Nieobecna „książka białogłowskiego konceptu”. Kobiety, kanon i badania literatury dawnej

The absent book “penned by one of the fairer sex”. Women, canon and the studies of early modern Polish literatureThe main goal of the paper is to focus on the image of the past suggested by the present state of the studies of early modern Polish literature and to propose a new and more inclusive approach to it. Using the debate on Western canon and its formation as well as the specific example of A Transaction, or an Account of the Entire Life as an Orphan, a memoir by a 17th century author, Anna Stanisławska, the author of the paper argues that what is believed now to be the canon of early modern Polish literature is rather a result of conscious decisions made by present scholars rather than an adequate representation of the past literature. The paper proposes answers to the following questions: What is lost from the image of the past as argued by the scholars when they fail to mention texts like the Transaction? How does the image of the cultural past change when one decides to acknowledge such texts? In Canon’s discourse. Fragments, the first part of the paper, the author relates briefly the debate on Western canon and its formation. He reminds that the different answers to the central question ‘what Western canon is and how it came to be’ translate to different sets of professional and political responsibilities associated with being a scholar. In Canons, syllabuses, reading material. What is ‘early modern Polish literature’?, which is the second part of the paper, the author tries to pinpoint texts which form the canon of early modern Polish literature. It consists of the texts that are actually taught at the faculties of Polish literature and are presented to their students as the early modern literature. The author analyses the curriculums of certain literary courses held in six Polish universities and finds ten recurring authors. He argues then that these authors, although respected, represent only one type of early modern Polish literature – written by the well-educated, Latin-speaking men. Consequently, the author proposes to broaden the perspective of literary studies by including in their focus such texts as the above mentioned Transaction. In Case study. Anna Stanisławska, women’s literacy and writing in the 17th century, the third part of the paper, he recapitulates briefly Stanisławska’s life and proceeds to show strong connection between Anna’s memoir and literary culture of her age (which can be seen in the way she employs topos humilitatis). He also points out that the appearance of such a text in the 17th century of all periods was no accident. During Stanisławska’s life, the number of schools dedicated solely to educating women in the Polish-Lithuanian Commonwealth was increasing. Although the literacy remained far below the level achieved in Western Europe, reading and writing became much more widespread among women. The author argues that leaving Stanisławska’s text out of the curriculum results also in failing to properly represent cultural shifts which came to pass in the 17th-century Poland. The author of the paper concludes that practicing literary history focused both on writers well-known as well as neglected like Stanisławska is a valid opportunity for a modern scholar. Not only does it enable them to create more complete narration about the past, but it also helps them grasp the consequences of the images of the past produced by their narration

The absent book "penned by one of the fairer sex" : women, canon and the studies of early modern Polish literature

The main goal of the paper is to focus on the image of the past suggested by the present state of the studies of early modern Polish literature and to propose a new and more inclusive approach to it. Using the debate on Western canon and its formation as well as the specific example of A Transaction, or an Account of the Entire Life as an Orphan, a memoir by a 17th century author, Anna Stanisławska, the author of the paper argues that what is believed now to be the canon of early modern Polish literature is rather a result of conscious decisions made by present scholars rather than an adequate representation of the past literature. The paper proposes answers to the following questions: What is lost from the image of the past as argued by the scholars when they fail to mention texts like the Transaction? How does the image of the cultural past change when one decides to acknowledge such texts? In Canon’s discourse. Fragments, the first part of the paper, the author relates briefly the debate on Western canon and its formation. He reminds that the different answers to the central question ‘what Western canon is and how it came to be’ translate to different sets of professional and political responsibilities associated with being a scholar. In Canons, syllabuses, reading material. What is ‘early modern Polish literature’?, which is the second part of the paper, the author tries to pinpoint texts which form the canon of early modern Polish literature. It consists of the texts that are actually taught at the faculties of Polish literature and are presented to their students as the early modern literature. The author analyses the curriculums of certain literary courses held in six Polish universities and finds ten recurring authors. He argues then that these authors, although respected, represent only one type of early modern Polish literature – written by the well-educated, Latin-speaking men. Consequently, the author proposes to broaden the perspective of literary studies by including in their focus such texts as the above mentioned Transaction. In Case study. Anna Stanisławska, women’s literacy and writing in the 17th century, the third part of the paper, he recapitulates briefly Stanisławska’s life and proceeds to show strong connection between Anna’s memoir and literary culture of her age (which can be seen in the way she employs topos humilitatis). He also points out that the appearance of such a text in the 17th century of all periods was no accident. During Stanisławska’s life, the number of schools dedicated solely to educating women in the Polish-Lithuanian Commonwealth was increasing. Although the literacy remained far below the level achieved in Western Europe, reading and writing became much more widespread among women. The author argues that leaving Stanisławska’s text out of the curriculum results also in failing to properly represent cultural shifts which came to pass in the 17th-century Poland. The author of the paper concludes that practicing literary history focused both on writers well-known as well as neglected like Stanisławska is a valid opportunity for a modern scholar. Not only does it enable them to create more complete narration about the past, but it also helps them grasp the consequences of the images of the past produced by their narration

