Przemoc w kryminologii – istota, przyczyny i zmiany

Violence is a social fact. In the common opinion violence is a negative phenomeon, but one may also perceive it as a neutral phenomenon. The term 'violence' is very broad. It is not easy to define it. Its range is changing, what is more- the same behaviors in different social contexts can be interpreted as violence or not. Violence is not the same as aggression, although they are connected. The nature of violence and aggression is a controversial problem: are they intuitive or learned? Probably one's tendency to use violence and aggression is caused by many factors. There are lot of theories that try to explain the nature of violence. Using violence is determined by psychological, biological and socio-cultural factors. Punishment itself can not change a deep attitude toward anything, but being consistent in punishing for violent crimes may make committing them unprofitable.Przemoc jest faktem społecznym. W powszechnej opinii ma zawsze charakter negatywny, ale można ja także traktować jako zjawisko neutralne. Sam termin jest szeroki. Nie jest go łatwo zdefiniować. Jego zakres się zmienia, co więcej, takie samo zachowanie w różnych kontekstach społecznych może być interpretowane jako przemoc lub nie. Przemoc nie jest tożsama z agresją, chociaż są powiązane. Problematyczna jest kwestia, czy przemoc i agresja są wrodzone czy wyuczone. Prawdopodobnie tendencja do zachowań przemocowych lub agresywnych jest efektem oddziaływanie wielu czynników. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić naturę przemocy- przy pomocy czynników psychologicznych, biologicznych oraz socjo-kulturowych. Chociaż kara sama w sobie nie jest w stanie zmienić postawy człowieka, ale konsekwentne karania sprawców przestępstw z użyciem przemocy może uczynić ich popełnianie nieopłacalnym

Wzajemna relacja nękania z art. 190a § 1 k.k. i mobbingu z art. 943 § 2 k.p.

The Act of 31 March 2020 changed the content of the provision of Article 190a of the Criminal Code, introduced two new features and changed the statutory threat. The description of the prohibited act has been enriched with new types of effects that are to be caused by the perpetrator’s behavior: inducing a feeling of humiliation or torment, justified by circumstances. The sanction was increased and the perpetrator can now be punished with a penalty from 6 months to 8 years in prison for this act. This provision already showed some connections with the so-called mobbing. This phenomenon was defined in Article 943 § 2 of the Labor Code. Some of the mobbing behaviors may constitute spontaneous prohibited acts. However, there is no type of offense that would reflect the entire content of the lawlessness of such behavior. Due to the high level of social harmfulness, as well as an affinity with harassment and bullying, which are crimes, the best option would be to create a new type of crime.Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. zmieniła treść przepisu art. 190a Kodeksu karnego, wprowadziła dwa nowe znamiona oraz zmieniła ustawowe zagrożenie. Opis czynu zabronionego został wzbogacony o nowe rodzaju skutku, jaki ma spowodować zachowanie sprawcy: wzbudzenie poczucia poniżenia lub udręczenia, uzasadnionego okolicznościami. Sankcja została podniesiona i obecnie za ten czyn można wymierzyć jego sprawcy karę od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Przepis ten wykazywał już w pierwotnym brzmieniu pewne związki z tzw. mobbingiem. Zjawisko to zostało z definiowane w art. 943 § 2 Kodeksu pracy. Niektóre zachowania wchodzące w skład mobbingu mogą stanowić samoistne czyny zabronione. Nie ma jednak typu czynu zabronionego, który oddawałby całą zawartość bezprawia takiego zachowania. Ze względu na wysoki ładunek społecznej szkodliwości, a także powinowactwo z nękaniem i znęcaniem, które są przestępstwami, najlepszym wyjściem byłoby utworzenie nowego typu przestępstwa

Glosa do wyroku SA w Lublinie z dnia 30 listopada 2016 r., II AKa 242/16, LEX nr 2188879

