Kennismakelaar biedt ondersteuning

Met het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) legt het ministerie van LNV wel de te halen beleidsdoelen vast, maar laat de uitvoering over aan gebiedspartijen. Die stuiten echter op allerlei vragen en problemen. Alterra bracht de praktijk van gebiedsprocessen in kaart en ondersteunt betrokkenen

Twee jaar ILG: tijd voor de gebieden. Provincies op zoek naar een nieuwe rol in gebiedsprocessen

Met het ingaan van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) in 2007, brak een nieuw hoofdstuk aan voor de verhoudingen tussen rijk en provincies in het landelijk gebied. Het ILG is bedoeld om gebiedsgerichte samenwerking te stimuleren en daarmee de rijksdoelen in het natuur- en plattelandsbeleid te realiseren. De verwachtingen zijn torenhoog, vooral voor provincies. In dit artikel bespreken we de gevolgen van het ILG voor de verhoudingen tussen provincies en gebieden. We doen dat aan de hand van twee gebieden: de Krimpenerwaard en Utrecht Midden-Noord

De betekenis van duurzaamheid in gebiedsgericht beleid

Het Planbureau voor de Leefomgeving streeft in haar duurzaamheidsagenda (2006) naar meer samenhang tussen tussen people, planet en profit, zowel temporeel (nu en later) als ruimtelijk (hier en elders). Omdat het gaat om een schaarstevraagstuk betekent dit streven keuzes maken. Er bestaat echter geen algemeen afwegingskader voor duurzaamheid dat ingezet kan worden in de besluitvorming over ruimtelijke vraagstukken. Wat duurzaam is hangt af van de specifieke context. Algemene duurzaamheidsprincipes worden regionaal en lokaal uitgewerkt. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe betrokkenen in twee gebiedsgerichte processen, de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de Horstermeerpolder, betekenis toekennen aan duurzaamheid. In beide gebieden spelen complexe waterproblemen. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is die zoektocht naar duurzaamheid bottom-up ingezet en in de Horstermeerpolder top-down. In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden komen alle aspecten van duurzaamheid sinds medio jaren ’90 aan bod en worden keuzes tussen duurzaamheidsaspecten zoveel mogelijk gemeden. In de Horstermeerpolder daarentegen heeft de provincie al een duidelijke keuze voor ecologische duurzaamheid gemaakt. Pas recentelijk krijgen ook economie en welzijn meer aandacht. In beide gebieden staat de duurzaamheid in het gebied zelf centraal, zowel op korte als op lange termijn. Bovenregionale duurzaamheidafwegingen in het kader van de WILG (Wet Inrichting Landelijk Gebied), het grotere Westelijke Veenweidegebied en de Kaderrichtlijn Water zijn nauwelijks aan de orde. Duurzaamheidaspecten buiten Nederland worden ook nauwelijks meegewogen. Trefwoorden: duurzaamheid, duurzaamheidskapitalen, gebiedsgericht beleid, beleidsarrangement, institutionele context, besluitvorming, beleidsronde, waterbeheer, veenweide, Horstermeer, Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Op weg naar nieuwe koppelingen : de rol van natuur- en milieuorganisaties in gebiedsgericht beleid

Op weg naar nieuwe koppelingen belicht de positie en rol van natuur- en milieuorganisaties in gebiedgericht beleid aan de hand van het revitaliseringsproces in de Wijde Biesbosch. Aanleiding is de onvrede die er onder dergelijke groepen en de koepelorganisatie Stichting Natuur en Milieu bestaat over hun invloed in gebiedsgerichte processen. Op basis van een uitgebreide procesanalyse komen de onderzoekers tot aanbevelingen voor invloedsvergroting. Suggesties op gebiedsniveau liggen op het vlak van gezamenlijke visie-ontwikkeling en prioriteitsstelling, coalitievorming, mobilisering van de lokale achterban en beïnvloeding van de provinciale regie en inrichting van het proces

Evaluatie landinrichtingsinstrumentarium Wet inrichting landelijk gebied

Deze beleids- en wetsevaluatie van de landinrichtingsregels uit de Wet inrichting landelijk gebied toont dat inzet van het landinrichtingsinstrumentarium voor doorzettingsmacht zorgt bij de aanpak van meervoudige inrichtingsopgaven in het landelijk gebied. Doorzettingsmacht alleen is hiervoor echter niet voldoende. Om succes te hebben moeten gebiedspartijen ervan overtuigd zijn dat landinrichting nodig is en zich mede-eigenaar voelen van het proces. De meerwaarde van landinrichting ten opzichte van integrale vrijwillige gebiedsprocessen bestaat uit meer zekerheid over doelbereik voor de overheid, realisatie van een optimale verkaveling, meer rechtszekerheid voor belanghebbenden en de mogelijkheid om meerdere verwervingsinstrumenten in te zetten. Ondanks deze voordelen is het aantal landinrichtingsprojecten de afgelopen decennia gestaag afgenomen. Veel provincies associëren landinrichting met langdurige en ingewikkelde processen en/of vinden het instrumentarium niet passen bij de aard van de huidige opgaven. Verder schrikken zij vaak terug voor het dwingende karakter van landinrichting. Wijzigingen in de Wilg en recente procesvernieuwingen hebben aan deze beeldvorming weinig veranderd

