Voorbij de kroniek : over het belang van theatertijdschriften

A

Carrying in kunst. Een ontmoeting tussen zorgethiek en theaterwetenschap in het analyseren van de kunstwerken van Pepe Espaliú.

De kunstenaar Pepe Espaliú (1955-1993) maakte kunstwerken over zijn leven als homoseksueel in een maatschappij waar homoseksuelen als groep gemarginaliseerd werden en over het hebben van aids. In het kader van zorgethisch onderzoek, worden de kunstwerken van Pepe Espaliú geanalyseerd aan de hand van een, voor zorgethiek, nieuwe onderzoeksmethode: performance analyse. Het is een arts-based onderzoeksmethode die binnen theaterwetenschap wordt gebruikt om alles wat binnen performancekunst valt, te analyseren. De hoofdvraag van het onderzoek is: Wat gebeurt er als de werken van Pepe Espaliú volgens een theaterwetenschappelijke methode, de performance analyse geanalyseerd worden in het kader van een zorgethisch onderzoek en wat betekent dit voor zorgethische analyse? De bevindingen worden gepresenteerd, als ware het een rondleiding in een museum, waar de kunstwerken speciaal voor deze gelegenheid (het zorgethisch onderzoek) zijn geëxposeerd. Op deze manier ontstaat er ruimte voor reflectie op de kunstwerken, de theoretische achtergrond en de verbindingen die worden gemaakt met de wereld van de toeschouwers. De theoretische achtergrond is gebaseerd op theorieën uit de theaterwetenschap, maar hangt altijd samen met de inhoud van de kunstwerken. Door eerst naar de kunstwerken te kijken, daar vervolgens passende theorieën bij te zoeken en vervolgens, met de toeschouwers te reflecteren op deze theorieën in verband met de kunstwerken, ontstaat er een voortvloeiende beweging van praktijk, naar theorie, terug naar praktijk, etc. Uit de bevindingen blijkt dat de kunstwerken van Pepe Espaliú volgens de performance analyse met alle ‘critical insights’ van zorgethiek te verbinden zijn. Hiermee toont de performance analyse aan dat theaterwetenschap en zorgethiek elkaar ontmoeten op verscheidene vlakken. Daarnaast blijkt dat een combinatie van beide onderzoeksvelden niet alleen maakt dat de ‘critical insight’s mee-, tegen- en omgedacht kunnen worden, maar dat er ook nieuwe concepten ontstaan die betekenis geven aan ervaringen van mensen in zorgpraktijken. De conclusies sporen aan tot het voortzetten van de methodologische discussie en het verder verdiepen van de bevindingen over de, voor zorgethiek al doordachte, ‘critical insights’, zoals lichamelijkheid en contextualiteit, en de voor zorgethiek ‘nieuwe’ concepten, zoals tijd en ruimte

Empathie und Filmverstehen : eine Arbeitsbibliographie

In die folgende Liste sind Literaturhinweise von Christine Noll Brinckmann, Jens Eder, Klemens Hippel, Stefan Jenzowsky, Niels Martens und Ludger Kaczmarek eingegangen. Die Liste verzeichnet vor allem Arbeiten, die der Frage der empathischen Prozesse während der Film- und Fernsehrezeption nachgehen. Allgemeine Arbeiten sind nur dann verzeichnet, wenn sie Überblickscharakter haben und Aufschluß über die nicht-filmwissenschaftlichen Diskussionen zur Empathie geben. Auf ein Verzeichnis der einfühlungsästhetischen Arbeiten in der Nachfolge Lipps‘ und Worringers habe ich verzichtet - dieser Kreis von Arbeiten soll an anderer Stelle dokumentiert werden. Alle Fehler und Auslassungen sind durch mich verschuldet. Ich bitte alle Leser, mich auf Fehler und weitere Arbeiten hinzuweisen und die vorliegenden Angaben zu ergänzen. Hans J. Wulff, Institut für NDL und Medien, Leibnizstr. 8, D-24098 Kiel. [email protected]

Kritiek van het spektakel

In zijn beroemde rede over het toneel als morele instelling verdedigde Friedrich Schiller in 1784 het theater als kunst van de kritiek op de samenleving. Maar wat gebeurt er als die samenleving zelf één groot spektakel is, zoals Guy Debord in 1967 al beweerde? Zijn scherpe diagnose blijkt steeds meer van toepassing te zijn, want in onze mediamaatschappij met zijn politieke drama's en reality shows zijn de grenzen tussen feit en fictie vaak nauwelijks meer te onderscheiden. Kati Röttger plaatst dit fenomeen in een historisch perspectief en laat zien hoe het spektakel al sinds de negentiende eeuw als symptoom van crisis én als kritiek op de moderne samenleving gezien kan worden. IJkpunten in haar betoog zijn twee opzienbarende maar ver uit elkaar liggende 'spektakelstukken': De schipbreuk van de Medusa, dat in het jaar 1840 in Den Haag de hoogste kijkcijfers haalde, en Platform, dat Johan Simons in 2006 maakte voor theatergroep NTGent