Wakacje kredytowe a stabilność sytuacji finansowej banków hipotecznych w Polsce

The rise in inflation and interest rates in 2021–2022 contributed to an increase in mortgage servicing costs for households in Poland. In response, the credit moratorium (so-called mortgage holidays) was introduced in 2022 under the Act on Crowdfunding for Business Ventures and Assistance to Borrowers, allowing borrowers to suspend the repayment of up to eight mortgage instalments. The aim of this measure was to improve households’ financial situation; however, its impact on the banking sector, particularly mortgage banks, requires detailed analysis. This article aims to assess the consequences of this form of debt relief on the profitability of mortgage banks in Poland. In addition, attention was given to these entities’ liquidity and solvency development. The study used financial data from five mortgage banks, derived from their financial statements for the years 2021–2023. The results indicated a significant negative impact of the mortgage holidays on the financial performance of banks, particularly on interest income, interest margin, and net financial results. Despite maintaining liquidity and solvency above regulatory requirements, the banks’ profitability deteriorated significantly during the examined period. The research findings made it possible to verify the effects of mortgage holidays on specific areas of the financial situation of mortgage banks, as well as to formulate recommendations regarding their exposure to legal and regulatory risks, which are crucial for maintaining the stability of the financial system in Poland.Wzrost inflacji oraz stóp procentowych w latach 2021–2022 przyczyniał się do wzrostu kosztów obsługi kredytów hipotecznych w gospodarstwach domowych w Polsce. W odpowiedzi na tę sytuację, na mocy ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, w roku 2022 wprowadzone zostało moratorium kredytowe (tzw. wakacje kredytowe) umożliwiające kredytobiorcom zawieszenie spłat łącznie ośmiu rat kredytów hipotecznych. Działania te zmierzały do poprawy sytuacji finansowej gospodarstw domowych, jednak ich wpływ na sektor bankowy, w szczególności na banki hipoteczne, wymaga szczegółowej analizy. Celem niniejszego artykułu jest ocena wpływu tej formy pomocy zadłużonym na zyskowność i rentowność banków hipotecznych w Polsce. Ponadto uwagę zwrócono na kształtowanie się płynności i wypłacalności tych podmiotów. W badaniu wykorzystano dane finansowe pięciu banków hipotecznych pochodzące z ich sprawozdań finansowych za lata 2021–2023. Analiza objęła kluczowe wskaźniki finansowe, takie jak rentowność aktywów (ROA), rentowność kapitałów własnych (ROE), marża odsetkowa (NIM), płynność krótkoterminowa (LCR), stabilność finansowania (NSFR), wskaźnik samofinansowania, ogólnego zadłużenia oraz współczynnik kapitału podstawowego Tier 1. Wyniki wskazały na znaczący, negatywny wpływ wakacji kredytowych na wyniki finansowe banków, w szczególności na przychody odsetkowe, wyniki odsetkowe oraz wyniki finansowe netto. Mimo utrzymywania płynności i wypłacalności powyżej wymogów regulacyjnych, rentowność banków uległa znacznemu pogorszeniu w badanym okresie. Wyniki badania pozwoliły zweryfikować skutki wakacji kredytowych dla określonych obszarów sytuacji finansowej banków hipotecznych, a także sformułować rekomendacje w zakresie kształtowania ich ekspozycji na ryzyko prawno-regulacyjne, mające kluczowe znaczenie dla zachowania stabilności systemu finansowego w Polsce

Relacje sąsiedzkie z perspektywy reprezentantów mniejszości polskiej na Zaolziu. Ujęcie socjologiczno-antropologiczne