Jack Goody, Renesans. Czy tylko jeden?, tłum. Ireneusz Kania

Recenzja: Jack Goody, Renesans. Czy tylko jeden?, tłum. Ireneusz Kania, Czytelnik, Warszawa 2012, ss. 41

Wydajność pracy jako przesłanka restrukturyzacji zatrudnienia w rolnictwie

Poprawę wydajności pracy w rolnictwie można osiągnąć m.in. poprzez zmianę struktury (restrukturyzację) zatrudnienia, polegającą na zwiększaniu udziału typów produkcyjnych, gdzie czynnik jest wydajniej wykorzystywany. Dla poparcia tej tezy dokonano dekompozycji wzrostu wydajności pracy w rolnictwie krajów UE, w latach 2005-2013, z zastosowaniem metody shift-share. Wyniki badań wskazują, że większą dynamiką struktury zatrudnienia cechowały się nowe kraje członkowskie. Zmiany polegały głównie na spadku znaczenia produkcji mieszanej na rzecz upraw polowych. W krajach takich jak Litwa, Bułgaria, Cypr i Łotwa na znaczeniu zyskiwały typy produkcji o ponadprzeciętnej wydajności pracy. Ponadto na Łotwie i w Danii większe znaczenie w wykorzystaniu czynnika pracy zyskiwały typy gospodarstw cechujące się ponadprzeciętnym przyrostem wydajności pracy. Częstsze były jednak zmiany zachodzące w kierunku odwrotnym

Dylematy operacjonalizacji paradygmatu zrównoważonego rozwoju rolnictwa z wykorzystaniem pojęcia ekoefektywności

W artykule poruszony zostaje problem metodycznych uwarunkowań operacjonalizacji paradygmatu zrównoważonego rozwoju rolnictwa z wykorzystaniem koncepcji ekoefektywności i metody obwiedni danych, DEA. Na podstawie przeglądu literatury zidentyfikowano dylematy przed jakimi staje badacz przyjmujący te perspektywę badawczą. Choć zastosowanie omawianych metod pozwala na ograniczenie problemów związanych z doborem wag i punktu odniesienia, a także różnych jednostek, w których wyrażone są nakłady i efekty działalności rolniczej, wymaga jednocześnie, przyjęcia założenia o nieuwzględnianiu w badaniach czynnika losowego i homogeniczności badanej grupy podmiotów, a także o wymienności nakładów kapitałowych i środowiskowych oraz istnieniu instytucjonalnych ograniczeń nadmiernej eksploatacji zasobów ekologicznych

Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności nakładów ekonomicznych i środowiskowych

