Bacillus subtilis’E AİT SELÜLAZ GENİNİN KLONLANMASI VE REKOMBİNANT SENTEZİ

Amaç: Selülaz enzimini Rekombinant olarak üretmek. Gereç ve Yöntem: Adnan Menderes Üniversitesi Rekombinant DNA ve Rekombinant Protein Araştırma uygulama Merkezi REDPROM laboratuvarının envanterinde bulunan 12 farklı Bacillus subtilis izolatının gen kaynağı adayı olarak kullanıldı. Spesifik olarak hazırlanan Forward ve Reverse primerler ile PCR yöntemi ile klonlanan selülaz geni yine aynı laboratuvarın envanterinde bulunan Escherichia coli BL21 bakterisine kimyasal transformasyon yöntemi ile aktarıldı. Aktarılma sonrasında kompetent hücreler besiyerinde inkübe edildikten sonra plasmid izolasyonu ile pET30a+ plazmidi izole edildi ve restriksiyon enzimi ile kesilerek spesifik primerler ile PCR işlemine tabi tutuldu. Bu işlemden sonra agaroz jelde görüntüleme yapılarak doğrulanan insert DNA dizi analizi yapmak üzere sekansa gönderildi. DNA sekansı gen bankası ile karşılaştırılıp doğrulandıktan sonra protein üretimi sağlandı ve IMAC ile saflaştırılma işlemi gerçekleştirildi. Saflaştırılan protein SDS-PAGE yöntemi ile görüntülendi. En son işlem olarak, seçilen koloni %1 Kongo kırmızısı içeren Ksilan agar besiyerine ekilerek enzimatik aktivitesi teste tabi tutuldu. Bulgular: Bacillus subtilis izolatlarından iki suşun selülaz genine sahip olduğu PCR yöntemi ile doğrulandı. Ardından transformasyonu gerçekleştirilen inser+pET30a(+) Rekombinant gen içeren transformant E. coli BL21 hücrelerinden DNA izolasyonu sonrası klonlama primerleri ile PCR yapılarak sekans dizisi gen bankası ile karşılaştırılıp doğrulandı. Proteinin saflaştırılması sonrasında SDS-PAGE yöntemi ile beklenen aralıkta bir sonuç alındı ve son olarak aktivite ölçümü gerçekleştirildi. Sonuç: Bu çalışma sonucunda Bacillus subtilis’e ait olan selülaz geni Rekombinant DNA teknolojisi kullanılarak E.coli BL21’e klonlandı. Bu sayede selülazın laboratuvar ortamında büyük ölçekte üretilmesi adına büyük bir adım atılmış oldu.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v ŞEKİLLER DİZİNİ vi RESİMLER DİZİNİ vii TABLOLAR DİZİNİ viii ÖZET ix ABSTRACT x 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 2 2.1. Selüloz ve Selülozun Endüstride Kullanımı 2 2.1.1. Selüloz 2 2.1.2. Selülozün Endüstrideki Yeri ve Kullanım Alanları 4 2.1.3. Selülozun Hidrolizasyonu 5 2.2. Bacillus Subtilis 6 2.2.1. Morfolojisi ve Fizyolojisi 7 2.2.2. Genetik ve Model Organizma Olarak Kullanımı 7 2.2.3. Ekolojik Rolü ve Bitki İlişkileri 7 2.3. Rekombinant DNA Teknolojisi 8 2.4. Protein Pürifikasyon Yöntemleri 9 2.4.1. Kromotografi Yöntemleri 9 2.5. Sodium Dodecyl Sulfate–Polyacrylamide Gel Electrophoresis (SDS-PAGE) 10 3. GEREÇ VE YÖNTEM 12 3.1. Gereç 12 3.1.1. Cihazlar 12 3.1.2. Bacillus Subtilis İzolat Kaynağı 12 3.1.3. Primerler 12 3.1.4. Besiyerleri 13 3.1.5. Kullanılan Solüsyonlar ve Ayraçlar 13 3.1.6. Bacillus Subtilis İzolatları 13 3.1.7. Agaroz Jel 13 3.2. Yöntem 14 3.2.1. Gen Kaynağı İzolatların Hazırlanması 14 3.2.2. Oluşan Kolonilerden DNA izolasyonu 14 3.2.3. Klonlama 16 3.2.4. Kimyasal Transformasyon Yöntemi için Kompotent E. coli BL21’ in Hazırlanması .19 3.2.5. Protein Saflaştırma 20 3.2.6. SDS-Page yöntemi 22 3.2.7. Spesifik Besiyeri ile Selülaz Aktivitesi 24 4. BULGULAR 25 4.1. PCR Sonuçları 25 4.2. Transformasyon Sonuçları 25 4.3. Sekanslama Sonuçları 28 4.4. SDS-PAGE Yöntemi ile Protein Varlığının Doğrulanması 28 4.5. Selülaza Özgü Seçici Besiyeri ile Genin Varlığının Kanıtlanması 30 5. TARTIŞMA 31 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 34 KAYNAKLAR 35 EKLER 41 BİLİMSEL ETİK BEYANI 47 ÖZ GEÇMİŞ 4

Hemşirelerin Bakım Planlarında Kullandıkları Tanıların NANDA-I Taksonomisine Uygunluğu

DEMİR AYDOĞAN B. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu araştırma kliniklerde hemşirelerin belirlediği hemşirelik tanılarının NANDA-I taksonomisinde yer alan hemşirelik tanılarına uygunluğunu tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, retrospektif olarak, Haziran 2024 ve Eylül 2024 tarihleri arasında, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Aydın Devlet Hastanesi, Aydın Atatürk Devlet Hastanesi ve Aydın Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesinde çalışan toplam 510 hemşire ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya dahil edilen devlet hastanelerinde hemşirelik tanıları elektronik bilgi sistemleri üzerinden kaydedilmekte, üniversite hastanesinde ise hemşirelik tanılarının kaydı manuel olarak yapılmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan hemşire tanıtım formu ve hemşirelik tanılarının NANDA-I uygunluğunu değerlendirme formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde ki-kare ve yüzde-frekans testleri kullanıldı. Bulgular: Araştırmaya dört hastaneden toplamda 510 hemşire katılmış ve 1706 hastanın bakım planından bilgiler dahil edilmiştir. Araştırmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 33,8±9,0 olup %84,1’i kadındır. Araştırma kapsamında incelenen bakım planlarındaki hastaların yaş ortalaması 54,3±21,9 olup %46,7’si kadındır. Hemşirelerin en sık kullandıkları hemşirelik tanısının Güvenlik/Koruma alanında bulunan enfeksiyon riski olduğu belirlenmiştir. Kliniklerde toplanan verilerde toplamda 19 farklı hemşirelik tanısı kullanıldığı ve 13 tanesinin tanı etiketinin NANDA-I terminolojisine uygun olduğu, bu tanıların hiçbirinin tanımlayıcı özelliği ve ilişkili/risk faktörünün bulunmadığı saptanmıştır. Hemşirelerin yaşı, çalışma yılı ve çalıştığı hastane ile hemşirelik tanılarını belirlemede zorlanma durumları arasında anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Sonuç: Bu çalışmada hemşirelerin kliniklerde 19 hemşirelik tanısı kullandığı ve bunların sadece 13’ünün tanı etiketinin NANDA-I taksonomisine uygun olduğu ve hiçbirinin tanımlayıcı özellik ve ilişkili/risk faktörünün olmadığı sonucuna ulaşıldı.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ vii TABLOLAR DİZİNİ viii GRAFİKLER DİZİNİ ix ÖZET x ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Hemşirelik Süreci 4 2.1.1. Tanılama 4 2.1.2. Hemşirelik Tanısı 5 2.1.3. Planlama 5 2.1.4. Uygulama 5 2.1.5. Değerlendirme 6 2.2. Hemşirelik Tanısı 6 2.3. Hemşirelik Tanı Tipleri 8 2.3.1. Probleme Yönelik Hemşirelik Tanısı 8 2.3.2. Risk Hemşirelik Tanısı 8 2.3.3. Sağlığı Geliştirmeye Yönelik Tanı 9 2.4. Tanı Bileşenleri 9 2.4.1. Tanı Etiketi ve Tanım 10 2.4.2. Etyoloji (İlişkili/risk Faktörleri) 10 2.4.3. Tanımlayıcı Özellikler 11 2.5. Taksonomi 12 2.6. Hemşirelikte Taksonomisinin Önemi 12 2.7. NANDA-I Taksonomisi 14 3. GEREÇ VE YÖNTEM 18 3.1. Araştırmanın Amacı 18 3.2. Araştırmanın Tipi 18 3.3. Araştırmanın Yer ve Zamanı 18 3.4. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 18 3.5. Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri 19 3.6. Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 19 3.7. Veri Toplama Araçları 19 3.8. Araştırmanın İstatistiksel Değerlendirmesi 20 3.9. Araştırmanın Etik Yönü 20 4. BULGULAR 20 4.1. Hemşirelerin Tanıtıcı Özellikleri 20 4.2. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri 23 4.3. Hemşirelerin Bakım Planlarında Kullandıkları Tanıların NANDA-I Taksonomisine Uygunluğu 26 4.4. Hemşireliklerin Belirlediği (Kullandığı) Tanıların Dağılımı 28 4.5. Hemşirelik Tanılarının Etiketlerinin NANDA-I Taksonomisine Uygunluğunun Dağılımı 30 4.6. Hemşirelik Tanılarının Hastanelere Göre Dağılımı 33 4.7. Hemşirelerin Tanıtıcı Özellikleri ile Hemşirelik Tanısı Belirlemede Zorlanma Durumlarının Karşılaştırılması 36 5. TARTIŞMA 39 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 44 KAYNAKLAR 46 EKLER 48 Ek 1. Hemşire Tanıtım Formu 52 Ek 2. Hemşirelik Tanılarının NANDA-I Uygunluğunu Değerlendirme Formu 55 Ek 3. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Rektörlüğü Uygulama ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği Araştırma İzin Yazısı 65 Ek 4. Aydın Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü Araştırma İzin Yazısı 67 Ek 5. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurul Karar Yazısı 69 BİLİMSEL ETİK BEYANI 70 ÖZ GEÇMİŞ 7

Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Zaman Yönetimi Ve Akademik Özyeterlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ZAMAN YÖNETİMİ VE AKADEMİK ÖZYETERLİK DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Balkış B. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu çalışma, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin zaman yönetimi ve akademik özyeterlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın evreni, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinden oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemini ise 203 kadın, 240 erkek olmak üzere toplam 443 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu”, “Zaman Yönetimi Anketi (ZYA)” ve “Akademik Özyeterlik Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizi, bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Bonferroni çoklu karşılaştırma testi ve Pearson korelasyon analizi kullanılarak yapılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin zaman yönetimi ve akademik özyeterlik düzeyleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Öğrencilerin zaman yönetimi düzeyleri ile yaş, sınıf düzeyi, egzersiz yapma sıklığı, gelir durumu ve genel not ortalaması değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Aynı zamanda, öğrencilerin akademik özyeterlik düzeyleri ile bölüm, sınıf düzeyi ve genel not ortalaması değişkenleri arasında anlamlı farklılık görülmüştür. Sonuç: Araştırma sonuçları, zaman yönetimi ile akademik özyeterlik arasında güçlü bir ilişki olduğunu ve bu iki becerinin paralel şekilde geliştiğini göstermektedir. Öğrencilerin zaman yönetimi ve akademik özyeterlik düzeylerinin bireysel özelliklerden, yaşam tarzından ve deneyimlerden etkilenebileceği göstermektedir.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vii TABLOLAR DİZİNİ viii ÖZET ix ABSTRACT x 1. GİRİŞ 1 1.1. Problemin Tanımı 2 1.2. Araştırmanın Amacı 3 1.3. Araştırmanın Önemi 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Zaman Yönetimi 4 2.1.1. Zaman Kavramı 4 2.1.2. Zaman Çeşitleri 5 2.1.2.1. Gerçek Zaman (Objektif) 5 2.1.2.2. Psikolojik Zaman (Subjektif) 5 2.1.2.3. Biyolojik Zaman 5 2.1.2.4. Yönetim Açısından Zaman 6 2.1.2.5. Örgüt Açısından Zaman 6 2.1.2.6. İktisadi Zaman 6 2.1.2.7. Sosyolojik Açıdan Zaman 7 2.1.3. Zaman Yönetimi Kavramı 7 2.1.4. Zaman Yönetimi Yaklaşımları 8 2.1.4.1. Düzenli Yaşama Yaklaşımı 8 2.1.4.2. Savaşçı Yaklaşımı 9 2.1.4.3. Hedef Belirleme Yaklaşımı 9 2.1.4.4. ABC (Öncelikleri Sıralama) Yaklaşımı 10 2.1.4.5. Beceri Yaklaşımı 10 2.1.4.6. Sihirli Araç Yaklaşımı 11 2.1.4.7. İyileştirme Yaklaşımı 11 2.1.4.8. Kendini Akıntıya Bırakma Yaklaşımı 12 2.1.5 Zaman Yönetimi Süreçleri 12 2.1.5.1. Zaman Kullanımınım Analizi 12 2.1.5.2. Zaman Problemlerini Tanımlama 13 2.1.5.3. Kendini Tanımlama 13 2.1.5.4. Amaç, Hedef ve Öncelikleri Belirleme 13 2.1.5.5. Program Hedeflerini Uygulama Planlarına Aktarma 14 2.1.5.6. Günlük Programlar ve Rehberler Hazırlama 14 2.1.5.7. Zaman Yönetimi Tekniklerini Geliştirme 14 2.1.5.8. Sürecin İzlenmesi ve Yeniden Analiz 14 2.1.6. Zaman Tuzakları 15 2.2. Sosyal Bilişsel Teori 15 2.2.1. Özyeterlik Kavramı 16 2.2.1.1. Özyeterlik Kaynakları 18 2.2.1.1.1. Başarılı Deneyimler (Doğrudan Yaşantılar) 18 2.2.1.1.2. Sosyal Modelden Gözlenen Deneyimler (Dolaylı Yaşantılar) 19 2.2.1.1.3. Sözel İkna 19 2.2.1.1.4. Fizyolojik ve Duygusal Durumlar 20 2.2.1.2. Özyeterlik Süreçleri 21 2.2.2. Akademik Özyeterlik 22 3. GEREÇ VE YÖNTEM 23 3.1. Gereç 23 3.1.1. Araştırmanın Modeli 23 3.2. Yöntem 23 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 23 3.3. Veri Toplama Araçları 23 3.3.1. Kişisel Bilgi Formu 24 3.3.2. Zaman Yönetimi Ölçeği 24 3.3.3. Akademik Özyeterlik Ölçeği 25 3.4. Verilerin Toplanması ve İstatiksel Analizi 25 4. BULGULAR 26 4.1. Araştırma Grubu 26 5. TARTIŞMA 41 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 49 6.1. Sonuç 49 6.2. Öneriler 50 KAYNAKLAR 51 EKLER 60 Ek 1. Google anket formunun ilk sayfası 60 Ek 2. Ölçek İzni 61 Ek 3. Demografik Bilgiler 62 Ek 4. Ölçeğin Ölçek Soruları 63 Ek 5. Etik Kurul Onayı 66 BİLİMSEL ETİK BEYANI 67 ÖZ GEÇMİŞ 6

Yüksek Gerçeklikli Simülasyon ile Düşük Gerçeklikli Simülasyonun Yaşlı Bireylere Bakım Verenlerin Aktif Dış Kanama Kontrolü Yönetiminde Etkililiğinin Karşılaştırılması