The premise for undertaking sociological and anthropological research was the desire to learn the opinions of representatives of the Polish minority in Zaolzie [‘Beyond the Olza River’] on everyday life and the coexistence of two nationally diverse cultures. This article aims to present several important aspects of Polish-Czech relations, occurring mainly at the local level in selected communities: Czeski Cieszyn [Český Těšín] and Jabłonków [Jablunkov]. It presents narratives of the Polish minority living in this area, concerning, among other things, antagonisms and reconciliation in Zaolzie. The analysis covered statements from respondents associated with the most dynamically active organization on the Czech side of Śląsk Cieszyński [Těšínské Slezsko]. The research material was collected through individual in-depth interviews and a focused group interview. The conversations covered topics such as: strengths and weaknesses of everyday life in local communities; neighbourly cooperation in selected social areas; problems resulting from the interpenetration of cultures; obstacles preventing the maintenance of ethnic and national identity; and strategies for countering assimilation processes. The most important conclusions refer to the generally positive assessment of Polish-Czech relations by minority representatives in Zaolzie and the predominance of mutual cooperation over animosity. The article also offers answers to the question of what processes and phenomena led to the blurring of differences and distance, which have historically played an important role.Przesłanką podjęcia badań socjologiczno-antropologicznych była chęć poznania opinii przedstawicieli mniejszości polskiej na Zaolziu na temat życia codziennego i koegzystencji dwóch zróżnicowanych narodowo kultur. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie kilku istotnych aspektów relacji polsko-czeskich, występujących głównie na poziomie lokalnym w wybranych społecznościach: Czeskiego Cieszyna i Jabłonkowa. Zaprezentowane zostaną w nim narracje dotyczące m.in. antagonizmów i pojednania na Zaolziu, których autorami są przedstawiciele mniejszości polskiej zamieszkującej ten teren. Analizą zostały objęte wypowiedzi respondentów zrzeszonych w ramach najprężniej działającej organizacji po stronie czeskiej Śląska Cieszyńskiego. Materiał badawczy zgromadzono w wyniku przeprowadzonych indywidualnych wywiadów pogłębionych i zogniskowanego wywiadu grupowego. W rozmowach poruszono wątki, takie jak: słabe i mocne strony codziennego życia w społecznościach lokalnych, współpraca sąsiedzka w wybranych obszarach społecznych, problemy wynikające z przenikania kultur, a także przeszkody uniemożliwiające zachowanie tożsamości etnicznej i narodowej oraz strategie przezwyciężania procesów asymilacyjnych. Najważniejsze wnioski odnoszą się do ogólnie pozytywnej oceny relacji polsko-czeskich przez reprezentantów mniejszości na Zaolziu oraz przewagi wzajemnej współpracy nad animozjami. Udzielono również odpowiedzi na pytanie o procesy i zjawiska, które doprowadziły do zatarcia różnic i zdystansowania, odgrywających w znaczeniu historycznym ważną rolę

Projektowanie uwzględniające mieszkańca/użytkownika. O (po)pandemicznej szansie na projektowanie mieszkań lepiej dostosowanych do wykonywania w nich pracy

The pandemic served as a field test for the (dys)functionality of inhabited spaces. The sudden lockdowns of 2020 required rapid adaptation to a reality where work and home life merged more completely than at any time since the Industrial Revolution. This experience heightened residents’ awareness of needs, thereby revealing two processes that we analyse as opportunities for improved design. On the one hand, the pandemic fostered enforced reflexivity, which is essential for design that addresses actual needs. On the other hand, it prompted a form of networked (digital) exhibitionism centred around domestic spaces. The study aims to analyse the implications of enforced reflexivity and networked exhibitionism for domestic spaces, particularly regarding working from home and the interaction between designers and users during the residential design process. The analysis focused on selected Polish studies of housing experiences during the pandemic in 2020. As the findings are intended to illustrate the two identified processes, they do not provide an exhaustive or comprehensive account. The study highlights that the pandemic played a key role in popularizing the processes of enforced reflexivity and networked exhibitionism. These processes offer designers a valuable opportunity to gain a deeper understanding of users’ needs and daily practices, which can contribute to the creation of more functional and user-oriented residential designs. However, the findings indicate that this remains only a potential opportunity for improving design, rather than a definitive catalyst for profound changes in design practices.Pandemia stała się w pewnym sensie polowym testem (nie)funkcjonalności zamieszkiwanych przestrzeni. Niespodziewany lockdown(y) 2020 r. wymagał szybkiej adaptacji do nowej sytuacji, w której praca i dom połączyły się najpełniej od czasów sprzed rewolucji przemysłowej. Doświadczenie to wpłynęło na większą świadomość własnych potrzeb mieszkańców/użytkowników, a tym samym ujawniło dwa procesy, które analizujemy jako źródło szans na lepsze projektowanie: jest to z jednej strony wymuszona refleksyjność użytkowników przestrzeni, niezbędna dla projektowania uwzględniającego rzeczywiste potrzeby, z drugiej – ukierunkowany na mieszkanie sieciowy (cyfrowy) ekshibicjonizm. Celem badań było zrozumienie, jakie znaczenie mają dwa procesy – wymuszona refleksyjność użytkowników przestrzeni i cyfrowy ekshibicjonizm – dla przestrzeni domowej, w szczególności w odniesieniu do pracy w domu i relacji projektanta/architekta z użytkownikiem w procesie projektowania mieszkania. Analizie poddano wybrane polskie badania doświadczeń zamieszkiwania podczas pandemii w 2020 r. Dobór badań zastanych nie miał charakteru wyczerpującego ani pełnego, lecz służył zilustrowaniu dwóch kluczowych procesów. Pandemia przyczyniła się do upowszechnienia wymuszonej refleksyjności użytkowników oraz cyfrowego ekshibicjonizmu. Doświadczenie pandemii pozwoliło potwierdzić diagnozowany od dekad, wciąż niezadowalający stan relacji między projektantem/architektem a użytkownikiem mieszkania. Istotnym i ważnym wnioskiem jest to, że łącznie doświadczenia pandemii i procesy urefleksyjniania i sieciowego ekshibicjonizmu stanowią unikalną dla projektantów szansę lepszego poznania potrzeb i codzienności użytkowników, a dzięki temu polepszenia jakości powstających projektów, które mogą trafniej odpowiadać na potrzeby użytkowników/mieszkańców – być bardziej funkcjonalne i bardziej elastyczne. Niestety wciąż jest to (zaledwie) szansa na lepsze projektowanie, a nie bodziec rzeczywistych zmian

