On the Influence of Celestial Bodies. Introduction to the Political Astrology

Punktem wyjścia artykułu jest przemiana, jakiej uległo – wraz z nadejściem zachodniej nowoczesności – pojęcie wpływu, który jeszcze w siedemnastym wieku był definiowany jako oddziaływanie ciał niebieskich na obszar ziemski i dopiero w dziewiętnastym nabrał dzisiejszego, bardziej ogólnego sensu. Przemianę tę zarysowuję na tle innych, charakterystycznych dla nowoczesności procesów. Jednym z nich jest wyrugowanie astrologii z pola nauki, powiązane z triumfem filozofii dualistycznej, narodzinami przemysłowego kapitalizmu, które razem wzięte uprzedmiotowiły i utowarowiły naturę. Drugi z tych procesów to kariera, jaką w dziewiętnastym wieku zaczyna robić pojęcie wpływu, stając się jedną z ważniejszych kategorii nie tylko nauk przyrodniczych, lecz również społecznych, w których – rozumiany bardziej jako władza duchowa – pozwala opisać działanie idei na społeczeństwo i intelektualistów na rząd. Trzecim w końcu – narodziny nowoczesnego podmiotu wraz z charakterystycznym dla niego „lękiem przed wpływem”. Tak zarysowane konteksty pozwalają w nowym świetle zobaczyć nowoczesność jako cywilizację, w której wpływ otoczenia na człowieka został zaklasyfikowany jako jednoznaczne zagrożenie. Pozwalają również zadać pytanie, na ile to właśnie nowoczesne przedefiniowanie relacji człowieka z kosmosem odpowiada za kryzys ekologiczny.The starting point of this paper is the transformation of the notion of influence, which as late as in the seventeenth century was defined as acting of celestial bodies upon the Earth, and only in the nineteenth century did it take on its present, more general meaning. I sketch this transformation against the background of other processes characteristic of modernity. One of them is the eradication of astrology from the field of science, linked to the triumph of dualistic philosophy and the birth of industrial capitalism, which together objectified and commodified nature. The second of these processes is the career that the concept of influence begins to make in the nineteenth century, becoming one of the most important categories not only of the natural sciences but also of the social sciences, where, understood more as spiritual power, it allows to describe the action of ideas on society and of intellectuals on government. The third one – the birth of the modern subject with its characteristic „influence anxiety“. These contexts, outlined in the article, allow us to see modernity in a new light – as a civilization in which influence that of the environment might exert on humans is unambiguously classified as a threat. They also allow us to ask the question to what extent may the modern redefinition of the relationship between man and the cosmos held responsible for the ecological crisis

Wyparte historie XIX wieku

A short introduction to the special issue of the Theoretical Practice Journal.A short introduction to the special issue of the Theoretical Practice Journal

Wyparte historie XIX wieku

A short introduction to the special issue of the Theoretical Practice Journal

Ofelizm

Ofelizm nie jest pojęciem analogicznym do hamletyzmu. Oznacza rodzaj wizualnego języka, który wyłania się na przełomie XVIII i XIX wieku i rozwija niezależnie od teatralnych reprezentacji, za podstawę mając nie sceny z udziałem Ofelii, lecz przedstawienia jej śmierci. Przyjęło się uważać, że te wizerunki ciała młodej kobiety w otoczeniu kwiatów i/lub wody wcielają mizoginiczne wyobrażenia, które kobiecość ujmują w kategoriach szaleństwa, nieujarzmionej seksualności, przynależności do sfery natury. Książka Ofelizm. Romantyczne zawłaszczenia, feministyczne interwencje wyrosła z przekonania, że w ofelizmie od początku istniało i nadal istnieje kilka nurtów. Tematem zamieszczonych w niej studiów są przedstawienia kobiecego (niekiedy ukobieconego) ciała, w których woda i kwiaty służą rozsadzeniu tradycyjnych narracji i zakwestionowaniu dualizmu płci, opozycji natury i kultury, porządku opartego na hierarchiach. Omówienia wybranych tekstów, obrazów i inscenizacji tworzą tu alternatywną historię ofelizmu, w której stawką jest pytanie o jego wywrotowy potencjał.‘Ophelism’ is not a concept parallel to ‘Hamletism’. It should be defined as a visual code. It emerged at the turn of theeighteenth century, independently from theatre tradition, because it had little to do with the female protagonist herself,being based not on the scenes with Ophelia participating, but on the depictions of her death. It has been accepted as common knowledge thatthose images of a young female body immersed in water and/or flowers embody misogynist imaginings, framing femininity as madness, untamed sexuality or belonging to the realm of nature. The book Ophelism. Romantic Reappropriations, Feminist Interventions stemmed from the conviction that, from the beginning up until now, Ophelism comprised several threads. The studies presented in this book focus on the representations of female (at times, effeminate) body, where the themes of water and flowers serve to unsettle traditional narratives, questioning gender dualism, the opposition between nature and culture, and hierarchical order. Analyses of selected texts, paintings and performances provide an alternative history of Ophelism here, in which the stakes are the questions of its subversive potential

