Model optimiacije ribočuvarske službe u cilju zaštite vodenih sistema

Važan segment svakog upravljačkog sistema su ljudski resursi i pronalaženje modaliteta da se isti koriste racionalno i ekonomično. Cilj rada je da se na konkretnom primeru određivanja parametara koji utiču na optimalan broj ribočuvara po prvi put prikaže mogućnost primene skalarnog metoda ocenjivanja (SMO) u praktičnom upravljanju ribolovnim vodama. Kombinovanjem metoda SMO sa metodom analitičko hijerarhijskog procesa, moguće je upravljačke odluke na objektivan način valorizovati i učiniti metodološki primenljivim prilikom određivanja optimalnog broja ribočuvarske službe. Objektivnost definisanja kriterijuma i izbor alternativa u odnosu na postavljeni cilj zavise od dostupnih inicijalnih informacija i iskustva donosioca odluka, ali je ovaj nedostatak moguće otkloniti donošenjem alternativnih rešenja zasnovanim na principima višekriterijumske analize i matematičkog modelovanja. U ovom radu SMO metod je prezentovan na primeru organizovanja ribočuvarske službe i daje mogućnost da se ciljni parametri odrede u kvalitativnom i kvantitativnom pogledu, kroz optimalizaciju broja potrebnih ribočuvara. Rezultati ovog rada ukazuju na potrebu inoviranja postojećih metoda pri donošenju upravljačkih odluka po pitanju organizovanja ribočuvarske službe. Iako na prvi pogled ovaj metod izgleda komplikovan, primenom odgovarajućeg softvera i korišćenjem tabelarnih kalkulatora, ovaj metod postaje izuzetno primenljiv i efikasan u donošenju pravilnih i realnih zaključaka

Content of Phosphorus in Arable Land on the Teritory of the City Of Nis

Phosphorus has the status of an essential element for plant growth and development because it is contained in numerous compounds which are of the crucial significance for the physiological –biochemical processes. The aim of this paper was to examine the saturation of the soil with easily available phosphorus forms on the territory of the city of Nis in 2015. The total of 284 samples from 110 farms were collected. The analysis showed that that the soil of this area is well provided with easily available phosphorus. 40.8% samples belong to the class of supplied or even well-supplied soil, with the phosphorus content from 7% to 15% whereas only 5% of the samples belong to the class of the soil low in phosphorus

Sadržaj (Ni) nikla u nadzemnom delu i zrnu različitih sorti strnih žita

To ensure safe food production, cultivar-specific traits of winter small grains were analysed in terms of mineral nutrition in order to determine differences between small grain (barley, oat and triticale) genotypes in the level of certain heavy metals (Ni). The kernel of mature small grain plants and their vegetative biomass were found to contain quite different levels of Ni, depending on genotype properties and fertilisation systems. Ni content in oat kernel was above toxic levels and cannot be used for safe food production. Barley and triticale samples complied with quality criteria in terms of their Ni levels.U cilju proizvodnje zdravstveno bezbedne hrane ispitivane su sortne specifičnosti ozimih strnih žita, u odnosu na mineralnu ishranu, kako bi se ustanovile međusobne razlike genotipova strnih žita (ječma, ovsa i tritikalea), u odnosu na zastupljenost pojedinih teških metala (Ni). Konstatovano je da zrno zrelih biljaka strnih žita i vegetativna masa imaju veoma različite sadržaje Ni, u zavisnosti od osobina genotipova i sistema đubrenja. Sadržaj Ni u zrnu ovsa, bio je iznad toksičnih sadržaja i ne može se koristiti za proizvodnju zdravstveno bezbedne hrane. Sa aspekta sadržaja Ni u uzorcima ječma i tritikalea, možemo zaključiti da ispitivani uzorci zadovoljavaju kriterijume kvaliteta

Sadržaj i distribucija teških metala u organima i tkivima slatkovodnih riba Zapadne Morave