Skuteczność postępowań restrukturyzacyjnych w ujęciu ekonomicznym i prawnym

The Restructuring Law of 15 May 2015 introduced four types of restructuring proceedings that indebted companies may use to reach an arrangement with creditors and overcome financial difficulties. The aim of the research was to analyse the effectiveness of restructuring proceedings in Poland – from both legal and economic perspectives. The study covered all court-ordered restructuring proceedings initiated between 2016 and 2022 by companies operating under commercial law. Proceedings for the approval of an arrangement, where the court’s involvement is limited to approving or refusing to approve the arrangement, were not the subject of this study. To verify the status of restructuring proceedings, an analysis was conducted of all announcements published in the Court and Commercial Gazette or the National Register of Debtors. The research indicates that, regardless of the type of proceedings, approximately half (51%) of initiated restructuring proceedings are dismissed by the court. Bankruptcies and liquidations after unsuccessful attempts to restructure debts account for a similar percentage (51%). The share of arrangements approved by the court in total restructurings stood at 44%, of which 57% are under implementation, 27% were revoked by the court, and 16% were fully implemented. The average time to execute an arrangement in restructuring proceedings is 3 years and the time from approval of the arrangement to the court’s decision to revoke it is 2 years. Additionally, an analysis of the effectiveness of restructuring proceedings across various industries was conducted, with a particular focus on the construction, retail and manufacturing sectors.Ustawa – Prawo restrukturyzacyjne z 15 maja 2015 r. wprowadziła cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, z których mogą skorzystać zadłużone przedsiębiorstwa, aby zawrzeć układ z wierzycielami i przezwyciężyć trudności finansowe. Celem podjętych badań była analiza skuteczności postępowań restrukturyzacyjnych w Polsce – zarówno w ujęciu prawnym, jak i ekonomicznym. Badaniem objęto wszystkie sądowe postępowania restrukturyzacyjne otwarte w latach 2016–2022 przez spółki prawa handlowego. Postępowanie o zatwierdzenie układu, gdzie udział sądu jest ograniczony do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia układu, nie było przedmiotem niniejszych badań. W celu zweryfikowania statusu postępowań restrukturyzacyjnych dokonano analizy wszystkich obwieszczeń dla badanych spółek, które ukazały się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym lub Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Przeprowadzone badania wskazują, że niezależnie od rodzaju postępowania, połowa (51%) wszczętych postępowań restrukturyzacyjnych jest umarzana przez sąd. Podobny odsetek stanowią upadłości i likwidacje po nieudanej próbie restrukturyzacji zadłużenia. Udział układów zatwierdzonych przez sąd w ogóle restrukturyzacji ukształtował się na poziomie 44%, z czego 57% jest w trakcie wykonywania, 27% zostało uchylonych przez sąd, a 16% w całości wykonanych. Średni czas wykonywania układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym wynosi 3 lata, a czas od zatwierdzenia układu do wydania przez sąd postanowienia o jego uchyleniu – 2 lata. Dodatkowo w artykule zaprezentowano wyniki analizy skuteczności postępowań restrukturyzacyjnych w różnych branżach, ze szczególnym uwzględnieniem sektora budowlanego, handlowego oraz przetwórstwa przemysłowego

