European Society of Vascular Surgery (ESVS) guidelines. Invasive treatment for carotid stenosis: indications, techniques

Europejskie Towarzystwo Chirurgii Naczyniowej (ESVS) zgromadziło grupę ekspertów zajmujących się patologią tętnic szyjnych (CAD) w celu stworzenia uaktualnionych wytycznych dotyczących inwazyjnego leczenia zwężenia tętnicy szyjnej. Zalecenia oceniano, przypisując im odpowiedni poziom dowodów. Wykonanie endarterektomii tętnicy szyjnej (CEA) zaleca się u pacjentów z objawami, u których zwężenie jest większe niż 50%, jeśli częstość występowania udaru mózgu/zgonu w okresie okołooperacyjnym wynosi mniej niż 6% [A]; najlepiej, aby CEA wykonano w ciągu 2 tygodni od wystąpienia ostatnich objawów [A]. Zabieg ten zaleca się także u mężczyzn, u których nie stwierdza się objawów, w wieku poniżej 75 rż., ze zwężeniem wynoszącym 70–99%, jeśli częstość występowania udaru mózgu/zgonu w okresie okołooperacyjnym wynosi mniej niż 3% [A]. Korzyści z przeprowadzenia CEA u kobiet, u których nie występują objawy, są istotnie mniejsze niż u mężczyzn [A], dlatego wykonanie tego zabiegu powinno rozważać się tylko u młodszych kobiet bez dodatkowych obciążeń. Preferuje się przeprowadzanie angioplastyki z użyciem łaty nad pierwotnym zamknięciem tętnicy [A]. Przed zabiegiem CEA, w jego trakcie i po nim chorym należy zalecić stosowanie kwasu acetylosalicylowego w dawce dobowej 75–325 mg i terapię statynami [A]. Zabieg stentowania tętnicy szyjnej (CAS) powinno się wykonywać jedynie u pacjentów, u których przeprowadzenie zabiegu CEA wiąże się z dużym ryzykiem, w dużych ośrodkach o udokumentowanym małym ryzyku wystąpienia zgonu i udaru mózgu w okresie okołooperacyjnym lub w ramach randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych [C]. Zabieg CAS należy wykonywać, stosując jednocześnie podwójne leczenie przeciwpłytkowe z użyciem kwasu acetylosalicylowego i klopidogrelu [A]. Wykorzystanie systemów protekcji mózgu prawdopodobnie jest korzystne [C]. Acta Angiol 2010; 16, 4: 190–21