Rความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางการแพทย์แผนไทยกับพฤติกรรมสุขภาพในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง Associations of Body Constituents in Thai Traditional Medicine with Health Behaviors in Patients with Hypertension

บทคัดย่อ   วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาปกติลักษณะทางการแพทย์แผนไทย และความสัมพันธ์ระหว่างปกติลักษณะกับพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง วิธีการศึกษา: การศึกษาแบบภาคตัดขวางในผู้ป่วยถูกวินิจฉัยโรคความดันโลหิตสูงจากแพทย์แผนปัจจุบัน ที่คลินิกอายุรเวทแพทย์แผนไทยประยุกต์ โรงพยาบาลศิริราช 374 คน ให้ตอบแบบสอบถามข้อมูลทั่วไป ประเมินปกติลักษณะ และพฤติกรรมสุขภาพ ทดสอบความสัมพันธ์ด้วย Chi-square test หรือ Fisher extract test ตามความเหมาะสม ผลการศึกษา: ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีปกติลักษณะเป็นเสมหะ ความเครียดพบมากในผู้ที่มีปกติลักษณะแบบปิตตะ-วาตะมากที่สุด ส่วนการกินอาหารที่เติมน้ำตาลหรือเกลือพบมากที่สุดในในแบบเสมหะ วาตะ-เสมหะ ปิตตะ-เสมหะ การออกกำลังกายอย่างหนักพบในแบบปิตตะ และวาตะ ส่วนการออกกำลังกายปานกลางสัมพันธ์กับแบบวาตะอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.016, 0.005, 0.006 และ 0.016 ตามลำดับ) ส่วนพฤติกรรมสุขภาพด้านอื่นไม่พบว่าสัมพันธ์ปกติลักษณะใด สรุป: ผู้ที่มีโรคความดันโลหิตสูงมีปกติลักษณะแบบเสมหะมากที่สุด และความเครียด การกินอาหารที่เติมน้ำตาลและเกลือ การออกกำลังกายทั้งหนักและปานกลางล้วนสัมพันธ์กับปกติลักษณะ สามารถไปเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพให้เหมาะกับปกติลักษณะตามแนวทางแพทย์แผนไทยได้ คำสำคัญ: พฤติกรรมสุขภาพ, ปกติลักษณะ, การแพทย์แผนไทย, โรคความดันโลหิตสูง Abstract Objective: To assess body constituents based on Thai traditional medicine (TTM) and its associations with health behaviors in hypertensive patiets. Methods: Cross-sectional study recruited 374 patients receiving at the Applied Thai Traditional Medicine Clinic, Siriraj Hospital. They were asked to complete questionnaires of demographic characteristics, body constituents, and health behaviors. Associations were tested using Chi-square test or Fisher’s exact test as appropriate. Results: Most participants had body constituents of phlegm type, followed by water and water-wind types. Stress was found the most in persons with water-wind type, high risk of consuming foods with sugar and salt added with phlegm, wind-phlegm, and water-phlegm types, heavy exercise with water and wind types, and moderate exercise with wind type with statistical significance (P-value = 0.016, 0.005, 0.006 and 0.016, respectively). Other health behaviors were not associated with body constituents. Conclusion: Hypertensive patients had body constituent of phlegm type the most. Stress, consumption of food with sugar and salt, and heavy and moderate exercise were associated with certain body constituents. The findgings could be applied in TTM in promoting healthy lifestyle in accordance with the individuals’ body constituent types.   Keywords: health behavior, body constituent, Thai traditional medicine, hypertensio