The verdict deals with a kind of subjective side of a crime. The author criticizes the thesis that a court can settle it only because of a level of wrongdoers’ consciousness. It also demands a certain knowledge of volitional sphere. The verdict also deals with a possibility of using the institution of the so-called active remorse; the Court mistakenly associates it with the degree of an attempt development (unfinished attempt – finished attempt).Wyrok sądu dotyczy ustalenia postaci strony podmiotowej. Autorka glosy krytycznie odnosi się do tezy, że wystarczy tu samo ustalenie stanu świadomości oskarżonego. Przypisanie sprawcy zamiaru wymaga również poczynienia odpowiednich stwierdzeń co do sfery wolicjonalnej. Wyrok odnosi się także do możliwości skorzystania z tzw. instytucji czynnego żalu, błędnie uzależniając ją od stopnia zaawansowania usiłowania (usiłowanie ukończone – usiłowanie nieukończone)

Kilka uwag o przestępstwie z art. 233 k.k. (składanie fałszywych zeznań) po nowelizacji z 11 marca 2016 r.

The Act of 11th March 2016 changed the Art.233 C.C. A new mitigated type of false testimony was introduced (when a wrong doer does his/her act because od threat of criminal responsibility) and involuntary type of false expert testimony. The punishment for the basic type was raised. The article presents critical view about the change. It deals also with some comparatistic aspects.Ustawą z dnia 11 marca 2016 r. zostały wprowadzone zmiany do art. 233 k.k. Dodano typ uprzywilejowany przestępstwa składania fałszywych zeznań, gdy sprawca czyni to z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną, oraz typ nieumyślnego sporządzenia fałszywej opinii przez biegłego, eksperta lub tłumacza. Podniesiono również karę za typ podstawowy. Artykuł przedstawia stanowisko krytyczne wobec tych zmian. Prezentuje również uwagi o charakterze prawnoporównawczym

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2017 r., III KK 226/16, LEX nr 2224610

The verdict deals with a matter of a relationship between guilt and subjective side of a crime. The author of a comment criticizes the thesis that in a normative theory of a guilt the possibility of prescribing a proper kind of a subjective side of a crime does not influence a guilt. A doctor guarantees that a fatal effect does not appear. The law demands that he/she must behave with respect to rules of safety.Wyrok dotyczy kwestii wzajemnej relacji winy oraz strony podmiotowej. Autorka glosy krytycznie odnosi się do stwierdzenia, że w teorii normatywnej winy możliwość przypisania odpowiedniej postaci strony podmiotowej nie ma wpływu na przypisanie winy. Lekarz jest gwarantem nienastąpienia skutku w postaci śmierci pacjenta. Wymaga się od niego zachowania ostrożnego w danych okolicznościach

Społeczna szkodliwość czynu jako klauzula generalna w prawie karnym

Criminal law is the area of law in which general remanding clauses are ‘suspicious’. On the ground of criminal law they are used not only to deal with untypical cases, when old law is not valid because of political, social or economic changes. They create space for decisions. Because of them one can correct law regulations when they are too strict. One of very few of them is ‘social harmfulness of an act’. The term appeared in Polish Criminal Code in 1997. It does not have a legal definition, but is involved into the legal definition of a crime. The Article 115 § 2 PCC consists in objective and subjective factors influencing its level. Social harmfulness plays different roles: it is the rule of Polish criminal law, the basis for criminal responsibility (feature of a crime) and the rule of punishment. To evaluate it one must take under one’s consideration many factors, that often plays different role in criminal law (motivation, intent, safety rules). That makes it an universal criminal law tool.Prawo karne jest gałęzią prawa, w której generalne klauzule odsyłające są z samej swej natury podejrzane. Są one jednak na jego gruncie stosowane nie tylko wówczas, kiedy ustawa staje się nieadekwatna do zmieniających się stosunków politycznych, społecznych czy ekonomicznych. Ich celem jest zapewnienie luzu decyzyjnego i korekty zbyt niekiedy sztywnych przepisów. Jedną z nielicznych znanych w prawie karnym klauzul generalnych jest klauzula społecznej szkodliwości czynu. Pojęcie to pojawiło się w k.k. z 1997 r. Nie ma definicji legalnej, lecz należy do ustawowej definicji przestępstwa. Przepis art. 115 § 2 k.k. stanowi, że na jej poziom wpływają zarówno elementy obiektywne, jak i subiektywne. Społeczna szkodliwość pełni różne role: jest zasadą prawa karnego, podstawą odpowiedzialności (znamieniem przestępstwa) i zasadą wymiaru kary. Przy jej ocenie należy brać pod uwagę różne elementy, które często pełnią odmienne role w prawie karnym (motywacja, zamiar, reguły bezpieczeństwa). To czyni ją uniwersalnym narzędziem prawa karnego