Demir S. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yaşlı Sağlığı ve Bakımı Disiplinlerarası Programı, Doktora Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu araştırma yüksek gerçeklikli simülasyon (standart hasta) ve düşük gerçeklikli (Görsel Olarak Geliştirilmiş Zihinsel Simülasyon-VEMS) simülasyonun yaşlı bireylere bakım verenlerin aktif dış kanama kontrolü yönetimi becerilerinde etkililiğini değerlendirmek amacı ile yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, öntest-sontest olarak tasarlanmış randomize ve karşılaştırmalı olarak Nisan 2025-Mayıs 2025 tarihleri arasında yapıldı. Araştırmanın evrenini, Hatay ilinde yaşayan yaşlı bireylere bakım veren bireyler, örneklemini ise 30 bakım veren yaşlı yakını oluşturdu. Müdahale grubu 1’de katılımcılar VEMS müdahale grubu 2’de HFS’ye katıldılar. Hazırlık ve uygulama olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilen çalışmanın hazırlık aşamasında; aktif dış kanama yönetimi ile ilgili üç farklı senaryo ve aktif dış kanama yönetimini değerlendirme formu geliştirildi; simülasyon salonu ortamı hazırlandı; teorik ve pratik eğitim planları tamamlandı. Uygulama aşamasında, yaşlı bireylere bakım veren 30 katılımcı teorik ve uygulama eğitimi, Kişisel Bilgi Formunun doldurulması, ön değerlendirme, simülasyon+çözümleme, son değerlendirme ve Simülasyon Uygulamasını Değerlendirme Formunu doldurarak çalışmayı tamamladı. Veri toplama araçları olarak; Kişisel Bilgi Formu, Aktif Dış Kanama Yönetimini Değerlendirme Formu ve Simülasyon Uygulamasını Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, ki kare, Mann-Whitney U, Wilcoxon ve McNemar testleri kullanıldı. Bulgular: Yaşlı bireye bakım verenlerin düşük (VEMS) ve yüksek gerçeklikli simülasyon öncesi ve sonrasında hissedilen öz güven düzeyleri yüksek gerçeklikli simülasyon sonrasında artmıştır (p=0,003). Yaşlı bireye bakım verenlerin aldıkları VEMS ve HFS eğitimlerine göre ortanca son test değerleri farklılık göstermemektedir (p=0,285). Her iki müdahale grubunda grubunda ön-son test puanları farklılık göstermektedir (p=0,001). Sonuç: Bu araştırmada yaşlı bireye bakım verenlerin aktif dış kanama kontrolünde VEMS ve HFS yöntemleri arasında fark olmadığı görülmüştür.Bu tez Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) tarafından 43529 proje numarası ile desteklenmiştir.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ vii RESİMLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET… x ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 1.1. Problemin Tanımı 1 1.2. Araştırmanın Amacı 3 1.3. Araştırmanın Hipotezleri 4 2. GENEL BİLGİLER 5 2.1. Kanamalar 5 2.2. Yaşlı Bireylerde Dış Kanamalar 6 2.3. Dış Kanamalarda İlk Yardım 9 2.4. Dış Kanamalarda İlk Yardım Eğitimi 15 2.5. Yaşlı Bireylere Bakım Verenlerde Dış Kanamalarda İlk Yardım Eğitimi 19 2.6. Simülasyon 21 2.6.1. Simülasyonda Gerçeklik 23 2.6.2. Görsel Olarak Geliştirilmiş Zihinsel Simülasyon 27 3. GEREÇ VE YÖNTEM 30 3.1. Araştırmanın Tipi 30 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer 30 3.3. Araştırmanın Zamanı 31 3.4. Araştırma Grubu 31 3.5. Randomizasyon ve Körleme 32 3.6. Araştırmanın Veri Toplama Araçları 33 3.6.1. Kişisel Bilgi Formu 33 3.6.2. Aktif Dış Kanama Kontrolü Yönetimini Değerlendirme Formu 33 3.6.3. Simülasyon Uygulamasını Değerlendirme Formu 34 3.7. Araştırmanın Tasarlanması ve Uygulanması 35 3.7.1. Analiz aşaması 36 3.7.2. Tasarım ve Geliştirme Aşamaları 37 3.7.2.1. Eğitim Planının Oluşturulması 37 3.7.2.2. Teorik Eğitimin Oluşturulması 38 3.7.2.3. Simülasyon Senaryolarının Oluşturulması 39 3.7.2.4. Simülasyon Ortamının Hazırlanması 41 3.7.2.5. Araştırmanın Ön Uygulaması 41 3.7.3. Uygulama ve Değerlendirme Aşamaları 42 3.7.3.1. Araştırmanın Uygulanması 42 3.7.3.1.1. Teorik Eğitimin Verilmesi ve Demonstrasyon Yapılması 43 3.7.3.1.2. Ön Değerlendirme-Beceri Eğitimi-Son Değerlendirme Oturumları 43 3.8. Araştırmanın Etik Boyutu 47 3.9. Araştırma Bütçesi ve Destekler 48 3.10. İstatistiksel Değerlendirme 48 3.11. Araştırmanın Akış Şeması 49 3.12. Araştırmanın Sınırlılıkları 50 3.13. Araştırmanın Güçlü Yönleri 50 4. BULGULAR 51 5. TARTIŞMA 59 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 68 KAYNAKLAR 70 EKLER.. …..100 Ek 1. Etik Kurul Onay Belgesi 100 Ek 2. Antakya Kaymakamlığı İzin Yazısı 101 Ek 3. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Merkezi Derslik Kullanımı İzin Yazısı 102 Ek 4. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Proje Kabul Maili 103 Ek 5. Kişisel Bilgi Formu 104 Ek 6. Yaşlı Bireylerde Aktif Dış Kanama Yönetimini Değerlendirme Formu (Ön Değerlendirme-Son Değerlendirme) 106 Ek 7. Ön Değerlendirme-Son Değerlendirme Senaryo 107 Ek 8. Görsel Olarak Geliştirilmiş Zihinsel Simülasyon Senaryosu 112 Ek 9. Yüksek Gerçeklikli Simülasyon Senaryosu 118 Ek 10. Simülasyon Uygulamasını Değerlendirme Formu 124 Ek 11. Eğitim Planı 127 Ek 12. Standart Hasta Yönergesi 133 Ek 13. Bilgilendirilmiş Onam Formu 134 EK 14. Görüntü Kullanımı İzin Formu 135 EK 15. Dış Kanama Kontrolü Becerileri Değerlendirme Formu İçin Değerlendirmeciler Arasındaki Uyumlar 136 BİLİMSEL ETİK BEYANI 137 ÖZ GEÇMİŞ 13