W artykule zaprezentowano alternatywną koncepcję pomiaru zrównoważonej intensyfikacji (SI), opartą o pomiar efektywności z wykorzystaniem metody DEA, indeksu TFP Malmquista oraz miar odległości euklidesowej i kątowej. Proponowany miernik pozwala określić dynamikę procesu zrównoważonej intensyfikacji, z uwzględnieniem pierwotnego poziomu efektywności nakładów ekonomicznych i ekoefektywności. Zastosowane rozwiązanie pozwala częściowo zniwelować problem ważenia poszczególnych wymiarów zrównoważonego rozwoju. Metodę zastosowano do pomiaru SI w krajach Unii Europejskiej w latach 2005-2013. Uzyskane wyniki potwierdzają występowanie tego procesu w większości krajów oraz przeciętnie w całej UE. Szczególnie szybko postępował on wśród krajów Europy środkowo-wschodniej oraz wśród krajów skandynawskich. Zmiany niezgodne z koncepcją zrównoważonej intensyfikacji postępowały natomiast w krajach Beneluksu oraz na Wyspach Brytyjskich, gdzie następowała poprawa produktywności środowiskowej, kosztem produktywności nakładów ekonomicznych

The rising incidence of type 1 diabetes in south-eastern Poland. A study of the 0-29 year-old age group, 1980-1999

Wstęp: Badania przeprowadzone w ostatnich latach dostarczają informacji o wzroście zapadalności na cukrzycę typu 1 w różnych regionach świata, w tym także w krajach sąsiadujących z Polską. Celem badania było określenie długoterminowych trendów zapadalności na cukrzycę typu 1 w latach 1980-1999 i porównanie zapadalności między dwoma dekadami tego okresu, przyjmując 1989 rok za początek ekonomicznej i politycznej transformacji w Polsce. Materiał i metody: Rejestr zapadalności na cukrzycę typu 1 prowadzono zgodnie z rekomendacjami DERI, używając 3 źródeł danych o chorych. Wyliczono standaryzowaną zapadalność w 5-letnich przedziałach wiekowych oraz określono długoterminowy trend zapadalności na cukrzycę typu 1 w południowo-wschodniej Polsce. Wyniki: Wykazano znamienny trend wzrostowy w populacji od 0 do 29. roku życia zamieszkującej byłe województwo rzeszowskie w latach 1980-1999. Średnia zapadalność standaryzowana według wieku wynosiła 6,1/100 000 oraz istniała statystycznie znamienna różnica zapadalności pomiędzy dekadą lat 80. i 90., odpowiednio 5,3 (95% CI 4,5-6,0) i 6,8 (95% CI 5,9-7,6). Zapadalność była statystycznie znamiennie wyższa u mężczyzn w porównaniu do kobiet i wynosiła odpowiednio 6,7 i 5,5/100 000. Zapadalność była wyższa w grupie od 0 do 14. roku życia w porównaniu z grupą osób w wieku 15-29 lat, odpowiednio 6,4 i wobec 5,8/100 000. Najwyższą zapadalność zarejestrowano u chłopców w wieku 10-14 lat - 11,5/100 000, ponadto stwierdzono znamiennie rosnący trend zapadalności u dzieci w wieku 0-4 lat. Wnioski: Podsumowując, można stwierdzić, że zapadalność na cukrzycę typu 1 w badanej populacji była niska. Niemniej wykazano rosnący trend zapadalności w czasie 20-letniej obserwacji. Zapadalność w dekadzie lat 90. zarówno ogólna, jak i wśród mężczyzn była znamiennie wyższa w porównaniu do dekady lat 80.Introduction: Studies carried out over the last few years have provided information about the increase in the incidence of type 1 diabetes in different parts of the world including the European countries bordering Poland. The aim of study: The aim of this study was to determine the long-term trends in the incidence of type 1 diabetes over the 20 years between 1980 and 1999 and to compare the incidence during the decades preceding and following the 1989 economic and political transformation in Poland. Material and methods: The registration of type 1 diabetes among people aged 0-29 was drawn up according to the DERI recommendations using three data sources. We calculated the age-standardised incidence rates for five-year age groups and determined the long-term trend in the incidence of type 1 diabetes in south-eastern Poland. Results: A significant growth in the incidence of type 1 diabetes was observed among people aged 0-29 in the Rzeszów Province in the period between 1980 and 1999. The mean age-standardised incidence rate was 6.1/100 000, and a statistically significant difference was noted between the 1980s and the 1990s (5.3 [95%CI 4.5-6.0] and 6.8 [95%CI 5.9-7.6]). The male incidence of 6.7 significantly exceeded that for females - 5.5/100 000. There was also a higher in-cidence in the group aged 0-14 in comparison with the group aged 15-29 (6.4 and 5.8/100 000 respectively). The highest incidence was found in boys aged 10-14 (11.5/100 000) and a significantly rising trend was observed in children of 0-4 years old. Conclusions: The mean incidence of type 1 diabetes among the study population was low. Nevertheless, we demonstrated a significantly increasing trend in the incidence during the 20-year observation period. The incidence in the 1990s, both in general and for males, was significantly higher when compared to the 1980s