Szczegółowość ujawnianych informacji o ryzyku finansowym w sprawozdaniach finansowych spółek notowanych na GPW w Warszawie

Financial risk is an inherent aspect of the operations of publicly traded companies, affecting their operating, investing, and financing activities. Therefore, a detailed description of financial risk exposure and the policies and methods of risk management are crucial information that should be presented in the financial statements. A specific motivation for undertaking research on the financial risk disclosure was the outbreak of the COVID-19 pandemic, during which many companies experienced increased exposure to various types of financial risk. The aim of this article is to assess the extent of financial risk disclosure in the financial statements of companies listed on the Warsaw Stock Exchange (WSE) from 2018 to 2023, and to identify the factors that affect the level of detail in these disclosures. Based on the provisions of IFRS 7 and IFRS 9, a questionnaire was developed to examine the extent of financial risk disclosure. The study was conducted based on the financial statements of 30 companies listed on the WSE for the years 2018–2023. Using the Spearman correlation test, linear regression model estimations, and the Student’s t-test, the study found that company size, level of debt, and the audit firm examining the financial statements all influence the extent of financial risk disclosure. The results show that companies disclosed more information about financial risk after the economic and public health crisis caused by the COVID-19 pandemic than before its outbreak.Ryzyko finansowe stanowi nieodłączny element działalności spółek giełdowych, wpływając na ich działalność operacyjną, inwestycyjną oraz finansową. Dlatego szczegółowy opis ekspozycji na ryzyko finansowe oraz polityka i sposoby zarządzania ryzykiem są istotnymi informacjami, które powinny zostać zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym. Szczególną przesłankę podjęcia badań dotyczących szczegółowości ujawnianych informacji o ryzyku finansowym stanowi wybuch pandemii COVID-19, wówczas to dla wielu przedsiębiorstw wzrosła ekspozycja na różne rodzaje ryzyka finansowego. Celem artykułu jest ocena szczegółowości ujawnianych informacji o ryzyku finansowym w sprawozdaniach finansowych spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie w latach 2018–2023 oraz wskazanie czynników, od których zależy szczegółowość ujawnianych informacji. Wykorzystując regulacje zawarte w Międzynarodowym Standardzie Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) 7 oraz 9, utworzono formularz pytań do badania szczegółowości ujawnianych informacji o ryzyku finansowym. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie sprawozdań finansowych 30 spółek notowanych na GPW w Warszawie za lata 2018–2023. Wykorzystując test korelacji Spearmana, estymacje modeli regresji liniowej oraz test t-Studenta, wskazano, że szczegółowość ujawnianych informacji o ryzyku finansowym w sprawozdaniach finansowych zależy od wielkości spółki, poziomu zadłużenia spółki oraz firmy audytorskiej badającej sprawozdanie finansowe. Przeprowadzone badanie wykazało, że spółki ujawniały więcej informacji o ryzyku finansowym po zakończeniu kryzysu gospodarczo-zdrowotnego wywołanego pandemią COVID-19 niż przed jego wybuchem

Autonomia prawa wobec polityki w kontekście antykonstytucyjnej praktyki ustrojowej