Upozowanie

Ofelia i SenekaJeśli trzeba, bądź stoicka i pisz.Gdy Esther Greenwood, bohaterka Szklanego klosza Sylvii Plath, postanawia popełnić samobójstwo i zastanawia się, jaki wybrać sposób, jedną z możliwości uznaje za szczególnie ponętną:Kiedy zapytano tego czy tamtego rzymskiego filozofa, jak pragnie umrzeć, ten odpowiedział, że otworzyłby sobie żyły w ciepłej kąpieli. Pomyślałam, że to będzie łatwe, leżeć w wannie i widzieć czerwień rozkwitającą raz za razem z moich przegubów, aż zanurzę się, by ..

Summary

“Ophelism” is not a concept parallel to “Hamletism.” While the latter describes emotional and moral disposition, Ophelism should be defined as a visual code. It emerged at the turn of 18th century, independently from theatre tradition, because it had little to do with the female protagonist herself or the scenes with her participation, but on the description of her death. It was at this moment when images of young female body immersed in water and/or flowers begun to function as the represen..

Podziękowania

W pracy nad tą książką pomagało mi wiele osób. Kilku z nich chciałabym podziękować szczególnie gorąco. Jestem niezmiernie wdzięczna Profesor Marii Janion, najważniejszej dla mnie nauczycielce – i romantyzmu, i feminizmu – a także promotorce mojej pracy doktorskiej poświęconej figurom szaleństwa w polskiej literaturze romantycznej; rozprawy, podczas pisania której zrodził się pomysł na niniejszą książkę. Duży wpływ na moje myślenie o ofelizmie, literaturze i krytyce wywarły liczne dyskusje i ..

Upłynnienie

Widmo siostryW filmie François Truffauta L’Histoire d’Adèle H. dwukrotnie powraca, oparta na podwójnej ekspozycji, scena śnienia. Na zbliżenie twarzy głównej bohaterki (granej przez Isabelle Adjani) nakłada się obraz tafli gwałtownie falującej wody. Adèle śni swój stały koszmar: własną śmierć, identyczną jak ta, która spotkała jej starszą siostrę i o której opowiada kilka minut wcześniej: Léopoldine utonęła, gdy miała 19 lat, w wypadku łodzi. Podczas gdy śniąca Adèle szamocząca się w pościel..

Przesilenie

Kobiecość – woda – śmierćNad brzegiem rzeki siada dziewczyna i płacze. Czytelniczkom XIX-wiecznej literatury jej skarga wyda się znajoma:Kochałam pana tak szczerze,On mię przysięgał zaślubić,Dziś księżnę za żonę bierze,Krysię ubogą chce zgubić.Nie jest też zaskakujący finał tego lamentu:To mówiąc rzewnie zapłacze.Rączkami oczy zasłoniI z brzegu do wody skacze,I w bystrej nurza się toni.W Rybce Adama Mickiewicza samobójstwo nie jest, jak w większości XIX-wiecznych narracji o uwiedzionych i po..