and IgE and D-dimers (p < 0.05). IgE and TAT values measured 7, 14 and 40 days after infarction also showed significant positive correlation between increments of these parameters. Conclusions: In patients with acute MI, a significant increase of thrombinogenesis and fibrinolysis markers is observed. Positive correlation between IgE concentration above 100 kU/l and markers of thrombinogenesis activation, lipid parameters and lipoprotein(a) levels, with significance increasing with IgE concentration and constant positive correlation between increments of IgE and TAT, can serve as evidence of IgE participation in the atherothrombotic process. (Cardiol J 2007; 14: 266-273

Stężenia metaloproteinaz macierzy 2 i 9 oraz ich inhibitorów tkankowych 1 i 2 w krążeniu wieńcowym i obwodowym u pacjentów ze stabilną chorobą wieńcową

Wstęp: Rola zaburzenia równowagi w procesach produkcji i degradacji macierzy zewnątrzkomórkowej w patogenezie choroby niedokrwiennej serca, ze szczególnym uwzględnieniem ostrych zespołów wieńcowych, jest ostatnio tematem wielu naukowych dociekań. Celem niniejszej pracy była ocena stężenia metaloproteinaz 2 i 9 (MMP-2, MMP-9) oraz tkankowych inhibitorów metaloproteinaz 1 i 2 (TIMP-1, TIMP-2) w krążeniu wieńcowym oraz obwodowym u pacjentów ze stabilną chorobą wieńcową i w grupie kontrolnej. Metody: Badaniem objęto 25 pacjentów z dławicą piersiową w II i III klasie według CCS poddanych koronarografii z powodu nieskuteczności farmakoterapii. Stężenie MMP-2, MMP-9 oraz TIMP-1 i TIMP-2 oznaczano w osoczu krwi pobranej z krążenia wieńcowego z okolicy blaszki miażdżycowej oraz z żyły obwodowej. Grupę kontrolną stanowiło 16 osób z dolegliwościami bólowymi w klatce piersiowej, bez zmian miażdżycowych w badaniu koronarograficznym, poddanych takim samym procedurom. Wyniki: Nie odnotowano znamiennych statystycznie różnic w stężeniu MMP-2 i MMP-9 oraz ich inhibitorów tkankowych TIMP-1 i TIMP-2 w krążeniu wieńcowym i obwodowym między grupą badaną i kontrolną. Stężenia metaloproteinaz i ich inhibitorów w osoczu krwi pobieranej z okolicy blaszek miażdżycowych nie różniły się także zasadniczo od stężenia obserwowanego w krwi obwodowej. Wnioski: Choroba wieńcowa o stabilnym przebiegu nie wiąże się z nadmierną degradacją macierzy zewnątrzkomórkowej, wyrażoną zmianami w stężeniach metaloproteinaz 2 i 9 oraz ich tkankowych inhibitorów

Ocena stężenia kompleksów trombina&#8211;antytrombina III i aktywności antytrombiny III u pacjentów z ostrym zawałem serca