Środek karny z art. 41 § 1a k.k. Uwagi na marginesie wyroku SN z dnia 1 października 2014 roku, II KK 129/14

The article deals with the penalty measure of art. 41 § 1a of Polish Criminal Code. Remarks are based on the ground of the Highest Court verdict (1st October 2014, II KK 129/14). The measure from an art. 41 § 1a of Polish Criminal Code can be meted out only of a perpetrator violates sexual freedom of a victim. There are many doubts about this measure. The regulation had been added to the original text of Polish Criminal Code and it does not suit the whole system of penalty measures well. Controversial are its: duration (in general), optional or obligatory character, possibility to mete it out with conditional suspension of execution of imprisonment or penalty of imprisonment other than 1 month to 15 years, formal or material basis of the measure.Artykuł dotyczy środka karnego z art. 41 § 1a k.k. Pretekstem do rozważań jest wyrok SN z dnia 1 października 2014 roku, II KK 129/14. Omawiany środek może zostać orzeczony wyłącznie wtedy, gdy sprawca popełnia czyn przeciwko wolności seksualnej pokrzywdzonego. Konstrukcja tego środka budzi wiele wątpliwości. Przepis art. 41 § 1a został dodany do pierwotnej wersji Kodeksu karnego i nie został prawidłowo wkomponowany w istniejący system środków karnych. W szczególności wątpliwości związane są z czasem trwania tego środka, jego obligatoryjnym lub fakultatywnym charakterem, możliwością orzeczenia w przypadku warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności oraz – obok kary pozbawienia wolności – innej niż terminowa, formalnymi lub materialnymi przesłankami jego orzekania

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2014 roku, IV KK 316/13, OSNKW 2014, z. 11, poz. 82

The commentary deals with the deliberate intent a victim of an art. 207 § 3 C.C. crime, who attempts to commit suicide. Such victim’s decision as a consequence of domestic violence (art. 207 § 3 C.C.) suggests at least consciousness of a death possibility as a result of victim’s own behavior and acceptance of the death. Supreme Court thesis, that the art. 207 § 3 C.C. claims, that victim’s subjective side has a form of deliberate intent, is a very strict one. In many cases a victim’s behavior, that objectively is “a suicide attempt” with death result, victim’s consent cannot be positively proved. Better solution would be to proclaim a specific presumption, that there is always a connection between a suicide attempt and violence.Glosa dotyczy ustalenia zamiaru pokrzywdzonego przestępstwem z art. 207 § 3 k.k., który dokonuje targnięcia się na własne życie. Decyzja samobójcza pokrzywdzonego, której wyrazem jest targnięcie się na własne życie jako następstwo znęcania się (art. 207 § 3 k.k.), oznacza co najmniej świadomość możliwości odebrania sobie życia wskutek określonego zachowania i godzenie się na własną śmierć. Przyjęcie przez Sąd Najwyższy, że w art. 207 § 3 k.k. chodzi wyłącznie o nastawienie pokrzywdzonego odpowiadające wyłącznie umyślności, jest niezwykle restrykcyjne i wydaje się, że w wielu przypadkach, gdy mielibyśmy do czynienia z zachowaniem obiektywnie odpowiadającym „targnięciu się” na własne życie przez pokrzywdzonego, w wyniku którego poniósł on śmierć, ustalenie istnienia tej zgody w sposób pewny byłoby niemożliwe. Właściwsze w takiej sytuacji jest zastosowanie swego rodzaju domniemania istnienia związku targnięcia się z uprzednim znoszeniem znęcania oraz intencjonalności owego targnięcia się (opartego na obiektywnym przypisaniu z uprzedniego zachowania sprawcy)