Uzimajući u obzir da se u vodenoj sredini ribe nalaze na vrhu lanca ishrane, česta je pojava da u svom organizmu akumuliraju određene količine teških metala zbog čega se smatraju jednim od najosetljivijih akvatičnih organizama na prisustvo toksičnih materija. Pošto meso ribe predstavlja jednu od značajnih komponenti ljudske ishrane, prekomerna akumulacija teških metala u muskulaturi riba čini ovu namirnicu zdravstveno nebezbednom za ishranu ljudi. U radu su analizirane koncentracije teških metala kadmijuma (Cd), olova (Pb), žive (Hg) i cinka (Zn) u mišićnom tkivu i jetri bentosnih i omnivormih vrsta riba, uzorkovanih u ekosistemu Zapadna Morava. Cilj rada bio je dobijanje potpunijeg uvida u stepen akumulativnosti ili opterećenosti teškim metalima, kako vode kao ambijenta u kojoj ribe žive, tako i ribljeg mesa kao namirnice. Na osnovu ispitivanja prisustva teških metala u srebrnom karašu (Carassius gibelio) i deverici (Abramis brama) utvrđeno je prisustvo sva četiri analizirana metala, ali u koncentracijama ispod maksimalno dozvoljenih količina (MDK). Na osnovu utvrđenih rezultata može se konstatovati da ekosistem Zapadne Morave pokazuje trend poboljšanja kvaliteta u pogledu opterećenosti antropogenim zagađenjem i da je meso ispitivanih vrsta riba zdravstveno bezbedno i higijenski ispravno za ishranu ljudi. Takođe, relativno niski sadržaji teških metala u jetri riba jasno ukazuju da je u ovom ekosistemu došlo do znatnog sniženja stepena zagađenosti vode i sedimenta u odnosu na ranije periode ispitivanja

Uticaj sezone i genotipa na prinos i kvalitet zrna kod ozimih sorti pšenice

The small-scale trials over two years (2011/12th and 2012/13th), examined the six varieties of winter wheat (Vizija, Takovčanka, Planeta, Kruna and Perfekta). Studied grain yield (t ha-1), weight of 1000 grains (g) and test weight (kg hl-1). Estimates were statistically significant differences for grain yield between varieties and years. Cultivars Vizija, Takovčanka and the Planeta have conducted surveys have shown a high degree of adaptability conditions of production of wheat and had a satisfactory yield in the examined vegetation seasons.U mikroogledima tokom dve godine (2011/12.-2012/13.), ispitivano je šest sorti ozime pšenice (Vizija, Takovčanka, Planeta, Kruna i Perfekta). Istraživan je prinos zrna (t ha-1), masa 1000 zrna (gr) i hektolitarska masa (kg hl-1). Procenjene su statistički signifikantne razlike za prinos zrna između sorti i godina. Sorte Vizija, Takovčanka i Planeta su u sprovedenim ispitivanjima pokazale visok stepen adaptabilnosti uslovima proizvodnje pšenice i imale su zadovoljavajući prinos u ispitivanim godinama

Sadržaj metala u zemljištu i odabranim biljkama na jednom serpentinitskom lokalitetu (Srbija)

The aim of this study was to determine the concentrations of 11 metals in the soil and selected plant species in one serpentinite sites in the foothills of the mountain Goc. The concentrations of Ni and Cr in the investigated soil were above the maximum allowable concentration of substances in the soil, also above limit and remediation values for a given metals in the soil, and also the concentration of Cd and Co were above limit values for a given metals in the soil according to regulation of Republic of Serbia. Biological absorption coefficient higher than one for Ni the species A. markgrafii, and for Zn species E. glabriflora showed. It was found the species A. markgrafii is hyperaccumulator of Ni.Cilj ovog rada bio je da se odrede koncentracije 11 metala u zemljištu i odabranim vrstama biljaka na jednom serpentinitskom lokalitetu u podnožju planine Goč. Koncentracije Ni i Cr u istraživanom zemljištu prelazile su propisane maksimalno dozvoljene koncentracije, granične vrednosti kao i remedijacione vrednosti ovih metala u zemljištu saglasno uredbi i pravilniku Republike Srbije. Takođe, prema pomenutoj uredbi koncentracije Co i Cd su bile iznad graničnih vrednosti za date metale u zemljištu. Biološki apsorpcioni koeficijent veći od jedan za Ni pokazala je vrsta A. markgrafii, a za Zn vrsta E. glabriflora. Pokazano je da vrsta A. markgrafii ima sposobnost hiperakumulacije Ni

Parametri rodnosti različitih sorti jarog ječma (Hordeum vulgare L)

This paper presents the results of Kragujevac spring barley varieties (Jadran and Dunavac). The experiment was conducted at the experimental field of the Center for Small Grains, Kragujevac during two growing seasons. Investigated the grain yield (t ha-1), 1000 grain weight (g) and test weight (kg hl-1). By examining the physical properties of grain, variety Jadran is made slightly larger two-year average grain yield (3.127 t ha-1). The average value for 1000 kernel weight and test weight in both years was slightly higher in the variety Dunavac.U radu su prikazani rezultati istraživanja kragujevačkih jarih sorti ječma (Jadran i Dunavac). Ogled je postavljen na oglednom polju Centra za strna žita, Kragujevac tokom dve vegetacijske sezone. Istraživan je prinos zrna, masa 1000 zrna i hektolitarska masa. Prosečan prinos zrna u posmatranom dvogodišnjem periodu kretao se u intervalu od 2,674 t ha-1 do 3,127 t ha-1, dok se vrednost za masu 1000 zrna kretala u intervalu od 44,16 g do 44,48 g. Sorta Jadran je ostvarila nešto veći dvogodišnji prosečan prinos zrna (3,127 t ha-1). Prosečna vrednost za masu 1000 zrna i hektolitarsku masu u obe godine istraživanja bila je nešto veća kod sorte Dunavac

