Destrukcja jako tworzywo. Ikonografia ruin Warszawy w polskim kinie dokumentalnym po II wojnie światowej

The image of Warsaw in ruins after World War II is an important motif in Polish documentary and feature cinema in the years 1944–1956. In the text, I discuss the images of the city captured by the first chroniclers as ‘basic’, which then became archetypical icons of the city’s destruction. I point out that the aesthetics of destruction, recorded in Andrzej Panufnik’s early film Ballada f-moll [Ballade in f minor], Jerzy Bossak’s Most [Bridge] and Tadeusz Makarczyński’s Suita warszawska [Warsaw Suite] proved to be exemplary for other artists. I show that the destruction of urban and architectural structures was inspiring for directors: it served as a documentary record, a basis forconstructing scripts, and dominant aesthetic, often providing a persuasive argument and serving to shape emotions. References to the resentments of the audience and the anatomy of the ruins were among the elements that shaped the ideological attitudes of various parts of Polish society. For some directors it was also a catharsis after the trauma of the Holocaust.The image of Warsaw in ruins after World War II is an important motif in Polish documentary and feature cinema in the years 1944–1956. In the text, I discuss the images of the city captured by the first chroniclers as ‘basic’, which then became archetypical icons of the city’s destruction. I point out that the aesthetics of destruction, recorded in Andrzej Panufnik’s early film Ballada f-moll [Ballade in f minor], Jerzy Bossak’s Most [Bridge] and Tadeusz Makarczyński’s Suita warszawska [Warsaw Suite] proved to be exemplary for other artists. I show that the destruction of urban and architectural structures was inspiring for directors: it served as a documentary record, a basis forconstructing scripts, and dominant aesthetic, often providing a persuasive argument and serving to shape emotions. References to the resentments of the audience and the anatomy of the ruins were among the elements that shaped the ideological attitudes of various parts of Polish society. For some directors it was also a catharsis after the trauma of the Holocaust

Od walki publicystycznej do magazynu informacyjnego. Lewicowe dziennikarstwo filmowe Heleny Lemańskiej

The article is devoted to the subject of political journalism by Helena Lemańska, in 1949–1967 editor-in-chief of the Polish Film Newsreel (Polish: Polska Kronika Filmowa). The text aims to present the relationship between Lemańska’s leftist worldview and her form of practising film propaganda and its evolution: from a tool of political indoctrination to a film mirror in which the social reality of Poland in the years of ‘little stabilization’ was reflected.Tematem artykułu jest publicystyka polityczna Heleny Lemańskiej, w latach 1949–1967 redaktorki naczelnej Polskiej Kroniki Filmowej. Tekst ma na celu wskazanie zależności pomiędzy lewicowym światopoglądem dziennikarki a uprawianą przez nią formą filmowej propagandy i jej ewolucją: od narzędzia politycznej indoktrynacji do filmowego zwierciadła, w którym odbijała się rzeczywistość społeczna Polski lat „małej stabilizacji”

For the Political Apparatus and for the Masses – Models of Presenting Celebrations in Polish Film Newsreel

Kalendarz świąt społecznych, historycznych i religijnych był w Polsce Ludowej bardzo bogaty, a częstotliwość pojawiania się relacji o tych wydarzeniach w środkach masowego przekazu podlegała dużej dynamice w zależności od sytuacji politycznej. W całym dorobku ukazującej się co tydzień Polskiej Kroniki Filmowej są widoczne okresy wzmożonej aktywności kreowania celebry w pejzażu życia publicznego (stalinizm, propaganda sukcesu) oraz typowo filmowe środki warsztatowe i estetyczne (monotematyczność wydań, dobór taśmy, czas trwania) wykorzystywane przez operatorów do kreowania święta – z różnym skutkiem. Ekranowa obfitość rozmaitych świątecznych wydarzeń, nieraz o niewielkim rzeczywistym odzewie społecznym (Dzień Hutnika, Dzień Milicji Obywatelskiej), była narzędziem kształtowania postaw społecznych, a sama obecność kamer PKF była elementem tych ceremonii. Poetyka relacji świątecznych wielokrotnie się jednak zmieniała, występowała z rożną intensywnością, a czasami zanikała zupełnie.The calendar of social, historical and religious holidays was very rich in Polish People’s Republic and the frequency of appearing of the material about these events in the mass media was subject to dynamic changes depending on the political situation. In the entire output of the weekly Polish Film Chronicle, there are visible periods of increased presence of celebrations in the public landscape (Stalinism, propaganda of success) and typical technical means and aesthetic measures (monothematic editions, film tape selection, duration) used by operators to create and show festivities - with different results. The abundance of various holiday events on film, sometimes with little real social response (the Steelworker’s Day, Civic Militia Day), was a tool for shaping social attitudes, and the very presence of Polish Film Chronicle cameras was part of these ceremonies. The poetics of reports on celebrations, however, changed many times, with varying intensity and sometimes it disappeared altogether