AZOTEMİK VE NON-AZOTEMİK KEDİLERDEGEÇİRGEN BAĞIRSAK SENDROMU İLE İNTESTİNAL MUKOZAL HASARLANMANIN TESPİTİ

Bu projenin özgün değeri, azotemik ve non-azotemik kedilerde bağırsak geçirgenliği ile böbrek hastalıkları arasındaki ilişkilerin detaylı bir şekilde incelenmesine dayanmaktadır. Renal tutulum ile bağırsak geçirgenliğinin bozulduğu ve bu durumun böbrek hastalıklarıyla ilişkili olduğuna dair mevcut literatür, üremik toksinlerin bağırsak hücreleri üzerindeki olumsuz etkilerini ve mukozal bütünlüğün bozulmasını göstermektedir. Beşeride beyan edildiği üzere benzer şekilde azotemik kedilerde, bağırsak bariyerinin zarar görmesinin renal fonksiyonlarla ilişkili olduğunun ortaya konulması veteriner sahada literatür bulunmayan bu alandaki soruların cevaplanmasına olanak sağlayabilir. Bu araştırma Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim dalında gerçekleştirildi. Prospektif çift kör planlanan araştırma kapsamında küçük hayvan kliniklerimize başvuruda bulunan farklı ırk, yaş ve her iki cinsiyetteki kediler arasından klinik rutin değerlendirme kapsamında sırası ile azotemik ya da anazotemik teşhisi konulan toplamda 35 kedi araştırmaya dahil edildi. Renal hasarı bulunan kediler kendi içerisinde azotemi durumuna göre de iki farklı gruba ayırıldı. sCr düzeyleri açısından gruplar arasında yapılan Kruskal-Wallis varyans analizi sonucunda, farklı evrelerdeki azotemik hayvanlar ile non-azotemik grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar tespit edildi. Non-azotemik grup ile Azotemik Evre III (p=0.001) ve Evre IV (p<0.001) grupları arasında, Azotemik Evre I ile Evre IV (p=0.001) grubu arasında da istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulundu. sCrdüzeylerinin korelasyon analizinde, Pearson korelasyon katsayısı -0.479 (p=0.004) ve Spearman korelasyon katsayısı -0.777 (p<0.001) olarak hesaplandı. Bu bulgular, sCr düzeyleri ile değerlendirme kriteri arasında negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi.Zonulin düzeyleri açısından yapılan karşılaştırmalarda, Non-azotemik grup ile Azotemik Evre III (p<0.001) ve Evre IV (p<0.001), Azotemik Evre I ile Evre III (p=0.004) ve Evre IV (p=0.001) grupları arasında da anlamlı farklılıklar belirlendi. Zonulin düzeylerine ilişkin korelasyon analizinde, Pearson korelasyon katsayısı -0.452 (p=0.006) ve Spearman korelasyon katsayısı -0.598 (p<0.001) olarak hesaplandı. Bu sonuçlar, zonulin düzeyleri ile değerlendirme kriteri arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koydu. DAO düzeyleri için yapılan karşılaştırmalarda, Non-azotemik grup ile Azotemik Evre III (p<0.001) ve Evre IV (p<0.001) grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar bulundu. Bununla birlikte, Azotemik Evre I ile Evre IV (p=0.002) grubu arasında da anlamlı bir fark saptandı. Diğer grup karşılaştırmalarında anlamlılık düzeyine ulaşılamadı. DAO düzeylerine ilişkin korelasyon analizinde, Pearson korelasyon katsayısı 0.493 (p=0.003) ve Spearman korelasyon katsayısı 0.489 (p=0.003) olarak belirlendi. Bu bulgular, DAO düzeyleri ile değerlendirme kriteri arasında pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi.Gruplar birleştirildiğinde, azotemik hayvanlarda sCr, zonulin ve DAO düzeyleri sırasıyla 4,24 ± 0,73 mg/dL, 6,35 ± 1,15 ng/mL ve 6,93 ± 1,04 U/mL olarak belirlendi. Non-azotemik grupta ise aynı parametrelerin düzeyleri sırasıyla 0,60 ± 1,11 mg/dL, 0,99 ± 0,21 ng/mL ve 13,25 ± 1,60 U/mL olarak ölçüldü. Gruplar arasında yapılan karşılaştırmalarda, sCr ve zonulin düzeylerinin azotemik grupta istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek olduğu, DAO düzeylerinin ise non-azotemik grupta anlamlı olarak daha yüksek olduğu tespit edildi (p<0.05). Bu tez çalışmasında elde ettiğimiz bulgulara bakarak intestinal permeabilitenin önemli bir biyobelirteci olan zonulin seviyeleri açısından özellikle evre III ve evre IV azotemik kedilerde ve yine intestinal mukozal hasarlanmanın önemli bir biyobelirteci olan DAO seviyeleri açısından evre II, evre III ve evre IV te gözlemlenen değişimler bağırsak-böbrek ekseni kapsamında değerlendirme yapılması gerekliliğini işaret edilebilir. Bu yönüyle azotemik kedilerde yapılacak olan ve planlanan sağaltım girişlerimde ve prognostik faktörlerinde belirlenmesinde intestinal permeabilite artışının dikkate alınması gerektiği söylenebilir.Geçirgen bağırsak ile azotemi arasındaki ilişkinin bağırsak-böbrek ekseninde değerlendirilmesi gerek patogenezisin gerekse sağaltım protokollerinde değişimin habercisi olabilir.KABUL VE ONAY SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ TABLOLAR DİZİNİ ÖZET ABSTRACT GİRİŞ GENEL BİLGİLER Kedilerde Bağırsak Anatomisi Kedilerde Bağırsak Hastalıkları Dünya ve Türkiye Genelinde Prevalans Bağırsak ve Böbrek Ekseni Klinik ve Laboratuvar Bulguları Renal ve Intestinal Ultrasonografi Tanı ve Prognoz Tedavi Kronik Böbrek Yetmezliği Tedavisi Akut Böbrek Yetmezliği Tedavi GI Hastalık Tedavisine Yaklaşım GEREÇ ve YÖNTEM Gereç ve Yöntem Zonulin Ölçümü İçin Kullanılan ELISA Yöntemi Kitin Saklama ve Hazırlık Koşulları Numune Toplama ve Hazırlık Test Prosedürü ve Uygulama Adımları Zonulin Ölçümü Veri Analizi Enzim Bağlantılı İmmünosorbent Analiz (ELISA) ile DAO Düzeylerinin Ölçülmesi Veri Analizi ve DAO Konsantrasyonlarının Hesaplanması Serum Kreatin Düzeylerinin Ölçümü Kullanılan Kimyasal Ajanlar Çalışma Dizaynı Hayvanların Seçimi statistiksel Analiz BULGULAR TARTIŞMA SONUÇ VE ÖNERİLER EKLER Ek 1. Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurul Belgesi (AYDIN ADÜ-HADYEK) BİLİMSEL ETİK BEYANI ÖZ GEÇMİ

Diyabetik Sıçanlarda Yara İyileşmesi Üzerine İncir Çekirdeği Yağı ve Safranın Etkileri