Varijabilnost prinosa različitih sorti ozimog ječma

This paper presents the results of winter barley cultivars (Rekord, Grand, NS 565 and Nonijus). Varieties were grown in the experimental field of Agro-chemical school "Dr. Djordje Radic"-Kraljevo during two growing seasons. By examining the physical properties of grain, Nonijus was achieved the highest average yield in both growing seasons (4.140 t ha-1, 5.706 t ha-1). The significant difference in the significance between the impact of the year on grain quality in the examined barley varieties was significant for grain yield. The established differences in significance from the point of view of the genotype to the average values of grain yield were statistically not significant.U radu su prikazani rezultati ispitivanja ozimih sorti ječma (Rekord, Grand, NS 565 i Nonijus). Sorte su gajene na oglednom polju Poljoprivredno-hemijske škole „Dr Đorđe Radić“-Kraljevo, tokom dve vegetacione sezone. Ispitivanjem fizičkih osobina zrna, sorta Nonijus je ostvarila najveći prosečan prinos zrna u obe vegetacijske sezone (4,140 t ha-1; 5,706 t ha-1). Utvrđena razlika značajnosti između uticaja godine na kvalitet zrna kod ispitivanih sorti ječma, bila je značajna za prinos zrna. Ustanovljene razlike značajnosti sa stanovišta uticaja genotipa na prosečne vrednosti prinosa zrna statistički nisu bile signifikantne

Uticaj godine na prinos i kvalitet zrna ozimih sorti pšenice

The small-scale trials over two years (2009/10th and 2010/11th), examined the six varieties of winter wheat (Vizija, Takovčanka, Kg 56 S, Kruna, Aleksandra and Planeta). Studied grain yield (t ha-1), weight of 1000 grains (g) and test weight (kg hl-1). Estimates were statistically significant differences for grain yield between varieties and years. Cultivars Vizija, Kg 56 S, Takovčanka and the Kruna have conducted surveys have shown a high degree of adaptability conditions of production of wheat and had a satisfactory yield in the examined vegetation seasons.U mikroogledima tokom dve godine (2009/10.-2010/11.), ispitivano je šest sorti ozime pšenice (Vizija, Takovčanka, Kg 56 S, Kruna, Aleksandra i Planeta). Istraživan je prinos zrna (t ha-1), masa 1000 zrna (gr) i hektolitarska masa (kg hl-1). Procenjene su statistički signifikantne razlike za prinos zrna između sorti i godina. Sorte Vizija, Kg 56 S, Takovčanka i Kruna su u sprovedenim ispitivanjima pokazale visok stepen adaptabilnosti uslovima proizvodnje pšenice i imale su zadovoljavajući prinos u ispitivanim godinama

Uticaj mineralne ishrane na prinos ozime pšenice (Triticum aestivum L.)

Investigations were carried out during the 2006/2007 year on stationary field trial, the Center for Small Grains in Kragujevac. The objective of this study was to investigate the influence of mineral nutrition on the yield of winter wheat varieties (Lazarica, Takovčanka, Kg 56S, Kg 100 i Ana Morava). For these investigations were conducted two experiments (N1-80 kg ha-1 and N2-120 kg ha-1). Analysis of variance indicates very significant effects of cultivar on the grain yield, 1000-grain weight and test weight. Analysis of variance for the impact of nitrogen rates (N1 and N2) on investigated traits was found that doses of nitrogen in combination with NPK fertilizers significantly affected only on grain yield.Istraživanja su izvedena tokom 2006/2007. godine na stacionarnom poljskom ogledu, Centra za strna žita u Kragujevcu. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita uticaj mineralne ishrane na prinos ozime pšenice sorte (Lazarica, Takovčanka, Kg 56S, Kg 100 i Ana Morava). Za ova istraživanja su izvedena dva ogleda (N1-80 kg ha-1 i N2-120 kg ha-1). Analizaom varijanse je utvrđen vrlo visoko značajan uticaj sorte na prinos, masu 1000 zrna i hektolitarsku masu. Analizom varijanse za uticaj doze azota (N1 i N2) na ispitivane osobine utvrđeno je da su doze azota u kombinaciji sa NPK đubrivima značajno uticale samo na prinos zrna