The most important rationale for researching the problem of the autonomy of law in relation to politics – analysed from the perspective of the rule of law – is the profound systemic crisis that has emerged in recent years. This analysis is hampered by the ambiguity of the very concept of autonomy, which gives rise to the need to determine its meaning in both legal and juridical language. The phenomenon of politicity is multifaceted, which justifies distinguishing different degrees of its autonomy in relation to the law. The discussion aims to formulate arguments in favour of guaranteeing this autonomy with respect to so-called particularistic politicity. Subjected to a legal-dogmatic and – partly – sociological analysis, instances of anti-constitutional constitutional practice, which make up the complex phenomenon of reverse transit, may exemplify undue politicization of the law beyond its permissible limits. This is particularly undesirable in areas of public authority where far-reaching autonomy of the legal system and politicity is required. In conclusion, the considerations point to the need to ensure autonomy of law and politics, which is particularly necessary in the context of respecting the basic standards of the rule of law: the supremacy of the Constitution; the guarantee that laws and other normative acts comply with the Constitution; adherence to the rule of law; and the provision of effective (primarily judicial) legal protection of individual rights.Najważniejszą przesłanką podjęcia badań nad problemem autonomii prawa wobec polityki, analizowanym z perspektywy państwa prawnego, jest występujący w ostatnich latach stan głębokiego kryzysu ustrojowego. Analizę tej problematyki utrudnia niejednoznaczność samego pojęcia autonomii, która rodzi potrzebę ustalenia jego treści, zarówno w kontekście języka prawnego, jak i prawniczego. Także zjawisko polityczności ma charakter wielopłaszczyznowy, co uzasadnia zróżnicowanie stopnia jego autonomii wobec prawa. Celem rozważań jest sformułowanie argumentów na rzecz zagwarantowania tej autonomii w odniesieniu do tzw. polityczności partykularnej. Poddane analizie prawnodogmatycznej oraz – po części socjologicznej – przypadki antykonstytucyjnej praktyki ustrojowej, składające się na złożone zjawisko odwrotnej tranzycji, stanowić mogą przykład przekroczenia dopuszczalnych granic upolitycznienia prawa. Jest to szczególnie niepożądane w sferach funkcjonowania władz publicznych, w których wymagane jest zapewnienie daleko idącej autonomii systemu prawa i polityczności. W konkluzji rozważań wskazuje się na konieczność zapewnienia autonomii prawa i polityki, niezbędnej zwłaszcza w kontekście przestrzegania podstawowych standardów zasady państwa prawnego związanych z nadrzędnością Konstytucji, zagwarantowania zgodności z Konstytucją ustaw i innych aktów normatywnych, przestrzegania zasady praworządności, czy też zapewnienia prawom i wolnościom jednostki efektywnej (przede wszystkim sądowej) ochrony prawnej

Rozpoznawanie formy oraz treści w procesie identyfikacji prawnych czynności konwencjonalnych – wstęp do problematyki

The aim of the article is to identify the place and role of certain mental operations related to form and content in the process of identifying legal conventional acts. Achieving this research goal requires drawing on the methods and findings of legal studies, including the general theory of law, as well as the philosophy of language and pragmalinguistics. The analysis presented in the article makes it possible to propose an understanding of form and content under which these elements may be regarded as constitutive of legal conventional acts in general. Furthermore, a detailed examination of the issues surrounding the recognition of form and content in the process of identifying legal conventional acts reveals the significant methodological complexity of this process. The research findings presented in the article are intended to contribute to the development of the general theoretical concept of conventional acts in law and enhance its theoretical and methodological potential in the fields of both theoretical and dogmatic legal research.Celem artykułu jest próba określenia miejsca oraz roli pewnych czynności myślowych dotyczących formy oraz treści w procesie identyfikacji prawnych czynności konwencjonalnych. Realizacja celu badawczego wymaga wykorzystania metod oraz dorobku prawoznawstwa, w tym ogólnej teorii prawa, a także filozofii języka oraz pragmalingwistyki. Przedstawiona w artykule analiza pozwoliła na zaproponowanie takiego sposobu pojmowania formy oraz treści, przy którym możliwe jest uznanie tych elementów za konstytutywne dla prawnych czynności konwencjonalnych in genere. Ponadto szczegółowa analiza problematyki rozpoznawania formy oraz treści w procesie identyfikacji prawnych czynności konwencjonalnych ujawniła istotną metodologiczną złożoność tego procesu. Wyniki badań prezentowane w artykule mają służyć rozwojowi ogólnoteoretycznej koncepcji czynności konwencjonalnych w prawie oraz wzmocnieniu jej potencjału teoretycznego i metodologicznego w obszarze badań teoretycznoprawnych i dogmatycznoprawnych

Metoda prawnicza: nieurzeczywistniony ideał czy szkodliwy mit?

Legal practice and jurisprudence are currently experiencing a methodological crisis. After discussing its roots, we present three general methodological models which rationally ground the so-called legal method – that is, of ‘thinking like a lawyer’. We also argue that jurisprudence is inherently characterized by a continuous search for method. This search is driven by practical need, encapsulated in the question: which tool (or method) will prove useful in a given context?W praktyce prawa i prawoznawstwie obserwujemy współcześnie kryzys metodologiczny. Po omówieniu jego źródeł, prezentujemy trzy ogólne modele metodologiczne, które w racjonalny sposób ugruntowują tzw. metodę prawniczą (metodę „myślenia jak prawnik”). Argumentujemy jednocześnie, że w naturę zawodu prawniczego jest wpisane nieustanne poszukiwanie metodologiczne. Kierowane jest ono praktyczną potrzebą wyrażoną w pytaniu: jakie narzędzie (metoda) sprawdzi się najlepiej w konkretnych okolicznościach