Amaç: Bu çalışmanın amacı, incir çekirdeği yağı ve safranın diyabetik yaralarda iyileşmeyi destekleyici etkilerini değerlendirmektir. Elde edilen veriler, doğal ürünlerin tedavi potansiyeline katkı sağlayabilir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada, 6–8 haftalık, 250–350 g ağırlığında toplam 42 adet erkek Wistar albino sıçan kullanıldı. Hayvanlar, 12 saat aydınlık/12 saat karanlık döngüsünde, 25 ± 2 °C sıcaklık ve %60–65 nem oranına sahip standart koşullarda, ad libitum beslenme ile 7 gün süreyle adaptasyon sürecine alındı. Tüm hayvanlar tekli kafeslerde tutuldu, kafesleri günlük olarak temizlendi. Diyabetin induksiyonu için sıçanlara literatüre uygun olarak 50 mg/kg dozunda 1 M, 4,5 pH sodyum sitratla seyreltilmiş streptozotosin intraperitoneal olarak enjekte edildi. Cerrahi işlemler öncesinde intraperitoneal olarak xylazine HCl (10 mg/ml) ve ketamin HCl (50 mg/ml) ile genel anestezi sağlandı. Sıçanlar rastgele olarak 7 gruba (n=6) ayrıldı. Deneklerin sırt bölgesine orta hatta, 15mm çapında ve aralarında 1 cm mesafe bulunan üç adet tam kat deri insizyonu yapıldı ve 3., 10. ve 21. günlerde doku örnekleri alındı. Bulgular: Çalışmamızda, yara iyileşmesini değerlendirmek amacıyla makroskobik (ölçüm, gözlem, fotoğraf) ve mikroskobik (histolojik, immünohistokimyasal) yöntemlerle toplanadı; mikro veriler histolojik skorlama ile analiz edildi. Sonuç: İncir çekirdeği yağı ve safranın diyabetik sıçanlarda yara iyileşmesi üzerinde olumlu etkileri olabileceğine dair önemli bir anlayış sunabilir.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v ŞEKİLLER DİZİNİ vi RESİMLER DİZİNİ ix TABLOLAR DİZİNİ x ÖZET xi ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 3 2.1. Diyabetin Tanımı 3 2.1.1. Diyabetin Tarihçesi 3 2.1.2. Diyabetin Sınıflandırması 4 2.1.3. Diyabet Komplikasyonları 7 2.2. Diyabetik Ayak: 10 2.2.1. Diyabetik Ayak Tanım 11 2.2.2. Diyabetik Ayak Sınıflamasıs 11 2.2.3. Diyabetik Ayak Değerlendirme 12 2.2.4. Diyabetik Ayak Bakımı 13 2.3. Derinin Yapısı ve Fonksiyonu 14 2.3.1. Epidermis 14 2.3.2. Dermis 15 2.3.3. Hipodermis 15 2.4. Yara 16 2.4.1. Akut Yaralar 16 2.4.2. Kronik Yaralar 16 2.5. Yara iyileşmesi 16 2.5.1. Yara İyileşme Aşamaları 17 2.6. Diyabet ve Yara İyileşmesi 23 2.7. Diyabetik Ayak Tedavisi 23 2.8. Araştırmada Kullanılan Yara Bakım Materyalleri 24 2.8.1. İncir (Ficus carica) 24 2.8.2. Safran (Crocus Sativus L.) 27 2.9. Deneysel Diyabet Modelleri 33 2.9.1 Alloksan 34 2.9.2. Streptozotosin 34 3. GEREÇ VE YÖNTEM 35 3.1. Deney Hayvanları 35 3.2. Veri Toplama Araçları 36 3.2.1. Araştırmada Kullanılan Gereçler 37 3.2.2. Araştırma Yöntemi 39 3.3. Verilerin Analizi 49 4. BULGULAR 49 4.1. Sham Grupları (Deney 2 ve 3) Bulguları: 49 4.2. Diyabet Grubu Özellikleri 50 4.3. Yara İyileşmesinin Makroskopik İncelenmesi 52 4.4. Histopatolojik Bulgular 56 4.5. Enzime Bağlı İmmünosorbent Testi (ELISA) Bulguları 80 5. TARTIŞMA 84 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 91 KAYNAKLAR 92 EKLER 109 Ek 1. HADYEK Onay Belgesi 109 BİLİMSEL ETİK BEYANI 110 ÖZ GEÇMİŞ 11

KÖPEKLERDE HİPOTİROİDİZM VE HİPERTİROİDİZM İNSİDENSİNİN ARAŞTIRILMASI

ÖZET KÖPEKLERDE HİPERTİROİDİZM VE HİPERTİROİDİZM İNSİDENSİNİN ARAŞTIRILMASI Ceren Y. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Veterinerlik Yüksek Lisans Programı, Aydın, 2025. Amaç: Bu çalışmada hiper- ya da hipotirodizmli köpeklerde insidensinin belirlenmesi hedeflemektedir.. Klinik ve laboratuvar bulgularının birlikte değerlendirilmesi, doğru tanı ve tedavi planlaması için esastır. Gerek hipotiroidizmin gerekse hipertirodizmin tanısında TT4, fT4 ve TSH testlerinin kombine olarak kullanılması önerilmektedir. Gereç ve Yöntem :Farklı yaş,ırk ve her iki cinsiyetteki köpekler arasından gruplandırılan 104 köpekten 1’er ml. kan örneği V.cephalicaantebrachii’den alınarak Vcheck cihazı ile Total T4 analizi ile hipertiroid ya da hipotiroid teşhisine yönelik değerlendirmede bulunuldu. Bulgular: Total t4 değeri v-check analiz cihazı ile tespit edildi. Toplamda 104 hayvan değerlendirilmeye alındı. Bu hastalar arasında 79 tanesi sağlıklı olarak değerlendirilirken 13 hastaya hipertiroid, 12 hastaya hipotiroid teşhisi koyuldu. Klinik skorların her bir değerlendirme zamanında gruplar arasındaki farklılıkları karşılaştırmak için Kruskal-Wallis testinden yararlanıldı. Ayrıca her iki grubun grup içi zamana bağlı farklılıkların izlenmesinde de Friedman testi kullanıldı. Tüm analizler SPSS paket programda (IBM SPSS statistics 26, Amerika Birleşik Devletleri) gerçekleştirildi ve p< 0.05 istatistiksel anlamlı kabul edildi. Bu çalışmada, köpeklerde tiroid fonksiyon bozukluklarının değerlendirilmesi amacıyla toplam 104 birey incelenmiştir. Tüm bireylerin serum total T4 düzeyleri, pratikte yaygın olarak kullanılan ve güvenilirliği literatürde desteklenmiş olan V-Check analiz cihazı ile ölçülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda, 79 birey sağlıklı olarak sınıflandırılmış, 13 bireye hipertiroidi, 12 bireye ise hipotiroidi tanısı konulmuştur. Tanı sürecinde yalnızca laboratuvar verileri değil, klinik muayene bulguları ve semptomatik değerlendirmeler de dikkate alınmıştır.Hipotiroidi tanısı alan bireylerde letarji, kilo artışı, cilt kuruluğu, hipotermi ve bradikardi gibi belirtiler gözlemlenirken; hipertiroidi grubundaki bireylerde kilo kaybı, huzursuzluk, hiperaktivite, taşikardi ve poliüri-polidipsi gibi semptomlar ön plana çıkmıştır. Sağlıklı grupta ise herhangi bir tiroid disfonksiyonu belirtisine rastlanmamıştır.Gruplar arası biyokimyasal ve klinik farklılıkların istatistiksel olarak değerlendirilmesinde, verilerin normal dağılım göstermemesi nedeniyle parametrik olmayan yöntemler tercih edilmiştir. Üç grup arasındaki total T4 düzeyi ve klinik skor farklılıklarını analiz etmek amacıyla Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Bu analiz sonucunda gruplar arasında anlamlı düzeyde fark saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca her grubun kendi içinde zaman içerisinde gösterdiği değişimi değerlendirmek amacıyla Friedman testi kullanılmıştır. Özellikle hipotiroidi ve hipertiroidi tanısı alan bireylerde tedavi sürecine bağlı olarak T4 düzeylerinde ve klinik belirtilerde istatistiksel olarak anlamlı değişimler izlenmiştir (p<0.05).Tüm istatistiksel değerlendirmeler IBM SPSS Statistics 26 paket programı ile gerçekleştirilmiş ve istatistiksel anlamlılık sınırı olarak p<0.05 değeri esas alınmıştır. Elde edilen veriler, total T4 düzeylerinin tiroid hastalıklarının ayrımında önemli bir biyokimyasal gösterge olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. Ayrıca, klinik gözlemler ile biyokimyasal verilerin birlikte değerlendirilmesinin tanı doğruluğunu artırdığı sonucuna varılmıştır. Sonuç: Sonuç olarak, hipertiroidizm ve hipotiroidizm köpeklerde nadir görülmekle birlikte, tanısı ve yönetimi dikkat gerektiren bir hastalıktır. Erken tanı konulması ve uygun tedavi yöntemlerinin seçilmesi, hastaların yaşam kalitesini artırmak açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışmamız, hipertiroidizmin ve hipotiroidzmin klinik özellikleri, tanı yöntemleri ve tedavi yaklaşımları hakkında değerli veriler sunmakta olup, ileriye dönük çalışmalarla bu hastalığın yönetimi konusunda daha fazla bilgi edinilmesi gerektiğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Hipertiroidizm, hipotiroidizm, T4, TSH, fT4, köpek. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY iii TEŞEKKÜR iv İÇİNDEKİLER v ŞEKİLLER DİZİNİ viii RESİMLER DİZİNİ iix TABLOLAR DİZİNİ x ÖZET xi ABSTRACT xiii 1.GİRİŞ 1 2.GENEL BİLGİLER 2 2.1. Köpeklerde Tiroid Bezi Anatomisi 2 2.2. Tiroid Hormonunun Fizyolojik Etkileri 4 2.3. Köpeklerde Hipotiroidizm 4 2.3.1. Patogenez 6 2.3.2. Köpek Hipotiroidizm Nedenleri 7 2.3.3. Köpek Hipotiroidizm Sinyalleri 7 2.3.4. Köpek Hipotiroidizm Klinik Bulgular 8 2.3.5. Köpeklerde Hipotiroidizm Teşhisi 13 2.3.6. Köpeklerde Hipotiroidizm Klinikopatolojik Bulgular 15 2.3.7. Köpeklerde Hipotiroidizm Klinik Bulgular 15 2.3.8. Hipotiroidizmin Kutanöz Belirtileri 16 2.3.9. Köpeklerde Hipotiroidizm Tanısı 18 2.3.10. Köpeklerde Hipotiroidizm Tedavisi 19 2.3.11. Köpeklerde Hipertiroidizm Nedenleri 20 2.4. Köpeklerde Hipertiroidizm 20 2.4.1. Köpeklerde Hipertiroidzmin Etiyoloji ve Patogenezi 20 2.4.2. Köpeklerde Hipertiroidzmin Klinik Bulguları 21 2.4.3. Sistemik Belirtiler 20 2.4.4. Kardiyovasküler Belirtiler 21 2.4.5. Gastrointestinal Belirtiler 21 2.4.6. Solunum ve Deri Belirtileri 21 2.5. Köpeklerde Hipotiroidzmin Tanı Yöntemleri 21 2.5.1. Kan Testleri 22 2.5.2. Görüntüleme Yöntemleri 22 2.6. Köpeklerde Hipertiroidzmin Tedavi Yöntemleri 22 2.6.1. Tedavi Yöntemleri 22 2.6.2. Cerrahi Tedavi (Tiroidektomi) 22 2.6.3. Radyoaktif İyot Tedavisi (I-131) 22 2.6.4. Medikal Tedavi 23 2.6.5. Prognoz 23 2.7. Köpeklerde Hipertiroidzmin Kutanöz Belirtileri 23 3. GEREÇ VE YÖNTEM 26 3.1. Gereç………………………………………………………………………………….26 3.1.1 Hayvan Materyali 26 3.2. Yöntem……...………………………………………………………………………...27 3.2.1 Klinik Muayene Protokolü 27 3.3. Rutin Klinik Değerlendirmede Tanı 27 3.4. Örneklerin Toplanması ve Laboratuvar Analizleri 28 3.5. Vcheck v200 cihazı ile serum total T4 seviyelerinin ölçülmesi 28 3.5.1. Test Prensibi 28 3.5.2. Sağlanan materyaller 29 3.5.3. Depolama ve stabilite 29 3.5.4. Önlemler 29 3.5.5. Numune alma ve hazırlama 30 3.5.6. Test Prosedürü 30 3.5.7. İnkübe Et ve Oku 30 3.5.8. Hemen oku 31 3.5.9. Sonuçların yorumlanması 33 3.6. Yöntem 32 3.6.1. Hayvanların Seçimi 33 3.6.2. Çalışmaya Dahil Edilme Kriterleri 35 3.6.3.İstatistikselAnaliz……………………………………………………………………32 4. BULGULAR 37 4.1. Hayvanların Demografik Verileri 37 4.2. Olgulara Ait Klinik Bulgular 38 4.3. Olgulara ait Laboratuvar Bulguları 39 5. TARTIŞMA 40 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 47 KAYNAKLAR 47 EKLER 53 EK 1 (ADÜ-HADYEK)…………………………………………………………………...55 BİLİMSEL ETİK BEYANI 56 ÖZ GEÇMİŞ 5

