Zrównoważony rozwój: aspekt filozoficzny i medialny

Relation between philosophical thought and the idea of sustainable development is connected especially with axiological orientation of philosophers, their cognitional, epistemological and historical convictions. One can distinguish four basic standpoints: philosophy of balanced growth and active protection of the environment; philosophy of sustainable social development; philosophy of ecodevelopment; philosophy of real ecodevelopment. The method of reaching reasonable understanding of sustainable development category may be phenomenological, referring to naturalistic tradition. In the article the idea of phenomenology of life proposed by A. T. Tymieniecka is discussed. It may be extremely useful in the proces. Stosunek myśli filozoficznej do idei zrównoważonego rozwoju wiąże się w sposób szczególny z orientacją aksjologiczną myślicieli, ich przekonaniami natury ontologicznej i epistemologicznej oraz orientacji historiozoficznej. Wyróżnia się cztery zasadnicze orientacje: filozofia równoważenia wzrostu i aktywnej ochrony środowiska; filozofia zrównoważonego rozwoju społecznego; filozofia ekorozwoju; filozofia realnego ekorozwoju. Metodą dochodzenia do sensownego pojmowania kategorii zrównoważonego rozwoju może stać się metoda fenomenologiczna nawiązująca do tradycji naturalistycznej, łącząca w sobie badania oparte o intencjonalność poznania skierowanego na przyczynowość przyrody. W artykule omówiona jest koncepcja fenomenologii życia A. T. Tymienieckiej, która może być w tym procesie szczególnie przydatna

Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego

During his ontogenesis a human being was dependant on many environmental factors. From the moment the abstract occurred, natural barriers were crossed, ontogenesis came to a halt and civilisation development commenced. Speeding up of the latter observed from the end of 18th century together with technical and scientific achievements resulted in natural resources exhaustion, depleting of biosphere and upsetting of ecological balance. Our constantly developing civilisation has faced a serious global crisis. The truth is, that for some time, relations between a man and nature have been leading to increasing of civilization problems, what is shown in undermining of both social and biological structure of man’s life. Reconciliation between civilization development and proper functioning of environment is, for the time being, complicated and hard but crucial. Sustainable development seems to be an alternative. The idea presents a number of solutions leading to protection of three elements of development: society, nature and economy. Its main assumption is to redefine current way of thinking and acting and not resigning from or decreasing of present level of civilization development. The conception of sustainable development is about including natural environment in social and economic development of a region, a country or as in global perspective, a whole world. It assumes a long-lasting improvement of living quality of present and future generations what is integrally associated with environmental improvement. It also points out a need for enhancement of spiritual growth and change of material aims of development into immaterial ones. Implementation of the idea of sustainable development on a global scale is a chance for further normal civilisation development. Regrettably, this implementation is hindered, these days, by global unilateralism.Człowiek w swoim rozwoju biologicznym był uzależniony od wielu czynników środowiskowych. Z chwilą kiedy pojawiło się myślenie abstrakcyjne, bariery przyrodnicze zostały przekroczone, rozwój biologiczny się zatrzymał, a rozpoczął się rozwój cywilizacyjny. Doprowadził on do wielu udogodnień w życiu i działalności człowieka ale też wprowadził duże zmiany i wytworzyła nowy porządek, który z czasem stanął w opozycji do natury. Przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego, które obserwujemy od końca XVIII wieku, obok osiągnięć spowodowało wyczerpanie zasobów naturalnych, ubożenie biosfery, zachwianie równowagi ekologicznej oraz przyniosło wiele zniszczeń, klęsk i zagrożeń. Nasza rozwijająca się ciągle cywilizacja naukowo-techniczna, stanęła wobec poważnego kryzysu o charakterze globalnym. Faktem jest, że od dłuższego czasu, związki człowieka z przyrodą prowadzą do narastania problemów cywilizacyjnych, przejawiających się w zachwianiu społecznej i biologicznej struktury bytowania człowieka. Pogodzenie rozwoju cywilizacji z prawidłowym funkcjonowaniem naturalnego środowiska, jest w tej chwili rzeczą skomplikowaną i trudną. Alternatywą wobec takiego stanu rzeczy jest kontynuacja dalszego rozwoju cywilizacyjnego w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju (sustainable development). Idea ta przedstawia szereg rozwiązań prowadzących do ochrony i zabezpieczenia trzech członów rozwoju, a więc społeczeństwa (kultury), przyrody (natury) i gospodarki (ekonomii). Zakłada ona przewartościowanie dotychczasowego sposobu myślenia i działania nie rezygnując a nawet nie obniżając dotychczasowego poziomu rozwoju cywilizacyjnego. Koncepcja zrównoważonego rozwoju polega na włączeniu środowiska naturalnego do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu, kraju czy w ujęciu globalnym całego świata. Zakłada trwałą poprawę jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń, co integralnie łączy się z poprawą stanu środowiska człowieka. Wskazuje też na potrzebę rozwoju duchowego człowieka i zamianę celów rozwojowych z materialnych na niematerialne. Wprowadzenie zrównoważonego rozwoju w skali globalnej jest szansą dalszego prawidłowego rozwoju cywilizacyjnego. Niestety to wprowadzenie jest utrudniane dzisiaj przez światowy unilateralizm