Związki nasilenia objawów schizofrenii z subiektywną oceną samopoczucia oraz z poczuciem koherencji

Wstęp. Celem badania była ocena związku między poczuciem koherencji oraz subiektywnym samopoczuciem a nasileniem objawów psychopatologicznych schizofrenii. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 90 osób, w tym 36 kobiet i 54 mężczyzn, w wieku 19-67 lat, średnia 42,59 roku (SD = 12,88); 74 osoby leczono na psychiatrycznych oddziałach całodobowych i dziennych, 28 osób korzystało z usług środowiskowych domów samopomocy, 6 osób leczyło się w ramach prywatnej praktyki lekarskiej. Do pomiaru poczucia ogólnej symptomatologii koherencji użyto kwestionariusza Orientacji Życiowej SOC-29, do oceny subiektywnego samopoczucia posłużono się pięciostopniową skalą Well-Being Index (WHO-5), nasilenie objawów psychopatologicznych schizofrenii mierzono skalą Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS). Wyniki i wnioski. Stwierdzono ujemną korelację pomiędzy nasileniem objawów psychopatologicznych mierzonych skalą PANSS a poczuciem koherencji mierzonym kwestionariuszem Sense of Coherence Scale (SOC-29). Związki dotyczyły czynnika ogólnej symptomatologii, czynnika negatywnego, pozytywnego i depresyjnego skali, przy czym czynnik depresyjny oraz ogólnej symptomatologii korelowały stosunkowo najsilniej, natomiast czynnik pozytywny słabo. Nie stwierdzono korelacji w przypadku czynnika poznawczego oraz czynnika dezorganizacji. Ujemna korelacja pomiędzy subiektywnym samopoczuciem a nasileniem objawów psychopatologicznych dotyczyła jedynie czynnika depresyjnego oraz w niewielkim stopniu czynnika pozytywnego. Wynik ten w ograniczonym stopniu potwierdza doniesienia naukowe pokazujące związki między jakością życia a objawami psychopatologicznymi schizofrenii. Zarazem skala WHO-5 potwierdza swoje pierwotne zastosowanie jako narzędzia służącego do diagnostyki depresji, natomiast przypuszczalnie ograniczoną użyteczność w diagnostyce subiektywnej jakości życia w odniesieniu do innych objawów psychopatologicznych.Introduction. The aim of this study was to assess the relationship between the sense of coherence and subjective quality of life with severity of psychopatological symptoms in patients suffering from schizophrenia. Material and methods. Ninety persons took part in this study, 36 women and 54 men, age from 19 to 67, mean: 42.59 (SD = 13.09); 74 persons were treated in psychiatric units, 28 were given help in environmental self-help centers, 6 persons were treated in private practice. The level of coherence was measured by Antonovsky ´s Sense of Coherence Scale (SOC-29), subjective quality of life by WHO-5 scale and the severity of psychopathological symptoms was measured by Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS). Results and conclusions. There was a negative correlation between the severity of psychopathological symptoms measured by the PANSS scale and the sense of coherence measured by SOC-29. Correlations concerned the general syndromology factor, the positive, negative and depressive factors and the strongest were in case of the depressive factor and the general syndromology factor while in case of the positive factor the correlation was relatively slight. The negative correlation between the general subjective the feeling and psychopatological symptoms concerned only the depressive factor and the general syndromology factor to a very slight extent the positive factor. This result confirms in a limited extent scientifical reports about connections between the general feeling and the psychopathological symptoms in schizophrenia. At the same time the SOC-29 scale confirms its original aplication as a tool to asses depressive symptoms while possibly limited aplication in evaluating quality of life in relation to different psychopatological symptoms