Wstęp: Procesy zakrzepowe odgrywają istotną rolę w progresji miażdżycy oraz w patogenezie ostrych zespołów wieńcowych. Udział czynników hemostatycznych w rozwoju chorób układu krążenia, zwłaszcza choroby niedokrwiennej serca, stanowi przedmiot znacznego zainteresowania badawczego. Celem poszukiwania jest ustalenie roli czynników hemostatycznych w patogenezie miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca, a także wykorzystanie ich w diagnostyce oraz prognozowaniu przebiegu tego schorzenia. Celem niniejszej pracy była ocena generacji trombiny in vivo oraz określenie roli głównego inhibitora krzepnięcia krwi u chorych z ostrym zawałem serca. Metody: Badanie przeprowadzono w grupie 70 chorych z ostrym zawałem serca z uniesieniem odcinka ST. Grupę kontrolną stanowiło 25 zdrowych osób dobranych pod względem płci i wieku. Wykonano pomiary stężenia kompleksów trombina&#8211;antytrombina III (kompleksów TAT) oraz aktywności antytrombiny III (AT III); materiał pobierano przed zastosowaniem leczenia zasadniczego. Wyniki: W grupie chorych z zawałem serca stwierdzono istotnie wyższe średnie wartości stężenia kompleksów TAT (p < 0,0001) oraz aktywności AT III (p < 0,001). Wykazano ujemną korelację między aktywnością AT III i stężeniem kinazy fosfokreatynowej (p < 0,02) oraz dodatnią korelację pomiędzy aktywnością AT III i czasem od wystąpienia pierwszych objawów zawału (p < 0,05). Wzrost stężenia kompleksów TAT i aktywności AT III nie zależał od płci, wieku, czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca, a także nie pozwalał prognozować wystąpienia późniejszych powikłań.Wnioski: Uzyskane wyniki wykazują na nasilenie procesów trombinogenezy u pacjentów z ostrym zawałem serca. Zwiększona aktywność AT III może być wyrazem mechanizmów kompensacyjnych układu hemostazy w stosunku do wzmożonej trombinogenezy

Ocena związku stężeń immunoglobuliny E z markerami aktywacji krzepnięcia i parametrami lipidowymi u osób z ostrym zawałem serca

Wstęp: Tworzenie skrzepliny jest momentem krytycznym w patofizjologii ostrych zespołów wieńcowych. Celem niniejszej pracy była ocena związku immunoglobuliny E (IgE) z wybranymi markerami aktywacji trombinogenezy, fibrynolizy, uszkodzenia śródbłonka i parametrami lipidowymi oraz ocena roli IgE jako ewentualnego współuczestnika procesu miażdżycowo-zakrzepowego. Metody: Badanie przeprowadzono u 80 chorych z ostrym zawałem serca. Stężenia parametrów lipidowych, lipoproteiny(a), markerów generacji trombiny (TAT, AT III), markerów fibrynolizy (tPA:Ag, PAI-I:Ag, PAP, D-dimery) i uszkodzenia śródbłonka (czynnik von Willebranda) oznaczano we krwi pobranej bezpośrednio po przyjęciu do szpitala oraz przed rozpoczęciem leczenia. Wyniki: U chorych z ostrym zawałem serca, ze stężeniem IgE powyżej 100 kU/l stwierdzono statystycznie istotny dodatni związek log (IgE) ze stężeniem LDL (p < 0,05) i lipoproteiny(a) (p < 0,02) oraz ujemny z HDL (p < 0,02). Pominięcie pacjentów ze stężeniem IgE poniżej 150 kU/l wzmocniło siłę korelacji log (IgE) z LDL (p < 0,002) i lipoproteiną(a) (p < 0,01) i wykazało istotny związek IgE z TAT (p < 0,001), AT III (p < 0,002) i D-dimerami (p < 0,05). Zarówno 7., 14., jak i 40. dnia po zawale utrzymywała się dodatnia znamienna korelacja przyrostów stężeń IgE z przyrostami stężeń TAT (p < 0,02). Wnioski: U osób z ostrym zawałem serca stwierdza się istotny wzrost stężeń osoczowych markerów trombinogenezy i aktywacji fibrynolizy. Obserwowana dodatnia korelacja stężeń IgE powyżej 100 kU/l z markerami wewnątrznaczyniowej aktywacji trombinogenezy, parametrami lipidowymi i lipoproteiną(a) o wzrastającej istotności wraz ze wzrostem stężenia IgE oraz utrzymująca się dodatnia znamienna korelacja przyrostów stężeń IgE z przyrostami stężeń TAT po zawale mogą świadczyć o współuczestniczeniu IgE w procesie miażdżycowo-zakrzepowym. (Folia Cardiologica Excerpta 2007; 2: 309-316