Montażowe formy Wacława Kaźmierczaka

Wacław Kaźmierczak (1905-1981) należy do czołowych polskich montażystów kina dokumentalnego. Zdobywszy doświadczenie filmowe przed rokiem 1939 oraz przy dokumentowaniu powstania warszawskiego, po II wojnie światowej współtworzył najważniejsze produkcje Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie i wykształcił wielu następców. W pracy preferował lakoniczne formy i metaforyczne połączenia montażowe; potrafił przykuć i utrzymać uwagę widza. Jego styl ewoluował od perswazyjnych komunikatów politycznych do przekrojowych syntez historycznych, tworzonych z wykorzystaniem materiałów archiwalnych, czego wybitnym przykładem jest pełnometrażowy dokument Requiem dla 500 tysięcy (1963). Jako montażysta odznaczał się pogłębioną znajomością historycznych form prowadzenia narracji filmowej, czemu charakterystyczny wyraz dawał w montowanej przez prawie czterdzieści lat Polskiej Kronice Filmowej. Autor omawia ewolucję stylu Kaźmierczaka i przedstawia jego najbardziej charakterystyczne dzieła

The Montage Forms of Wacław Kaźmierczak

Wacław Kaźmierczak (1905-1981) należy do czołowych polskich montażystów kina dokumentalnego. Zdobywszy doświadczenie filmowe przed rokiem 1939 oraz przy dokumentowaniu powstania warszawskiego, po II wojnie światowej współtworzył najważniejsze produkcje Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie i wykształcił wielu następców. W pracy preferował lakoniczne formy i metaforyczne połączenia montażowe; potrafił przykuć i utrzymać uwagę widza. Jego styl ewoluował od perswazyjnych komunikatów politycznych do przekrojowych syntez historycznych, tworzonych z wykorzystaniem materiałów archiwalnych, czego wybitnym przykładem jest pełnometrażowy dokument Requiem dla 500 tysięcy (1963). Jako montażysta odznaczał się pogłębioną znajomością historycznych form prowadzenia narracji filmowej, czemu charakterystyczny wyraz dawał w montowanej przez prawie czterdzieści lat Polskiej Kronice Filmowej. Autor omawia ewolucję stylu Kaźmierczaka i przedstawia jego najbardziej charakterystyczne dzieła.Wacław Kaźmierczak (1905-1981) is one of the leading Polish editors of documentary cinema. Having gained film experience before the war and by documenting the Warsaw Uprising (1944), after World War II he co-created the most important productions of the Documentary Film Studio in Warsaw and educated many successors. In his work, he preferred a laconic style and metaphorical montage connections; he knew how to catch and hold the viewer’s attention. His style has evolved from persuasive political messages to cross-sectional historical syntheses, created using archival materials, of which the feature-length documentary Requiem dla 500 tysięcy [Requiem for 500 000] (1963) is an outstanding example. As an editor, he was distinguished by his in-depth knowledge of historical forms of film narration, characteristically expressed in the Polish Film Chronicle, which he edited for almost 40 years. The author discusses the evolution of Kaźmierczak’s style and presents his most characteristic works

From a Publicistic Fight to a News Magazine. Leftist Film Journalism by Helena Lemańska

Tematem artykułu jest publicystyka polityczna Heleny Lemańskiej, w latach 1949–1967 redaktorki naczelnej Polskiej Kroniki Filmowej. Tekst ma na celu wskazanie zależności pomiędzy lewicowym światopoglądem dziennikarki a uprawianą przez nią formą filmowej propagandy i jej ewolucją: od narzędzia politycznej indoktrynacji do filmowego zwierciadła, w którym odbijała się rzeczywistość społeczna Polski lat „małej stabilizacji”.The article is devoted to the subject of political journalism by Helena Lemańska, in 1949–1967 editor-in-chief of the Polish Film Newsreel (Polish: Polska Kronika Filmowa). The text aims to present the relationship between Lemańska’s leftist worldview and her form of practising film propaganda and its evolution: from a tool of political indoctrination to a film mirror in which the social reality of Poland in the years of ‘little stabilization’ was reflected

From Cohabitation to Hatred: The Skirmishes of Polish Newsreels With the Catholic Church (1946-1951)

W okresie ustanawiania nowego ustroju w Polsce po II wojnie światowej dla komunistów istotne było zachowanie harmonijnej współpracy z większością środowisk i utrzymanie pozorów tolerancji wyznaniowej. Informacje prezentowane w Polskiej Kronice Filmowej wiernie i obiektywnie przedstawiały wydarzenia religijne zachodzące w kraju. Sytuacja uległa zmianie z początkiem 1948 r., kiedy to PKF stała się aktywnym współtwórcą antyklerykalnych kampanii propagandowych. Do często poruszanych tematów należały pokazowe procesy polityczne dotyczące duchownych, zmanipulowane reportaże na temat społecznego poparcia dla antykościelnych działań władzy, promocja postaw ruchu księży patriotów, a także relacje ze składania przez księży aktów ślubowania na wierność i lojalność Polsce Ludowej. Analiza poszczególnych wydań Kroniki przedstawia retorykę wykorzystywanego w tym celu komentarza oraz rekonstruuje działania kompozycyjne podejmowane podczas realizacji niektórych wydań.During the establishment of the new regime in Poland after the war for Communists it was important to maintain harmonious relationship with most circles and maintain a semblance of religious tolerance. Information presented in Polish Newsreels faithfully and objectively presented religious events taking place in the country. The situation changed at the beginning of 1948, when Polish Newsreels had become an active co-creator of anti-clerical propaganda campaigns. Commonly discussed topics included political show trials of the clergy, manipulated reports about public support for Government anti-Church activities, promotion of the attitudes displayed by the Patriot Priests Movement, as well as reports of the oath of allegiance and loyalty to Polish People’s Republic made by members of the clergy. Analysis of various editions of The Newsreel presents the rhetoric used for this purpose and reconstructs film composition and editing techniques employed in some of the editions