Ulaşımda Karayolundan Kaynaklanan Karbon Emisyonunun Azaltılmasında Kentsel Tasarım Ölçeğindeki Strateji ve Araçlar

Dünya genelinde kentlerdeki nüfusun ve ulaşım talebinin artması ile birlikte ulaşımdankaynaklanan karbon emisyonu da gün geçtikçe artış göstermektedir. Karayolları, ulaşımda payıen yüksek olan sistem olmakla birlikte, karbon emisyonunun en fazla üretildiği yerlerden debiridir. Karayollarında tüketilen fosil yakıtlar, emisyonun büyük bir kısmını oluştururken temizenerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaşması ile birlikte emisyon miktarında azalmahedeflenmektedir. Bunun yanı sıra ulaşım tercihlerinin bireysel araç kullanımından yürüme,bisiklet ve toplu taşıma gibi sürdürülebilir ulaşım (yeşil ulaşım) modlarından yanakullanılmasıyla da karayollarından kaynaklanan karbon emisyonunun azaltılmasıhedeflenebilir. Kentlerimizde ulaşım tercihlerinin değişmesi insanı merkeze alan, kamusal alanodaklı, çok işlevli, estetik, sürdürülebilir ve ulaşılabilir mekan düzenlemelerini içeren kentseltasarım ölçeğinde geliştirilecek tasarım strateji ve araçlarıyla sokaklarda yapılacak müdahalelerile mümkün olabilecektir. Doğru tasarım strateji ve araçlarıyla yapılacak uygulamalar ilekişileri özel araç kullanımından caydırarak yeşil ulaşım modlarının ulaşımdaki payı artırılacak,karayollarının sebep olduğu karbon emisyonu da azaltılabilecektir. Bu çalışma, karayoluulaşımı kaynaklı ortaya çıkan karbon emisyonuna sebep olan kriterleri incelemeyi ve dahayaşanabilir kentler elde etmek için emisyon miktarının azaltımına yönelik geliştirilecek yeşilulaşım odaklı kentsel tasarım stratejilerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu kapsamdasürdürülebilir bir geleceğin sağlanması için bireysel araç kullanımının azaltılmasında etkili biryöntem olarak ele alınan kentsel tasarım ölçeğinde; kişilerin ulaşım tercihlerini değiştirmeyeyönelik yapılacak müdahaleler için tasarım araçları belirlenecektir. Böylece, geliştirilen tasarımaraçlarıyla mekana ve sokak en kesitine nasıl müdahale edilebileceği konusunda da yol göstericiolunması hedeflenmektedir.&nbsp;</p

MEK NSAL KRİTERLER BAĞLAMINDA ÇOCUK DOSTU SOKAK İÇİN BİR İNCELEME: KARŞIYAKA, GİRNE BULVARI ÖRNEĞİ

Çocuklar için kentsel mekân kendilerini ifade etmek, sosyalleşebilmek, yeni şeyler öğrenmek, fiziksel ve ruhsal gelişimi sağlayabilmek için fırsat alanıdır. 1996 yılında UNICEF tarafından başlatılan Çocuk Dostu Kentler yaklaşımı, bu fırsatı ortaya koymakta ve kentlerin çocukların ihtiyaçlarına yönelik tasarlanmasının, kentin yaşanabilirlik düzeyini de artıran bir unsur olduğunu ileri sürmektedir. Burada yalnızca bütünsel mekan kurgusu değil, aynı zamanda sokaklar ve caddeler gibi farklı kullanımları birbirine bağlayan unsurlar da önemlidir. Çocuğun yalnızca bir kullanımdan diğerine ulaşmak için kullanmadığı aynı zamanda mekansal düzenine göre bir oyun alanı olarak kullanabildiği sokaklar için güvenli ve sağlıklı erişimi sağlamak dışında kamusal alan kabulü yapılarak konforlu, kullanışlı, eğlenilebilir bir mekan sunmak önemlidir. Kentin sokaklarının, ne kadar çocuk dostu olduğunu ortaya koyacak bilimsel ve sistematik bir gözlem yöntemi ise henüz oldukça sınırlıdır. Bu tür gözlem araçlarının, hem uluslararası örnekler ve bilimsel çalışmalar hem de kentin dinamikleri bağlamında hazırlandığı ve sokaklarda uygulandığı durumda, çocuk dostu bir mekanın sorun ve potansiyellerinin doğru bir biçimde ortaya konabileceği açıktır. Bu çalışma, ülkemiz kentlerinde uygulanabilecek bir Çocuk Dostu Sokak Denetim Aracı oluşturmayı amaçlamaktadır. Aynı zamanda böyle bir denetim aracının, seçilecek bir çalışma alanında uygulanıp sonuçlarının tartışmaya açılması da hedeflenmektedir. Bu kapsamda kuramsal ve pratik çalışmalarda ortaya konan çocuk dostu mekan nitelikleri irdelenmiş ve Karşıyaka İlçesi Çocuk Dostu Sokak Denetim Aracı formu oluşturulmuştur. Hazırlanan sokak denetim aracı, 2021 yılından itibaren Çocuk Dostu Kent olma amacıyla politikalar üreten, eylem planı ve farklı ölçeklerde uygulamalar yapan Karşıyaka’da, kenti kuzey-güney yönünde birbirine bağlayan yaklaşık 2 km uzunluğundaki Girne Bulvarı’nda denenmiştir. Bunun için Girne Bulvarı sokak kesişimlerine göre sokak parçalarına (segment) bölünmüş ve her bir parça için denetim aracı uygulanmıştır. Noktasal olarak sorun ve potansiyellerin tespit edilebildiği bu çalışma, Çocuk Dostu Kent için dikkate alınması ve tartışılması gereken sonuçlar ortaya koymaktadır.Urban space for children is an opportunity area for self-expression, socialization, learning, physical and mental development. The Child-Friendly Cities approach initiated by UNICEF in 1996 highlights this opportunity and argues that designing cities to meet children's needs is a factor that increases the livability of the city. Here, not only the holistic spatial design, but also the elements that connect different uses such as streets and boulevards are important. In addition to providing safe and healthy access to streets that children can use as a play area according to their spatial arrangement, it is important to provide a comfortable, functional, and enjoyable space by accepting public space. A scientific and systematic observation method that will reveal how child-friendly the city's streets are is still quite limited. It is clear that such observation tools, which are prepared in the context of both international examples and scientific studies and the dynamics of the city and applied in the streets, can reveal the problems and potentials of a child-friendly space correctly. This study aims to create a Street Audit Tool for Child-Friendly Cities that can be applied in our cities. At the same time, it is aimed to apply such an audit tool in a selected study area and discuss its results. Within this scope, child-friendly space qualities presented in theoretical and practical studies were examined, and the Karşıyaka District Street Audit Tool for Child-Friendly Cities form was created. The prepared street audit tool was tested on Girne Boulevard, approximately 2 km in length, which connects the city north-south, in Karşıyaka, which has been producing policies, action plans, and various applications with the aim of becoming a Child-Friendly City since 2021. For this, Girne Boulevard was divided into street segments according to street intersections, and the audit tool was applied for each segment. This study, which identifies problems and potentials punctually, reveals results that need to be considered and discussed for Child-Friendly City.</p