Świadomość ekologiczna w świetle teorii i praktyki (Zarys politologicznego modelu świadomości ekologicznej)

The paper aims to show how essential it is that a model of ecological awareness based on political science and used as a concept emphasizing motivation for pro-ecological activities should be devised. In this connection, the author discusses the reasons for differences in the defining of ecological awareness, the range of correct usage of this category, and two theoretical models of ecological awareness: the ethical and the sociological. The analysis was made on the basis of two assumptions. While the first concerns the dependence of each theoretical model on the specifics of the scientific discipline in which it is formed, the other applies to the necessity of possessing analytical capabilities (with a view to creating an active pro-ecological attitude), that allow relations between a description and a norm to be elucidated.Celem artykułu jest dowiedzenie konieczności opracowania politologicznego modelu świadomości ekologicznej jako koncepcji akcentującej motywacje do działań proekologicznych. W związku z tym zadaniem zostały omówione przyczyny różnic w definiowaniu świadomości ekologicznej, zakres poprawnego stosowania tej kategorii i dwa teoretyczne modele świadomości ekologicznej: etyczny i socjologiczny. Analiza została dokonana na podstawie dwóch założeń. Pierwsze dotyczy zależności każdego modelu teoretycznego od specyfiki dyscypliny naukowej, w której dany model powstaje, zaś drugie – konieczności dysponowania możliwościami analitycznymi (w perspektywie kreowania aktywnej postawy proekologicznej) w zakresie badania relacji między opisem i normą

Etyka zwierząt w świetle idei zrównoważonego rozwoju (szkic filozoficzno-kulturowy)

The article is an attempt to present historical and cultural sources of animals’ ethics. In chronological order the premythological, mythological, religious and philosophical statuses of animals are presented. Only the first of which is wholly the practical status. The rest of them are theoretical, each presents ‘superior cause’ for treating animals in specific culture. Presently we are in situation in which our ethical relation towards animals is determined by their practical importance. The idea of sustainable development may become significant remedy programme for such issue, if only it would be able to generate within its integral proposition a new theoretical (philosophical) animals’ status based on modern biological studies (ethological, sociobiological, genetical).W artykule podejmuje się próbę nakreślenia historyczno-kulturowych źródeł etyki zwierząt. W związku z tym wyróżnia się w porządku chronologicznych status predmitologiczny, mitologiczny, religijny oraz filozoficzny zwierząt. Tylko w przypadku pierwszego mamy do czynienia wyłącznie ze statusem praktycznym, pozostałe mają charakter statusów teoretycznych określających „wyższe racje” traktowania zwierząt w danej kulturze. Obecnie jesteśmy w sytuacji, w której nasz etyczny stosunek do zwierząt podyktowany jest przez ich praktyczne znaczenie. Idea zrównoważonego rozwoju może stać się poważnym programem naprawczym, jeśli tylko będzie w stanie wygenerować w obrębie swej integralnej propozycji nowy teoretyczny (filozoficzny) status zwierząt, oparty na współczesnych badaniach biologicznych (etologicznych, socjobiologicznych, genetycznych)

