Vers une gestion renouvelée du littoral nord-ouest européen : des ingénieurs néerlandais, anglais et françaisde plus en plus « verts » ?

Abstract

Whether Dutch, English or French, civil engineers have long been a recognized authority on coastal management.Through their relentless search for technical innovations, engineers have been instrumental in both shaping thecoast – in the case of the Netherlands creating it almost entirely – and imposing on it a technical vision. The socialand ecological movement which characterized the 1970’s brought this engineering vision into question. Thischange in outlook would create real turmoil for the profession. This comparative study attempts to explain hownowadays engineers envision the coast they manage and how, in collaboration with other scientists, they nowderive innovative solutions in line with an integrated coastal management. It appears that the classical opposition,between a vision long imputed to engineers of a static and linear coast and one attributed to other scientists whoview the coast as something larger and more systemic, has become blurred. Cultural differences between the threecountries are more relevant to explain the differences observed. Into the bargain engineers seem to have overtakenthe « green » movement of the last decades to seize new opportunities, professional ones as well as territorial.Qu’ils soient néerlandais, anglais ou français, les ingénieurs du génie civil ont toujours fait autorité en matièred’aménagement du littoral. À travers la recherche constante d’innovations techniques, ils ont contribué à modelerle littoral - voire à le créer de toute pièce aux Pays-Bas - et imposé une vision techniciste de ce territoire entre terreet mer. Le tournant écologique et social qui a caractérisé les années 1970 a remis en question cette vision imposéepar les ingénieurs, créant un véritable bouleversement pour la profession. Cette étude comparée tente d’expliquercomment les ingénieurs se représentent aujourd’hui le littoral qu’ils aménagent, et comment, en concertation avecd’autres scientifiques, ils élaborent désormais des solutions innovantes en adéquation avec une gestion intégrée dulittoral. Il ressort que l’opposition entre vision linéaire et statique du littoral, longtemps imputée aux ingénieurs, etcelle, plus large et systémique, généralement attribuée aux autres scientifiques, s’estompe. Des différencesculturelles entre les trois pays semblent plus pertinentes pour expliquer les avancées observées. Par ailleurs, lesingénieurs semblent être en train de dépasser et de s’approprier le mouvement « vert » des dernières décenniespour saisir de nouvelles opportunités, tant professionnelles que territoriales.Of ze nu Nederlands, Engels of Frans zijn, de waterbouwers zijn autoriteit als het aankomt op het beheren van dekust. Met hun niet aflatende zoektocht naar innovatieve technieken hebben ze een bijdrage geleverd aan hetvormen van de kustlijn – of om het even welke deel van Nederland dan ook – en hebben ze de kustlijn gevormd opeen technocratische wijze. De ecologische en sociale omwenteling, kenmerkend voor de jaren ’70, heeftvraagtekens gezet bij deze, door ingenieurs opgelegde, visie en veroorzaakte een serieuze omwenteling in hetvakgebied. Deze studie probeert uit te leggen hoe de ingenieur vandaag de dag de kust behartigt en hij hoetegenwoordig in overleg met andere wetenschappen nieuwe oplossingen ontwikkelt die in lijn zijn met eenintegraal kustbeheer. Het blijkt dat het onderscheid tussen de rechtlijnige en statische visie over de kust, langtoegeschreven aan ingenieurs, en de bredere en systematische aanpak, over het algemeen toegeschreven aanandere wetenschappers, vervaagt. Culturele verschillen tussen de drie landen lijken een belangrijkere reden te zijnvoor de geconstateerde ontwikkelingen. Daarnaast lijken de ingenieurs zich de "groene" kennis in de afgelopendecennia eigen gemaakt te hebben om nieuwe kansen te grijpen, zowel voor hun vak als voor hun omgeving