2000 - vandinn. Veruleiki eða uppblásinn ótti?

Á ofanverðum tíunda áratug síðustu aldar höfðu menn miklar áhyggjur af því um allan heim, að mikilvæg tölvukerfi réðu ekki við breytinguna frá árinu 1999 til ársins 2000 og hvaða óvissu það myndi valda. Sem dæmi voru nefnd fjarskiptakerfi, orkuveitur, flugstjórnarkerfi, hernaðartæki og fjármálastarfsemi. 2000-vandinn varð til vegna mikils kostnaðar sem fylgdi tækni í frumbernsku, þegar áríðandi var að fara sparlega með öll aðföng. Allt fram til ársins 2000 voru ártöl í fjölmörgum tölvukerfum einungis tilgreind með tveimur tölustöfum. Ekki fór mikið fyrir umræðu um vandann framanaf, en umræðan og vinnan við að leysa úr honum varð fyrirferðarmikil á tíunda áratug síðustu aldar og hafði áhrif á fyrirtæki jafnt sem ríkisstjórnir. Þessi síðari helmingur aldarinnar var tími mikilla breytinga þegar tölvutækninni fleygði fram og að sumra mati stjórnlaust. Óttinn var ekki langt undan á tíma vígbúnaðarkapphlaups og óöryggis sem fylgdi köldu stríði. 2000-vandinn féll inn í það hugarfar og kallaði fram ótta og vanmátt manna í umgengni við þessa óumflýjanlegu framtíðarsýn. Það var heldur ekki neinn skortur á dramatískum lýsingum á hugsanlegum afleiðingum þess að gera ekki neitt og því ekkert til sparað. Það var einstakt við 2000-vandann, að ekki varð undan honum komist, því í fyllingu tímans myndi 1. janúar 2000 renna upp með þeim afleiðingum sem undirbúningurinn gæfi tilefni til. Því voru þeir margir sem biðu spenntir eftir því hvort samfélag okkar yrði fyrir þeim skakkaföllum sem spáð hafði verið. Þessi vinna kostaði sitt og þeim fjármunum varð ekki ráðstafað annað. Það varð mörgum viðkvæmt að gera dæmið upp og leita svara við því, hvort ávinningurinn hafi orðið slíkur, að réttlæta mætti útgjöldin. Inn í þá mynd varð einnig að taka hvað það kostaði að kaupa sér tryggingu fyrir einhverjum óskilgreindum ósköpum, því ekki tryggirðu eftirá. Og varð einhver langtímaávinningur? Eftir stendur spurningin hvort 2000-vandinn hafi verið veruleiki eða uppblásinn ótti

Breytingar á greiðsluháttum og greiðslumiðlun á Íslandi á síðustu öld

Miklar breytingar urðu á greiðsluháttum og greiðslumiðlun um allan heim á síðustu öld, einkum á seinni helmingi aldarinnar. Í þessari ritgerð er fjallað um greiðsluhætti og greiðslumiðlun, bæði frá sjónarhorni neytenda og veitenda þeirrar þjónustu á Íslandi. Upp úr miðri síðust öld jókst notkun almennings á tékkum en í lok aldarinnar höfðu nýir greiðsluhættir leyst þá af hólmi. Flestar nýjungar eiga sér upphaf í einhverri þörf og segir hér frá fyrstu tilkomu tékkanna en síðan frá brotthvarfi þeirra og hvað leysti þá af hólmi. Fjallað er um það, sem gerði þá svona vinsæla og hvað leiddi til dvínandi notkunar þeirra. Sögð er saga þeirra lausna sem tóku við af tékkunum, þar á meðal kreditkorta, debetkorta og margs konar sjálfs¬afgreiðslu¬leiða. Þessar breytingar eru samofnar þeirri tæknibyltingu á seinni hluta aldarinnar sem kennd er við upplýsingatækni, fyrst með tölvutækninni, þá fjarskiptatækninni og síðast en ekki síst með tilkomu veraldarvefsins og Netsins. Í ritgerðinni er fjallað um tilkomu Reiknistofu bankanna, enda endurspeglast breytingar á greiðslumiðluninni í sögu hennar. Aðgengi að fjármunum hefur breyst mikið á þessum tíma, frá tíma skömmtunar til aukins framboðs á fjármála-þjónustu. Nú á dögum eigum við fjölmargar leiðir til að inna greiðslur af hendi en grunnurinn að þessum innviðum nútíma greiðslumiðlunar var lagður á ofanverðri síðustu öld. Leitað er svara við því, hvernig greiðsluaðferðir almennings og fyrirtækja breyttust á seinni hluta tuttugustu aldar, hvað leiddi þær breytingar og hvernig þær hafa auðveldað viðskipti á okkar dögum. Þá er einnig fjallað um það, hvernig sýnilegir og snertanlegir fjármunir eins og peningar og sparisjóðsbækur breyttust í fjármuni sem byggðu á trausti eins og tékkar, plastkort og síðan rafrænar inneignir. Hverjar voru stóru breytingarnar á greiðsluháttum almenning frá tékkum til rafeyris og hverjar voru breytingarnar á innviðum fjármála¬kerfisins á þeim tíma