Leren van beleidsinstrumenten voor ondernemen met natuur

Deze brochure is gebaseerd op bevindingen uit het project Leren van Beleidsinstrumenten voor Ondernemen met Natuur deel uitmakend van het beleidsondersteunend onderzoek van het ministerie van EZ. Aanleiding vormde de zoektocht naar nieuwe rollen van de overheid bij de vermaatschappelijking van het natuurbeleid en de behoefte van het Team Natuurlijk! Ondernemen om daarbij te leren van praktijkervaringen met beleidsinstrumenten die het team al inzet. Voor de casestudy zijn relevante documenten geanalyseerd en betrokkenen bij de implementatie van het Revolverend Fonds van het Nationaal Groenfonds en de Green Deals Natuur en Recreatie geïnterviewd. Een uitvoeringsovereenkomst (1995) tussen rijk, provincies en Nationaal Groenfonds is de basis van het Revolverend Fon

Evaluatie van het Natuurpact : een voorstel voor een evaluatiekader

In de afgelopen jaren is het natuurbeleid gedecentraliseerd. Het Rijk en de provincies hebben hierover afspraken vastgelegd in het Bestuursakkoord Natuur (2011) en het Natuurpact (2013). Het PBL evalueert eens in de drie jaar of het gevoerde natuurbeleid leidt tot het halen van de in het Natuurpact afgesproken doelen en of dit op een efficiënte wijze gebeurt. Om te bepalen waar de evaluatie over moet gaan, heeft het PBL samen met het Rijk en de provincies dit voorstel voor een evaluatiekader op hoofdlijnen ontwikkeld

Vitaal Landelijk Gebied in kaart : Jaarboek 2009 Cluster Vitaal Landelijk Gebied

‘Vitaal Landelijk Gebied in kaart’. Dat is de titel en het thema van dit jaarboek. Niet alleen figuurlijk – een selectie van projecten die zijn uitgevoerd binnen het cluster – maar het vitaal landelijk gebied is ook letterlijk in kaart gebracht. Veel projecten zijn niet aan een bepaald gebied gebonden en gaan over Nederland als geheel. De kaarten visualiseren de projecten uitgevoerd in 2009 – en voor zover nog te achterhalen – projecten terug in de VLG-tijd tot 2005. Het was niet mogelijk alle projecten te presenteren. Themacoördinatoren hebben een selectie gemaakt. Per project leest u over de onderzoeksvraag, de relevantie van het onderzoek voor het beleid, wat het onderzoek heeft opgeleverd en wat er met de nieuwe kennis is gedaan

Terugblik op het ILG : kwalitatieve evaluatie van het investeringsbudget Landelijk Gebied

Deze kwalitatieve evaluatie gaat over de resultaten van vijf jaar Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Het onderzoek toont dat het ILG heeft bijgedragen aan een versterking van de provinciale regie in het landelijk gebied. Het Rijk trok zich terug, maar hield via gedetailleerde bestuursovereenkomsten met provincies en jaarlijkse voortgangsbewaking wel bemoeienis. De resultaatgerichtheid in het beleid voor het landelijk gebied is toegenomen door de afspraken over te leveren prestaties in de ILG-bestuursovereenkomsten en de vaste termijn van zeven jaar. De bundeling van rijksgelden in het ILG droeg bij aan een bundeling van geldstromen op provinciaal niveau. Dit maakte het gemakkelijker voor provincies om doelen en geldstromen te koppelen in integrale gebiedsgerichte projecten. Maatschappelijke organisaties zijn actiever betrokken geraakt bij het beleid voor het landelijk gebied. Voor burgers geldt dit nauwelijks. Het ILG beoogde ook versnelling van de uitvoering. De grondverwerving voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) verliep in ongeveer hetzelfde tempo als vóór het ILG. Over het tempo van de inrichting EHS zijn geen eenduidige conclusies te trekken. De toename van het areaal particulier natuurbeheer in het ILG was vergelijkbaar met de periode daarvoor. Bij agrarisch natuurbeheer is sinds kort een voorzichtige toename te zien na een jarenlange daling. Het is niet duidelijk of de realisatie van Recreatie om de Stad in de ILG-periode sneller is gegaan. Van verbetering van de milieucondities door vernatting was nog geen sprake in de ILG-periode, omdat de verdrogingsbestrijding nog nauwelijks van de grond kwam. Het ILG is echter eerder gestopt dan de bedoeling was. Dit noopt tot voorzichtigheid bij het verbinden van conclusies aan de beschikbare cijfers

'Je bent er niet met het overdragen van bevoegdheden'

De overdracht van bestuurlijke verantwoordelijkheden is geen wondermiddel om de herinrichting van gebieden sneller en soepeler te laten verlopen. Dat blijkt uit een proef in Enschede