KOLCABA’NIN KONFOR KURAMINA TEMELLENDİRİLMİŞ HEMŞİRELİK BAKIMININ YAŞLILARIN YAŞAM KALİTELERİ VE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Kolcaba’nın konfor kuramına temellendirilmiş hemşirelik bakımının yaşlıların yaşam kaliteleri ve psikolojik iyi oluş düzeyleri üzerine etkisini belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışma randomize kontrollü deneysel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Aydın ili Efeler ilçesine bağlı olan Çeştepe ve Tepecik mahallelerinde ikamet eden 65 yaş ve üzeri 775 birey, örneklemini deney grubu 56, kontrol grubu 56 olmak üzere toplam 112 birey oluşturdu. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu, Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ile toplandı. Deney grubuna her uygulama haftada bir gün bir buçuk saat süre ile toplam 8 hafta planlandı. Her oturum ev ziyareti yoluyla ve bireysel olarak yürütüldü. Deney grubunun girişimleri tamamlandıktan sonraki 1. ay ve 3. ayda izlem ölçümleri yapıldı. Kontrol grubuna araştırma sonuna dek herhangi bir uygulama yapılmayarak ilk ölçümden sonraki 1. ay ve 3. ayda izlem ölçümleri yapıldı. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistiksel analizler normal dağılım dışı karşılaştırmalarda Mann Whitney U, Likelihood Ratio, Pearson ki-kare ve Friedman testleri kullanıldı. Başlangıç analizi olarak normal dağılım değerlendirilmesinde Kolmogorov-Smirnov testi kullanılıp; p<0.05 düzeyindeki değerler istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Araştırmanın gerçekleştirilmesi için gerekli olan etik kurul, muhtarlık, ölçek kullanım izinleri ve katılımcı yazılı onamları alındı. Bulgular: Deney ve kontrol grubundaki yaşlıların sosyodemografik özellikleri karşılaştırıldığında; kronik hastalık sahibi olma bakımından anlamlı fark olduğu, deney ve kontrol grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamaları karşılaştırılmasında; eğitim öncesi fark bulunmamış olup, deney grubundaki yaşlıların eğitim sonrası 1. ölçüm otonomi alt boyutu, eğitim sonrası 1. ölçüm zevk alt boyutu, eğitim sonrası 1. ölçüm kendini gerçekleştirme alt boyutu ve eğitim sonrası 1. ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam puan ortalamalarının kontrol grubuna göre yüksek olduğu bulundu. Deney grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamalarının karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm kendini gerçekleştirme alt boyutu bakımından anlamlı fark olduğu, deney grubunun eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu saptandı (p<0,05). Kontrol grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamalarının karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam, kontrol, otonomi, zevk ve kendini gerçekleştirme alt boyutları puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu, kontrol grubunun eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu saptandı (p<0,05). Sonuç: Deney grubunda, eğitim sonrası yaşam kalitesi ölçeği toplam puanı ile otonomi, zevk ve kendini gerçekleştirme alt boyutlarında; ayrıca psikolojik iyi oluş ölçeği puanlarında istatistiksel olarak anlamlı artış gözlenmiştir. Kontrol grubunda da ölçüm zamanlarına göre bazı alt boyutlarda anlamlı farklılıklar saptanmış olsa da deney grubundaki artışlar daha belirgin ve anlamlı düzeydedir. Bu bulgular, verilen eğitimin yaşlı bireylerin yaşam kalitesi ve psikolojik iyi oluş düzeyleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir.Bu tez Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından (HF-23012) proje numarası ile desteklenmiştir

KONJESTİF KALP YETMEZLİĞİ BULUNAN KÖPEKLERDE İNTESTİNAL MORFOLOJİK DEĞİŞİKLİKLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ: KALP-BAĞIRSAK EKSENİNDE ULTRASONOGRAFİK YAKLAŞIM

