Romain Debbaut: Het naturalisme in de Nederlandse letteren.

Het naturalisme in de Nederlandse lettere

Dorine Fleuren-van Hal. Forum 1931-1935. Monografieën van literaire tijdschriften. Martinus Nijhoff, Leiden 1986.

Forum 1931 - 1935. Monografieën van literaire tijdschriften

F. Bordewijk, Knorrende beesten.

Het vorige boek ‘Blokken’, dat wij van deze schrijver in het licht gaven, leverde het bewijs, dat Dr. Bordewijk over een oorspronkelijk talent beschikt, dat vele lezers tot de zijne maakt. Door deze nieuwe roman, waarin de auto's ‘KNORRENDE BEESTEN’ worden genoemd, is onze litteratuur een nieuw, eigentijdsch, goedkoop boek rijker geworden. Het is een echt werk voor de zomer, dat elke automobilist en litteratuurliefhebber zal koopen. MET DEZE WERVENDE TEKST MAAKTE DE Utrechtse uitgeverij De gemeenschap reclame voor Bordewijks tweede roman. Knorrende beesten kwam in de zomer van 1933 uit, na voorpublikatie in drie afleveringen in het gelijknamige, met de uitgeverij verbonden literaire tijdschrift. Het boekje kostte ƒ1,25 en bevatte slechts 51 bladzijden, waarvan er 39 met de tekst van de roman bedrukt zijn. Ondanks het appel aan automobilist en literatuurliefhebber verkocht de roman slecht en bleef kritische respons nagenoeg uit. Pas in 1949 werd de roman, evenals Blokken, herdrukt. In dat jaar verschijnt Knorrende beesten samen met Blokken en Bint voor het eerst in één band. Deze verzameleditie zou na Karakter Bordewijks best verkochte boek worden. In de jaren vijftig en zestig volgen zes herdrukken en vanaf 1971 verschijnen bijna ieder jaar nieuwe uitgaven. In 1995 kwam de negenentwintigste druk uit

Over De verwondering van Hugo Claus.

Over De verwondering van Hugo Clau

Over Joba Katadreuffe uit F. Bordewijks Karakter

Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van F. Bordewijks roman Karakter hield Maarten 't Hart een lezing, gepubliceerd in NRC-Handelsblad van 18 november 1988, waarin hij het personage Joba Katadreuffe belichtte als 'de eerste echte Bom-moeder van onze letterkunde'. In haar artikel over Karakter voert Elsbeth Etty, zonder overigens haar voorganger te noemen, Bordewijk nogmaals op als de schepper van de eerste literaire BOM. 't Harts modieuze actualisering kwalificeerde ik destijds als weinig plausibel

Van Wessem en het moderne proza

In 1929 publiceert Van Wessem in De vrije bladen zijn opstellenreeks ‘Het moderne proza’. Deze verhandeling, die in dit hoofdstuk centraal staat, kan als een van de belangrijkste bijdragen aan de theorievorming over het proza beschouwd worden. Eveneens in 1929 geeft Marsman aan waar de kansen van het proza, dat zal breken met de ‘lyrische bewogenheid’ en de ‘explicatieve psychologie’, liggen. Het hernieuwde onderzoek naar het wezen van het proza dat Marsman aankondigt, is verricht door Van Wessem in het essay ‘Het moderne proza’, dat tevens de richting aangeeft waarin het proza zich volgens hem dient te ontwikkelen. Onderwerpen die ter sprake komen zijn onder andere de verhouding proza - poëzie, de wijze waarop de schrijver tegenover zijn stof dient te staan, het verschil tussen stijl en toon, de ‘moderne gevoeligheid’, de rol van de vertellende instantie en het karakter van de zin in het nieuwe proza. Veel van wat Van Wessem omstandig uiteenzet, kan worden teruggebracht tot de oppositie vertellen - verhalen: in het onderscheid daartussen ligt zijns inziens ‘de geheele kentering besloten, die zich in de moderne literatuur voltrekt’