ЮВЕЛІРНАЯ МАЙСТЭРНЯ ХІІ СТАГОДДЗЯ НА ЗАПАЛОЦКІМ ПАСАДЗЕ СТАРАЖЫТНАГА ПОЛАЦКА (ПА МАТЭРЫЯЛАХ АРХЕАЛАГІЧНЫХ РАСКОПАК 2013 ГОДА)

THE JEWELER’S WORKSHOP OF XII CENTURIES ON THE TERRITORY OF ZAPOLOTSKI POSAD OF ANCIENT POLOTSK (BASED ON THE MATERIALS OF THE EXCAVATIONS IN 2013) / A. KOTSДаследаванне ўтрымоўвае матэрыялы археалагічных раскопак 2013 года на тэрыторыі Запалоцкага посада старажытнага Полацка. У 2013 годзе была адкрыта паўночная частка Запалоцкага пасада (каля 15 га). Падчас раскопак была выяўленая пабудова, якая сумяшчала жылую хату і ювелірную майстэрню. Прыводзіцца характарыстыка стратыграфіі культурнага пласта раскопу. Апісваюцца знаходкі, якія характарызуюць ювелірную вытворчасць: тыглі, адыходы вытворчасці, форму для вытворчасці васковых мадэляў, вырабы з каляровага металу, а таксама прылады печы-горна. Даецца характарыстыка жылой прасторы з кароткім апісаннем гаспадарчых рэчаў. Ювелірны комплекс, як і ўсю паўночную частку Запалоцкага пасада, можна датаваць у межах ХІІ стагоддзя. Вялікая плошча (каля 55 га) і высокі сацыяльны статус жыхароў (баярства і рамеснікі-ювеліры) вызначаюць Запалоцкі посад як адну з найважнейшых горадаўтваральных структур старажытнага Полацка

Вонкавападабенчыя метафары ў творах беларускай літаратуры

Артыкул прысвечаны вонкавападабенчым метафарам. Выяўляюцца асноўныя крыніцы семантычнай матывацыі (акругласць, вышыня, загнутасць, звілістасць, даўыня, востраканцовасць і інш.

Касцярэзнае рамяство Полацка ў познім сярэднявеччы (XIV–XVIII стст.)

BONE-CARVING CRAFT OF POLOTSK IN THE LATE MIDDLE AGES O. MEDVEDEVAНа значительном археологическом материале описывается косторезное ремесло города Полоцка в позднем средневековье (XIV–XVIII вв.). Костяные изделия широко использовались в разных сферах и направлениях жизнедеятельности населения города того времени. На основе классификации косторезной продукции по ее функциональному назначению выделено пять больших категорий изделий. Первая – хозяйственные изделия: орудия труда, детали предметов хозяйственного инвентаря, технические приспособления. Вторая – бытовые предметы: принадлежности костюма, изделия бытового употребления, предметы туалета, украшения. Третья – изделия воинского назначения – включает детали воинского снаряжения. Четвертая – культовые предметы – это изделия христианского культа. Пятая – предметы интеллектуальных и азартных игр. На протяжении периода XIV–ХVІІІ вв. на территории Полоцка прослеживается динамика в развитии производства костяных предметов: увеличиваются как ассортимент, так и количество изделий, изменяются и улучшаются технология и техника их обработки. Начиная от различных простых изделий и до вещей высокохудожественного уровня изготовления, предметов декоративно-прикладного искусства.=In the paper bone-cutting craft on the territory of Polotsk during the late Middle Ages (XIV–XVIII centuries) is considered. The research is based on great amount of the archeological material. The population of the city widely used items made of bone in various spheres of everyday life during described time. Being based on the classification of bone-cutting items and their functional purpose, five large categories of items are identified. First of them are household goods: tools, parts of household items, technical devices. Second one household items: costume accessories, household goods, parts of attire and ornaments. The third part represented by details of military equipment. The fourth one is the products of the Christian cult. The fifth are pieces for games. The development of the production of objects made of bone can be traced during XIV–XVIII centuries on the territory of Polotsk. The assortment and number of products increase; the technologies of manufacturing change and improve from various simple products to things of a highly artistic level and objects of arts and crafts