Amaç: Bu tez çalışmasında KKY mevcudiyeti olan köpeklerde kardiyovasküler (cTnI, Nt-proBNP, CK-MB, Miyoglobin ve D-dimer) ve intestinal (Zonulin ve DAO) biyobelirteçler ile ekokardiyografik ve intestinal ultrasonografik değişimlerin değerlendirilmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Araştırmaya Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Küçük Hayvan Polikliniği’ne başvuran KKY’li köpekler (n=25) ile sağlıklı köpekler (n=10) dahil edildi. Çalışmaya dahil edilen köpekler, radyografik, ekokardiyografik, intestinal ultrasonografik bulgular ile kardiyovasküler ve bağırsak geçirgenliğine ilişkin biyobelirteçler yönünden değerlendirildi. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılarak, Mann-Whitney U, Ki-kare ve Spearman’s rho testleri gerçekleştirildi. Bulgular: Çalışma kapsamında KKY grubu köpekler kendi içerisinde ve sağlıklı grup köpekler ile karşılaştırıldı. Ekokardiyografik verilerin değerlendirilmesi ile KKY grubunda sağlıklı gruba kıyasla daha yüksek sol atriyum/aort LA/Ao (p=0,000), EDV (p=0,045), SV (p=0,019), E/A (p=0,001) ve E/IVRT (p=0,001) değerleri; daha düşük IVSd (p=0,001), IVRT (p=0,000) ve IVRT/(E/A) (p=0,000) değerleri saptandı. Değerlendirilen kardiyovasküler ve bağırsak geçirgenliğine ilişkin biyobelirteçlerden her biri KKY grubunda sağlıklı gruba oranla istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek belirlendi. İntestinal ultrasonografi ile belirlenen kolon duvar kalınlığı, KKY’ köpeklerde sağlıklılara göre anlamlı derecede yüksek bulundu (p=0,000), ancak duodenum ve jejunum duvar kalınlıklarında anlamlı bir fark gözlenmedi. KKY'li köpeklerde bağırsak duvar kalınlığının, duodenum ve jejunum kalınlığı ile diyastolik fonksiyon indeksleri arasında zayıf ila orta düzeyde ilişki ve kolon kalınlığı ile E dalgası hızı arasında orta düzeyde pozitif ilişki dahil olmak üzere çeşitli ekokardiyografik parametrelerle anlamlı korelasyonlar gösterdiği görüldü. KKY’li köpeklerde bağırsak duvar kalınlığı ile çeşitli ekokardiyografik parametreler arasında anlamlı korelasyonlar saptandı. Duodenum duvar kalınlığı E, E/A, DT, E/IVRT (zayıf negatif) ve IVRT/(E/A) (orta pozitif) ile korelasyon gösterdi. Jejunum duvar kalınlığı LA/Ao, E/A, DT, E/IVRT (negatif); A, IVRT/(E/A), LVIDs, EF (pozitif) ile koreleydi. Kolon duvar kalınlığı ise E (orta pozitif), IVRT ve E/IVRT (zayıf) ile korelasyon gösterdi. Duodenum ve kolon duvar kalınlığı ile kardiyovasküler ve bağırsak geçirgenliğine yönelik biyobelirteçlerden herhangi biri arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde ilişki saptanmadı. Jejunum duvar kalınlığı ile cTnI düşük pozitif, miyoglobin ve DAO düşük negatif korelasyon gösterdi. Sonuç: KKY grubu köpeklerde belirgin ve güçlü istatistiksel düzeyde kardiyovasküler ve bağırsak geçirgenliğine ilişkin biyobelirteçlerin sağlıklılara göre yüksek değerleri eşliğinde, kolon duvar kalınlığı artışı belirlenmesi ve bu artışla birlikte ekokardiyografik parametrelerden E dalgası hızının orta düzeyde artışı, IVRT ve E/IVRT değerinin zayıf düzeyde azalışı; düşük örneklem havuzu ile ilişkilendirilmekle birlikte diyastolik disfonksiyon ile kolon disfonksiyonu arasındaki ilişkinin varlığına işaret etmektedir. Kalp-bağırsak eksenine yönelik söz konusu bulgulara yönelik daha geniş örneklem gruplarıyla yapılacak ileri düzey araştırmalar, bu eksen içerisindeki çift yönlü etkileşimlerin patofizyolojik mekanizmalarının aydınlatılmasına ve KY’de GİS değişimlerin potansiyel tanısal ve prognostik değerinin belirlenmesine katkı sağlayacaktır.Bu tez Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından VTF-25019 proje numarası ile desteklenmiştir.KABUL VE ONAY İ TEŞEKKÜR İİ İÇİNDEKİLER İV SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Vİİ RESİMLER DİZİNİ X TABLOLAR DİZİNİ Xİİ ÖZET Xİİİ ABSTRACT XV 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 2 2.1. Konjestif Kalp Yetmezliği (KKY) 2 2.1.1. Prevalans 2 2.1.2. Predispozisyon 3 2.1.3. Risk Faktörleri 3 2.1.4. Etiyoloji 4 2.1.5. Patofizyoloji 5 2.1.6. Klinik Bulgular 8 2.1.7. Tanı 9 2.1.7.1. Radyografi 10 2.1.7.2. Ultrasonografi 13 2.1.7.3. Elektrokardiyografi 16 2.1.7.4. Ekokardiyografi 17 2.1.7.5. Kardiyak Biyobelirteçler 24 2.1.7.5.1. Kardiyak Troponin 24 2.1.7.5.2. Natriüretik Peptitler 27 2.1.7.5.3. Kreatin Kinaz Miyokard Bandı (CK-MB) 30 2.1.7.5.4. Miyoglobin 31 2.1.7.5.5. D-dimer 32 2.2. Kalp-Bağırsak Ekseni 34 2.2.1. Kalp Hastalıklarında Bağırsak Epitel Disfonksiyonu 35 2.2.2. Kalp Hastalıklarında Bağırsak Mikrobiyotası 37 2.2.2.1. Bütirat Üreten Bakteriler 38 2.2.2.2. Bağırsak Mikrobiyotası ve Safra Asitleri 40 2.2.2.3. Kalp Hastalıklarında Bağırsak Mikrobiyotası Türevli Metabolitler 41 2.2.2.3.1. PAGln 41 2.2.2.3.2. LPS 42 2.2.2.3.3. Üremik Toksinler 42 2.2.2.3.4. TMAO 43 2.2.3. Bağırsak Geçirgenliği Biyobelirteçleri 45 2.2.3.1. Zonulin 46 2.2.3.1. Diamin Oksidaz 47 3. GEREÇ VE YÖNTEM 49 3.1. Gereç 49 3.1.1. Hayvan Materyali ve Gruplandırma 49 3.2. Yöntem 52 3.2.1. Kan Örneklerinin Toplanması 52 3.2.2. Kardiyovasküler ve Bağırsak Geçirgenliğine İlişkin Biyobelirteçlerin Analizi 52 3.2.2.1. cTnI Analizi 53 3.2.2.2. NT-proBNP Analizi 53 3.2.2.3. CK-MB Analizi 54 3.2.2.5. Miyoglobin Analizi 54 3.2.2.6. D-dimer Analizi 54 3.2.2.7. Floresan İmmünoassay Analiz Yöntemi 54 3.2.2.8. Zonulin Analizi 55 3.2.2.9. DAO Analizi 59 3.2.3. Radyografi 59 3.2.4. Ekokardiyografi 61 3.2.5. İntestinal USG 66 3.2.5. İstatiksel Analizler 67 4. BULGULAR 69 4.1. Demografik Dağılım ve Klinik Bulgular 69 4.2. Radyografik Bulgular 71 4.3. Ekokardiyografik Bulgular 72 4.4. Kardiyovasküler ve Bağırsak Geçirgenliği İlişkin Biyobelirteç Bulguları 75 4.5. İntestinal Ultrasonografi Bulguları 77 5. TARTIŞMA 82 5. SONUÇ VE ÖNERİLER 98 KAYNAKLAR 99 EKLER 141 BİLİMSEL ETİK BEYANI 142 ÖZ GEÇMİŞ 14