Słowo wstępne do czasopisma

The concept of sustainable development was formulated at a time when modern man had technical means to transform virtually any world. At the same time, he gets lost for the purposes that these transformations are to serve. For many years, technical power has been sufficient to completely destroy the biosphere, and if it does not, the real and close perspective is the depletion of fossil fuel resources and other raw materials. In addition, globally the condition of the natural environment is constantly deteriorating (although some improvement can be observed locally). At the same time, the disparity between poor and rich countries is growing. Although global food production is high enough for everyone, millions of people are still starving. Social conflicts are also escalating, often due to poverty. Increasing automation leads to the expansion of the unemployment and entails the creation of a group of unnecessary people, living on the margins of modern civilization and gradually excluded from it. Already these selected challenges show how complicated and difficult the situation of the modern world is. Can the visible crisis be overcome? For this to happen, the concept of sustainable development was formulated. This is not just another environmental protection program, the perspective of necessary actions is much broader. The voice of naturalists is still important, but the reasons for philosophical, economic and technical sciences must also be taken into account. We are giving the reader the new issue of a magazine devoted to the issues of sustainable development and eco-philosophy. We have already managed to gather around this initiative a significant group of outstanding scientists, but this is only the beginning of the road. The papers presented in this issue introduce the process of shaping eco-philosophical thought (both in the international perspective and in the context of the work of Polish authors), which enabled the formulation of the principle of sustainable development. We also introduce the concept of multidimensionality of sustainable development, integrating various fields of human activity. At the same time, we pay attention to the important problems of the modern world: the consequences of rapidly changing changes (the vision of the “turbo-world”) or the progressing processes of globalization. Looking for opportunities for improvement, we invite you to analyze problems related to the formation of ecological awareness. Whether the new publishing initiative will succeed – it depends on the readers. We invite you to cooperate and create this discussion forum together!Koncepcja rozwoju zrównoważonego została sformułowana w momencie, gdy współczesny człowiek posiadł środki techniczne umożliwiające praktycznie dowolne przekształcanie świata. Zarazem gubi się on w celach, jakim te przekształcenia mają służyć. Moce techniczne już od wielu lat są wszak wystarczające do całkowitego zniszczenia biosfery, a jeśli nawet tak się nie stanie, to realną i bliską perspektywą jest wyczerpanie zasobów paliw kopalnych i innych surowców. Ponadto globalnie stan środowiska przyrodniczego nieustannie się pogarsza (choć lokalnie zaobserwować można pewną poprawę). Jednocześnie rośnie dysproporcja pomiędzy krajami biednymi i bogatymi. Choć globalna produkcja żywności jest na tyle wysoka, że powinno jej starczyć dla każdego, miliony ludzi nadal głoduje. Nasilają się także konflikty społeczne, często ich przyczyną jest bieda. Rosnąca automatyzacja prowadzi do rozszerzania się poziomu bezrobocia i pociąga za sobą powstawanie grupy ludzi zbędnych, żyjących na marginesie współczesnej cywilizacji i stopniowo z niej wykluczanych. Już te wybrane wyzwania pokazują, jak skomplikowana i trudna jest sytuacja współczesnego świata. Czy widoczny kryzys możliwy jest do przezwyciężenia? Właśnie aby tak się stało, sformułowano koncepcję rozwoju zrównoważonego. Nie jest to tylko kolejny program ochrony środowiska przyrodniczego, perspektywa koniecznych działań jest wszak znacznie szersza. Głos przyrodników nadal jest ważny, ale trzeba także uwzględnić racje nauk filozoficznych, ekonomicznych i technicznych.  Do rąk czytelnika oddajemy właśnie nowy numer czasopisma, poświęconego problematyce zrównoważonego rozwoju i ekofilozofii. Już teraz udało się zgromadzić wokół tej inicjatywy znaczące grono wybitnych naukowców, jednak jest to jednak zaledwie początek drogi. Prezentowane w tym numerze materiały problemowe przybliżają proces kształtowania się myśli ekofilozoficznej (zarówno w perspektywie międzynarodowej, jak i w kontekście prac polskich autorów), która umożliwiła sformułowanie zasady zrównoważonego rozwoju. Przybliżamy także koncepcję wielowymiarowości rozwoju zrównoważonego, integrującą różnorodne pola ludzkiej aktywności. Zwracamy jednocześnie uwagę na ważne problemy współczesnego świata: konsekwencje zachodzących coraz szybciej zmian (wizja „turbo-świata”), czy postępujących procesów globalizacji. Poszukując możliwości poprawy, zapraszamy do przeanalizowania problemów związanych z kształtowaniem się świadomości ekologicznej. Czy nowa inicjatywa wydawnicza się powiedzie – to zależy od czytelników. Zapraszamy do współpracy i wspólnego tworzenia tego forum dyskusyjnego