Tıpta Uzmanlık TeziBu çalışmada, kafa travması tanısı almış çocuklarda hipofiz işlev bozukluğunun gelişip gelişmediği, en fazla hangi eksenlerin etkilendiği, kafa travmasının şiddeti ve tanıdan sonra geçen süre ile hipofiz işlev bozuklukları arasında bir bağlantı olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır. Nisan 2006-Aralık 2008 tarihleri arasında Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil servisinde kafa travması tanısı alıp, en az 24 saat süresince hastanede tedavi altında kalan, Glaskow koma ölçeği 13 ve altında ya da bilgisayarlı beyin tomografisinde patolojisi olan 24 olgu hipofiz hormon eksikliği açısından değerlendirildi. Tüm olgulardan 12 saatlik açlık sonrasında serum kortizol, serbest tiroksin, serbest triiyodotronin, tiroid stimulan hormon, prolaktin, insulin benzeri büyüme faktörü-1, serum sodyum, idrar dansitesi, folikül stimulan hormon, lüteinizan hormon, kız olgularda östradiol, erkek olgularda total testosteron çalışıldı. Çalışmaya alınan 24 (16 erkek, 8 kız) olgunun yaş ortalaması 9,5±3,1 desimal yıl idi. Olguların 14'ü (%58,3) prepubertal, 10'nu (%41,7) pubertaldi. Glaskow koma ölçeğine göre 14 (%58,3) olgu hafif, 9 (%37,5) olgu orta ve 1 olgu (%4,2) ağır kafa travmasıydı. Olguların travma sonrası geçen süreleri 29,4±9,8 (12-44) aydı. Tüm olguların çalışma anında boy standart deviasyon skoru (-0,059±1,1) ve tartı standart deviasyon skoru (-0,016±0,85) idi. Olguların büyüme hormonu ve adrenokortikotropik hormon ekseni dışında diğer eksenlere yönelik hormonal değerlendirmelerinde patoloji saptanmadı. Tüm olguların İnsülin like growth factor-1 değerleri normal olmasına karşın İnsülin like growth factor-1 z-skoru < -2 standart deviasyon olan 9 (%37,5) olgu saptandı. Ancak bu olguların boyları normal sınırlar içindeydi ve hiçbirinde boy uzamasında duraklama öyküsü yoktu. Bir (%4,2) olgunun bazal kortizol değeri düşük bulundu. Bu olguya yapılan düşük doz adrenokortikotropik hormon uyarı testine kortizol yanıtı normaldi. Çalışmaya alınan hastalarda hipofiz hormon eksikliği olan olgu saptanmadı. Tüm hastalar ileri dönemde ortaya çıkabilecek hormonal eksiklikler açısından poliklinik izlemine alındı. Travma sonrası gelişen hipofiz işlev bozukluğu erken dönemde gözlenebilmekle birlikte, bazı olgularda geç dönemde de ortaya çıkabileceği için tüm olguların uzun dönem klinik izleme alınmaları gerektiği sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Kafa travması, hipofiz işlev bozukluğu, travmatik beyin hasarı, çocuk.AbstractAim of this study was to determine whether pituitary dysfunction occur after head trauma in children or not and which axis is affected more; to define the association of pituitary dysfunction with the severity of head trauma and duration time after the diagnosis of head trauma. In this study, 24 children who were diagnosed with head trauma in Trakya University, Faculty of Medicine, Pediatric Emergency Service between April 2006 and December 2008, treated at least for 24 hours, took less than or equal to 13 points in Glasgow Coma Scale or abnormality noted in computer tomography, were evaluated for pituitary hormone deficiency. In all cases, after 12 hour fasting, serum cortisol, free thyroxine, free triiodothyronine, thyroid stimulation hormone, prolactin, insulin like growth factor-1, serum sodium, urine density, follicle stimulating hormone, luteinizing hormone, in female cases estradiol, in male cases total testosterone levels were determined. Mean age of children was 9.5+/-3,1 years, 14 children were prepubertal and 10 (41,7%), were pubertal. 14 children (58,3%) had mild, 9 children (37,5%) had moderate and 1 children (4,2%) had severe head trauma according to Glasgow Coma Scale. Mean duration time after head trauma was 29.4+/-9.8 months. Height standart deviation score was (-0,059±1,1) and weight standart deviation score was (-0,016±0,85). In all cases, no pathologic condition was determined in pituitary hormonal axis except for growth hormone axis and adrenocorticotropic hormone. Although insülin like growth factor-1 levels were normal in all cases, there were 9 cases (37,5%) with a z-score < -2 standart deviation score. However height of these cases were normal and there was no pausing history for growth in length. In one children (4,2%), low basal cortisol level was found. After low dose adrenocorticotropic hormone stimulation test, cortisol response was found to be normal in this child. There were no children with hormonal deficiency in this study. All cases will be followed in outpatient clinic with respect to hormonal deficiency developing in future. In conclusion, although pituitary dysfunction after head trauma may develop in early period, some may present in the late period, therefore all cases should be followed up at outpatient clinics for longer period of time. Key words: Head trauma, pituitary dysfunction, traumatic brain injury, child