THE EFFECT OF INTERMITTENT FASTING AND EXERCISE APPLICATION ON SERUM IRISIN AND IGF-1 LEVELS IN RATS

Amaç: Bu çalışma, aralıklı açlık ve egzersizin serum irisin ve insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) düzeyine etkisini değerlendirmek amacıyla planlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmada, 48 erkek Sprague Dawley rat kullanılmıştır. Gruplar, G1 (Kontrol 1); ad libitum yem ve su erişimi olan grup, G2 (Kontrol 2); ad libitum yem ve su erişimi olan ve egzersiz yapan grup, G3; 09:00–17:00 saatleri arasında sınırlı yem ve su erişimi olan grup, G4; 09:00–17:00 saatleri arasında sınırlı yem erişimi, suya ad libitum erişimi olan grup, G5; 09:00–17:00 saatleri arasında sınırlı yem ve su erişimi olan ve egzersiz yapan grup, G6; 09:00–17:00 saatleri arasında sınırlı yem erişimi, suya ad libitum erişimi olan ve egzersiz yapan grup, şeklinde oluşturulmuştur. Aralıklı açlık modeli olarak 16:8 zaman kısıtlı beslenme düzeni ve yüzme egzersizi protokolü uygulanmıştır. Dört haftalık denemenin sonunda serum örneklerinde irisin, IGF-1, glukoz, üre azotu, kreatinin, ürik asit, AST, ALT, total kolesterol, trigliserit, HDL-C, LDL-C düzeyleri ölçülmüştür. Bulgular: Çalışmada, irisin düzeylerinin özellikle G6 grubunda anlamlı şekilde arttığı görülmüştür. G3, G4 ve G5 gruplarında da kontrol gruplarına göre belirgin artışlar görülmüştür (P0,05). Biyokimyasal parametrelerden glukoz, üre azotu, kreatinin, AST, trigliserit ve HDL düzeylerinde ise istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmıştır (P<0,05). Sonuç: Aralıklı açlık ve egzersiz kombinasyonunun, metabolik iyileşmeyi destekleyen güvenli ve etkili bir yöntem olduğu görülmüştür. Bazı parametrelerde gözlemlenen anlamlı olmayan değişikliklerin, uygulama süresi uzunluğu, bireysel ve biyolojik farklılıklar nedeniyle meydana gelmiş olabileceği düşünülmektedir.KABUL VE ONAY ..................................................................................................................... i TEŞEKKÜR................................................................................................................................ii İÇİNDEKİLER............ .............................................................................................................. iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ .............................................................................. vi ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................. viii RESİMLER DİZİNİ .................................................................................................................. ix TABLOLAR DİZİNİ .................................................................................................................. x ÖZET........................ ................................................................................................................. xi ABSTRACT................. ............................................................................................................. xii 1. GİRİŞ........................................... ........................................................................................... 1 2. GENEL BİLGİLER ................................................................................................................ 3 2.1. Aralıklı Açlık ....................................................................................................................... 3 2.1.1. Aralık Açlık Modelleri ...................................................................................................... 4 2.1.2. Aralıklı Açlığın Moleküler Mekanizması ve Otofaji ........................................................ 5 2.1.3. Aralıklı Açlığı Etkileyen Faktörler ................................................................................. 10 2.1.3.1. Sirkadiyen Ritim .......................................................................................................... 10 2.1.3.2. Bağırsak Mikrobiyotası ............................................................................................... 12 2.1.3.3. Dehidratasyon .............................................................................................................. 14 2.1.4. Birlikte Uygulanan Aralıklı Açlık ve Egzersizin Etki Mekanizması .............................. 15 2.1.4.1. Metabolik Geçiş ve Enerji Kaynaklarının Değişimi ................................................... 15 2.1.4.2. Kas, Karaciğer ve Yağ Dokusundaki Adaptasyonlar ................................................... 16 2.1.4.3. Hücresel ve Moleküler Yanıtlar ................................................................................... 16 2.1.4.4. Kas Kütlesi Korunumu ve Proteoliz Dengesi .............................................................. 17 2.1.4.5. Kardiyometabolik Adaptasyonlar ................................................................................ 17 2.1.4.6. Sinir Sistemi ve Bilişsel Adaptasyonlar ...................................................................... 18 2.1.5. Aralıklı Açlık ve Egzersiz Kombinasyonunun Etkileri .................................................. 18 2.2. İrisin Hormonu .................................................................................................................. 20 2.2.1. İrisin Hormonunun Kimyasal Özellikleri, Etki Mekanizması ve Metabolik Etkileri..... 21 2.2.2. İnsanlarda ve Hayvanlarda İrisin Hormonu ................................................................... 23 2.2.3. FNDC5 Proteininin Yapısı ve İrisin Hormonunun Oluşumu .......................................... 24 2.2.4. Beyaz Yağ Dokusunun Kahverengi Yağ Dokusuna Dönüşümünde İrisinin Rolü .......... 25 2.2.5. İrisin ve Egzersiz Arasındaki İlişki ................................................................................. 28 2.3. İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1 (IGF-1) ...................................................................... 30 2.3.1. IGF-1’ in Sinyal Yolu ...................................................................................................... 31 2.3.2. IGF-1’ in Biyolojik Etkileri ............................................................................................ 33 2.3.3. Egzersiz Uygulamalarının IGF-1 Düzeyine Etkileri ...................................................... 36 2.3.4. Aralıklı Açlık Uygulamalarının IGF-1 Üzerine Etkileri ................................................. 39 3. GEREÇ VE YÖNTEM ......................................................................................................... 41 3.1. Gereç................... ............................................................................................................... 41 3.1.1. Kullanılan Cihazlar ......................................................................................................... 41 3.1.2. Kullanılan Kimyasal Maddeler ....................................................................................... 41 3.1.3. Deney Hayvanı Materyali ............................................................................................... 41 3.1.4. Egzersiz Protokolü .......................................................................................................... 43 3.2. Yöntem.......... .................................................................................................................... 45 3.2.1. Canlı Ağırlık Ölçümleri .................................................................................................. 45 3.2.2. Boy Uzunluğu ve Karın Çevresi ..................................................................................... 46 3.2.3. Rutin Biyokimyasal Analizler ........................................................................................ 46 3.2.4. İrisin ve IGF-1’ in ELISA Yöntemi ile Analizi .............................................................. 46 3.2.4.1. ELISA Yöntemi ........................................................................................................... 46 3.2.4.2. ELISA Yöntemi ile İrisin ve IGF-1 Analizi Prosedürü ............................................... 48 3.2.4.3. ELISA Testi Prosedürünün Uygulanış Basamakları .................................................... 49 3.2.5. İstatistiksel Analizler ...................................................................................................... 50 4. BULGULAR............. ........................................................................................................... 51 4.1. Canlı Ağırlık Değişimleri .................................................................................................. 51 4.2. Boy Uzunluğu ve Karın Çevresi ........................................................................................ 51 4.3. Biyokimyasal Parametreler................................................................................................ 53 4.4. Serum İrisin ve IGF-1 Düzeyleri ....................................................................................... 55 5. TARTIŞMA............ .............................................................................................................. 56 6. SONUÇ VE ÖNERİLER ...................................................................................................... 68 KAYNAKLAR......... ................................................................................................................ 70 EKLER................. .................................................................................................................... 92 Ek 1 (ADÜ-HADYEK) ............................................................................................................ 92 BİLİMSEL ETİK BEYANI ...................................................................................................... 93 ÖZ GEÇMİŞ.............. ............................................................................................................... 9