Бытавыя найменні ўстарэлага характару

У артыкуле прааналізаваны ўстарэлыя найменні бытавой сферы з мікрагрупы ‘беларускі народны касцюм’ з улікам комплексных дадзеных помнікаў пісьменнасці, лінгвагеаграфіі, этымалагічных і этнаграфічных звестак. Разгледжаныя намінацыі тэматычнага аб’яднання ‘бытавыя найменні’ у адносінах да сучаснай беларускай літаратурнай лексікі можна прадставіць як лексічныя гістарызмы. Паказан старажытны характар гэтых намінацый, які пацвярджаецца адлюстраваннем іх у старажытнарускіх і старабеларускіх помніках пісьменнасці, функцыянаваннем у шэрагу славянскіх моў з тоеснымі ці блізкімі значэннямі, лакалізацыяй у беларускіх дыялектах, дзе яны ўжо набылі гістарычны характар

Тэмпаральная спецыфікацыя ў эліптычных канструкцыях

Даследуецца тэмпаральная спецыфікацыя ў эліптычных канструкцыях

Выражение категории квантитативности в метафорах неопределенного множества в белорусском языке

Статья посвящена описанию одного из основных способов выражения категории квантитативности в белорусском языке - метафор неопределенного множества. В статье рассматриваются виды метафор неопределенного множества: динамические и статические топографические метафоры количества, социально-мотивированные метафоры количества и метафоры-контейнеры. Приводятся примеры из белорусской художественной литератур

Рэчавы комплекс з раскопак на Запалоцкім пасадзе старажытнага Полацка ў 2004 і 2006 гадах

Dzianis Duk. Complex of Artifacts from the Excavations on Zapalotski Pasad of Ancient Holatsk in 2004 and 206.У 2004 г. археалагічным атрадам Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта была адкрыта заходняя частка Запалоцкага пасада старажытнага Полацка на плошчы 21 га. У артыкуле прапанавана вызначэнне храналогіі артэфактаў з раскопаў 1, 2 і васьмі шурфоў у Запалоцці

Вытворчасць, тыпалогія і храналогія вырабаў з каляровых металаў X–XVII стст. з тэрыторыі Полацка. Аўтарэферат дысертацыі

Mahalinski Ihar Uladzimiravich Manufacture, typology and chronology of the products made from non-ferrous metals of the X–XVII centuries from the territory of PolotskУ дысертацыі ўпершыню ў беларускай археалогіі вытворчасць вырабаў з каляровых металаў даследуецца самастойна ў якасці асобнай галіны гаспадаркі. На падставе выкарыстаных вынікаў натуральнанавуковых метадаў даследавання (даныя аналізаў хімічнага складу вырабаў) праблема вывучана комплексна (ад асаблівасцей сыравіннага металу, які выкарыстоўваўся рамеснікамі, да культурнага кантэксту асобных прадметаў). Саіскальнікам упершыню сістэматызаваны і класіфікаваны вялікі масіў артэфактаў з археалагічных раскопак Полацка (усяго 1294 прадметы), што дало магчымасць скласці максімальна поўнае ўяўленне аб асартыменце вырабаў з каляровых металаў і іх месцы ў матэрыяльнай культуры буйнога ўсходнееўрапейскага сярэдневяковага цэнтра на працягу значнага перыяду. Прасочаны асноўныя накірункі паступлення вырабаў з каляровых металаў і сыравіны для іх вытворчасці на тэрыторыю горада, вылучаны характэрныя рысы полацкай вытворчасці вырабаў з каляровых металаў X–XVII стст.= В диссертации впервые в белорусской археологии производство изделий из цветных металлов исследуется самостоятельно, в качестве отдельной отрасли хозяйства. На основе использования результатов естественнонаучных методов исследования (данные анализов химического состава изделий) проблема изучена комплексно (от особенностей сырьевого металла, использовавшегося ремесленниками, до культурного контекста отдельных предметов). Соискателем впервые систематизирован и классифицирован значительный массив артефактов из материалов исследований Полоцка (всего 1294 предмета). Это позволило проследить основные направления поступления изделий из цветных металлов и сырья для их производства на территорию города на протяжении длительного периода, выделить характерные черты полоцкого производства изделий из цветных металлов в X–XVII вв.= Outcomes of the research and its novelty: for the first time in Belarusian archaeology the manufacture of the products made from non-ferrous metals is investigated independently, as a separate field of economy. In this dissertation the results of natural-science research methods (the chemistry of the products analyses’ data) are used; and this made it possible to study the problem entirely (from the peculiarities of raw metal, that was used by craftsmen, to the cultural context of separate articles). Considerable part of the artifacts from the research materials of Polotsk (1294 articles) were for the first time systematized and classified by the author. This made it possible to analyze the main directions of the non-ferrous metals products and its raw material’s arrivals to the territory of Polotsk during long period of time, and single out the main features of non-ferrous metals products manufacture in the X–XVII centuries