Instytucja referendum ogólnokrajowego na Ukrainie – aspekt normatywny

Abstract

The aim of the article is to present legal solutions regulating the institution of national referendum in Ukraine during the period of independence. Achieving this aim required the application of an insti­tutional and legal method. The provisions of particular legal acts have been analyzed, including “Con­stitution of the Ukrainian Soviet Socialist Republic” of 1978, “Constitutional Agreement between the Verkhovna Rada of Ukraine and the President of Ukraine” of 1995, “Constitution of Ukraine” of 1996, “Law on All-Ukrainian and Local Referendum” of 1991, “Law of Ukraine on Central Election Com­mission” of 2004, and “Law of Ukraine on All-Ukrainian Referendum” of 2012. Attention was focused on legal regulations specifying, among others, the subject of national referendum, entities entitled to initiate and manage a referendum, the procedure for the appointment of referendum commissions, the method of determining the results, and the legal effects of the referendum. The 2012 All-Ukrainian Referendum Act, the provisions of which have been criticized on several occasions by experts and some politicians, was declared unconstitutional by the Constitutional Court of Ukraine in April 2018. As a result, there are currently no statutory provisions in Ukraine governing the principles and procedure for holding a national referendum. This situation could be changed by adopting one of the drafts registered in parliament. However, the work of MPs so far indicates that the Verkhovna Rada of the eighth convocation lacks the political will to adopt a law enabling citizens to directly decide on important issues of state life.Celem artykułu jest przybliżenie rozwiązań prawnych regulujących instytucję referendum ogólnokrajowego na Ukrainie w okresie niepodległości. Z zamiarem jego osiągnięcia wykorzystana została metoda instytucjonalno-prawna. Analizie poddano przepisy poszczególnych aktów prawnych, w tym „Konstytucji Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej” z 1978 r., „Umowy konstytucyjnej pomiędzy Radą Najwyższą Ukrainy a Prezydentem Ukrainy” z 1995 r., „Konstytucji Ukrainy” z 1996 r., „Ustawy o ogólnoukraińskim i lokalnym referendum” z 1991 r., „Ustawy Ukrainy o Centralnej Komisji Wyborczej” z 2004 r. oraz „Ustawy Ukrainy o referendum ogólnoukraińskim” z 2012 roku. Uwaga została skupiona na regulacjach prawnych określających m.in. przedmiot referendum ogólnokrajowego, podmioty uprawnione do jego inicjowania i zarządzania, tryb powoływania komisji referendalnych, sposób ustalania wyników oraz skutki prawne referendum. Ustawa o referendum ogólnoukraińskim z 2012 r., której przepisy były niejednokrotnie krytykowane przez środowiska eksperckie oraz część polityków, w kwietniu 2018 r., została uznana przez Sąd Konstytucyjny Ukrainy za niezgodną z konstytucją. W związku z tym obecnie brak jest na Ukrainie przepisów ustawowych regulujących zasady i tryb przeprowadzania referendum ogólnokrajowego. Ten stan rzeczy zmieniłoby przyjęcie któregoś z zarejestrowanych w parlamencie projektów. Jednak dotychczasowa praca deputowanych wskazuje, że Radzie Najwyższej VIII kadencji brakuje woli politycznej, aby przyjąć ustawę umożliwiającą obywatelom bezpośrednie decydowanie o ważnych sprawach życia państwowego