Lokalność w erze globalizacji. Nosiciele pamięci historycznych krajobrazów – badania ewangelickich cmentarzy mazurskich

The main purpose of this article was to present contemporary narratives (social and scientific discourse) about the Evangelical cemeteries of Masuria, based on the examples of the activities under two projects, whose common denominator are the restoration of memory and the protection of cultural heritage. The present elaboration concerns selected issues of the functioning of the tangible cultural heritage in the Masuria region (in Pasym and one of the deserted villages). This piece of writing also describes how the spaces of Protestant cemeteries can be interpreted anew, especially as a result of documentative works.Głównym celem artykułu było przedstawienie współczesnych narracji (dyskursu społecznego i naukowego) na temat mazurskich cmentarzy ewangelickich. Temat zrealizowano w oparciu o przykłady działań dokonywanych w ramach dwóch projektów, których głównym założeniem jest przywrócenie pamięci o dziedzictwie kulturowym oraz objęcie go ochroną. Opracowanie dotyczy wybranych zagadnień z zakresu funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego na Mazurach (w szczególności w Pasymiu oraz jednej z opuszczonych wsi). W artykule omówiono jak wciąż na nowo interpretować można przestrzenie cmentarzy protestanckich, zwłaszcza w świetle wyników prowadzonych prac dokumentacyjnych

Stężenia oraz skład chemiczny pyłu PM10, PM25 oraz PM10 w powietrzu wewnętrznym i zewnętrznym szkoły

Simultaneous daily indoor and outdoor measurements of PM1.0, PM2.5, PM10 have been conducted during winter season of 2009/2010 in the secondary school in Wroclaw, Poland. Aerosol samples were analysed for mass concentrations and elemental composition. The factor analysis was applied to identify possible emission sources of the PM1.0 fraction. Mean daily PM10 concentrations was 81 g/m3 indoors and 54 g/m3 outdoors. The corresponding means for PM2.5 and PM1.0 were 62 and 22 g/m3 indoors and 46 and 24 g/m3 outdoors. There were reported 90 % of days with daily mean exceeding the WHO AQG for PM2.5 – 25 g/m3. In many cases the I/O ratio was higher than 1.0, what means that there are some particles sources inside the school building, particularly for the fractions PM10 and PM2.5. The most abundant elements in the PM1.0 fraction were S, Cl and K. Zn and Pb were the dominant heavy metals. Combustion processes contributed to high concentrations of K, S, As, Cl and vehicular emission to Cu, Pb and Zn.Jednoczesne pomiary stężeń pyłu PM1.0, PM2.5, PM10 w powietrzu wewnętrznym i zewnętrznym zostały przeprowadzone w szkole średniej we Wrocławiu w sezonie zimowym 2009/2010 roku. Pobrane próbki aerozolu analizowano pod względem wysokości stężenia masowego oraz składu pierwiastkowego. Analizę czynnikową wykorzystano do oceny źródeł pochodzenia cząstek frakcji PM1.0. W powietrzu wewnętrznym średnie dobowe stężenie PM10 wynosiło 81 g/m3, a zewnętrznym 54 g/m3. Odpowiednie średnie dla PM2.5 i PM1.0 wynosiły 62 i 22 g/m3 wewnątrz i 46 i 24 g/m3 na zewnątrz budynku. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów odnotowano 90 % dni ze średnim dobowym stężeniem frakcji PM2.5 powyżej wartości zalecanej w wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia, tj. 25 g/m3. W wielu przypadkach stosunek stężeń w powietrzu wewnętrznym (I) do stężeń w powietrzu zewnętrznym (O), tj. I/O, był większy od 1.0, co oznaczało istnienie źródeł pyłów wewnątrz budynku, a dotyczyło do przede wszystkim frakcji PM10 i PM2.5. We frakcji PM1.0 w największych koncentracjach pojawiały się S, Cl i K, a wśród metali ciężkich Zn i Pb. Procesy spalania miały największy udział w stężeniach K, S, As i Cl, natomiast motoryzacja w przypadku stężeń Cu, Pb i Zn